حامد فلاح تفتی

گردشگری یکی از حوزه های اقتصادی است که با سرعت فزاینده ای در حال پیشروی است و حجم قابل توجهی از درآمد، اشتغال و تولید ملی را به خود اختصاص داده است. فناوری اطلاعات نیز با سرعت روزافزونی در بخش های مختلف زندگی انسان نفوذ کرده و به عنوان یکی از مؤلفه های اثرگذار در حوزه های مختلف کسب وکار به شمار می آید. گردشگری نیز تحت تأثیر نفوذ فناوری اطلاعات قرارگرفته و موضوع گردشگری الکترونیک حاصل ترکیب این دو حوزه است. با توجه به وجود جاذبه های متنوع گردشگری در استان یزد و همچنین لزوم بهره گیری از ظرفیت فضای مجازی، در این تحقیق اقدام به شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری الکترونیک و روابط علی میان آن ها در این منطقه شده است. با استفاده از ادبیات تحقیق و روش دلفی تلاش شده مهم ترین عوامل زیرساختی در این زمینه شناسایی شده و سپس اقدام به تهیه مدل مفهومی روابط میان عوامل مذکور گردد. سپس با بهره گیری از رویکرد مدل سازی معادلات ساختاری مدل تهیه شده آزمون گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد کیفیت نرم افزارها نقش میانجی گری کامل در رابطه میان سایر سازه ها با توسعه گردشگری الکترونیک دارد. می توان گفت موفقیت در این زمینه منوط به حمایت های دولتی، کیفیت سیستم های اطلاعاتی و زیرساخت ها است اما این تأثیرگذاری از طریق ویژگی های نرم افزارهای طراحی شده معنا می یابند.

مؤلفه شهروند هوشمند در سایه نظریه رشد هوشمند و تعالی شهری به فراموشی سپرده شده است؛ به گونه ای که در قالب این نظریه، اغلب برنامه ریزان و طراحان شهری تنها به بررسی شاخص های اقتصاد و خدمات هوشمند در شهرها می پردازند و کمتر به سبک زندگی و فرهنگ شهروندان و تأثیر آن بر پیشرفت شهری می پردازند. از این رو در این پژوهش، شاخص های شهروند هوشمند و مؤلفه های تأثیرگذار بر آن در پیشرفت و تعالی شهر یزد، ارزیابی شدند. به این منظور با پیمایش از نمونه منتخب شهروندان، داده های مناسب در قالب پرسش نامه چندگزینه ای دارای روایی و پایایی مطلوب، گردآوری گردید. با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی در نرم افزار آماری SPSS ، به اعتبار و پایایی متغیرهای مستقل و وابسته پرداخته شد و سپس مؤلفه های مستخرج، نام گذاری شدند. در مرحله بعد با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی در نرم افزار AMOS ، اعتبار سازه های تحقیق، مورد آزمون قرار گرفتند. رابطه آماری بین متغیرها با شاخص های آن، تأیید گردید. در الگوی نهایی تحقیق، با استفاده از آزمون های برازش مدل، روابط بین متغیرها و اثرگذاری متغیرهای مستقل و وابسته تأیید شدند. یافته های پژوهش حاکی از آن هستند که اهمیت عامل قانون مداری با ۵۷۹/۳۱ درصد واریانس تبیین شده نسبت به دیگر عامل ها چشم گیرتر است و شهروندان، نقش قانون مداری را در ویژگی های شهروند هوشمند، با اهمیت تر می دانند. از دید شهروندان، استفاده بهینه از فناوری اطلاعات و ارتباطات و شکل گیری شهر هوشمند، آثار مثبتی بر ابعاد گوناگون اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی شهر یزد دارد. بنابراین ضمن توجه به ضرورت آموزش هایی با شیوه ها و محتوایی نوین، نقش ICT را در تجربه زندگی بهتر باارزش قلمداد می کنند.

توسعه صنعت گردشگری درگرو رشد هم زمان خدمات متنوع قابل ارائه است. در این میان خدماتی که موجب اطمینان و آسودگی خاطر گردشگران نسبت به رویدادهای حین سفر می شود، افزایش رضایت آن ها و به تبع آن افزایش تقاضا در این بخش را در پی خواهد داشت. تهدیدهای مادی و معنوی پیش روی گردشگران در حین سفر، ارائه پیشنهاد های بیمه ای متناسب با نیاز آن ها و شرایط مقصد را نیازمند توجه ساخته است. بنابراین طراحی و پیاده سازی خدمات مطلوب بیمه گردشگری متناسب با نیازهای گردشگران در این صنعت مسئلهٔ موردتوجه این پژوهش است. هدف، شناخت مؤلفه های متقابل صنعت بیمه و گردشگری و بررسی شدت ارتباط میان آن ها است تا توان تصمیم گیرندگان را در توسعه خدمات حوزه گردشگری افزایش دهد. به این منظور با شناسایی متغیرهای مؤثر بر توسعه خدمات بیمه گردشگری در بخش عرضه و تقاضا، پیمایشی میان خبرگان صنعت بیمه و گردشگری که دارای حداقل 5 سال سابقه بودند، انجام گردید تا اهمیت هر یک از متغیرها در ارتباط با یکدیگر شناسایی شوند. به دلیل نامحدود بودن جامعه آماری با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی 250 نفر انتخاب شدند. با استفاده از روش مدل سازی ساختاری و پس از برازش مدل نهایی، نتایج به دست آمده نشان داد که مهم ترین شاخص های مؤثر در بخش تقاضا تسهیلات حمل ونقل، و ساختار و تشکیلات سازمان های فعال در حوزه گردشگری است. همچنین در بخش عرضه خدمات بیمه ای آموزش های کاربردی به فعالان حوزه گردشگری مهم ترین شاخص شناسایی گردید.

امروزه اهمیت فناوری اطلاعات در صنعت گردشگری به دلایل متعدد قابل چشم پوشی نیست، ازاین رو در این پژوهش سعی شده است تأثیر این عامل بر رضایت گردشگران و عملکرد مالی شرکت های فعال درزمینه گردشگری مطالعه شود، به نحوی که افزایش درآمد و رضایت بالاتر گردشگران را در پی داشته باشد. به این منظور شرکت های خدماتی فعال در صنعت گردشگری استان یزد موردمطالعه قرارگرفته اند که شامل آژانس های گردشگری، هتل ها و مراکز اقامتی و تفریحی می باشند. جهت گردآوری اطلاعات، ابتدا عوامل کلیدی فناوری اطلاعات و مزیت رقابتی بامطالعه ادبیات پژوهش و مصاحبه با خبرگان استخراج گردید و جهت اجرای پیمایش، پرسشنامه ی متناسب طراحی گردید. با اخذ نظرات نمونه ی 73 نفری از مدیران و کارشناسان شرکت های منتخب، به منظور تجزیه وتحلیل داده ها ابتدا پایایی و روایی هر یک از سازه های مدل موردبررسی قرار گرفت، سپس با استفاده از روش تحلیل مسیر، مدل مفهومی تحقیق برازش گردید. نتایج حاصل از معنی داری ضرایب مسیر در مدل اصلاحی تحقیق حاکی از این است که کلیه ضرایب مسیر برآورد شده معنی دار می باشند. پس از پاسخ به فرضیات پژوهش مشخص گردید کارکرد فناوری اطلاعات در شرکت های صنعت گردشگری بیش از اینکه بر عملکرد مالی شرکت اثرگذار باشد، می تواند سطح رضایت گردشگران را تغییر دهد که در این میان مؤلفه های کنترل فرآیند مدیریت گردشگران و سازوکارهای مدیریت فناوری اطلاعات در شرکت ها بیشترین تأثیر را دارد