سعید اسلامی بیدگلی

بررسی احتمال رخ دادن پیشامدهای نادر (پیشامدهایی که با احتمال بسیار کم رخ می دهند) از موضوعات مهم در مدیریت ریسک سبدهای مالی است. نظریه ارزش فرین مبانی ریاضی مدل سازی این پیشامدها و محاسبه معیارهای ریسک مربوط به آنها مانند ارزش در معرض ریسک را فراهم کرده است. هدف این مقاله استفاده از نظریه ارزش فرین برای محاسبه ارزش در معرض ریسک بازده لگاریتمی شاخص قیمت و ثمره نقدی بورس اوراق بهادار تهران است. همچنین این روش محاسبه ارزش در معرض ریسک با روش های واریانس ـ کوواریانس (با فرض نرمال بودن توزیع بازده) و شبیه-سازی تاریخی مقایسه شده است. نتایج نشان دهنده این موضوع است که برای دم سمت راست توزیع بازده شاخص بورس اوراق بهادار تهران که نسبت به دم سمت چپ پهن تر است، روش نظریه ارزش فرین در تمام سطوح اطمینان کاراترین روش محاسبه ارزش در معرض ریسک است، در حالی که برای دم سمت چپ نه در تمام سطوح اطمینان، بلکه در بالاترین آ نها روش نظریه ارزش فرین بیشترین کارایی را دارد.

پیدایش هر برساخته نظری با شرایط اقتصادی اجتماعی مشخصی پیوند دارد. مفاهیم نظری در خلأ ایجاد نمی شوند و بازتاب تعینات زندگی اجتماعی هستند. سواد مالی به عنوان مفهومی نظری از این قاعده مستثنا نیست. در مقاله حاضر، برای واشکافی و فهم ابعاد مختلف سواد مالی، تلاش می شود زمینه های سیاسی و اقتصادی منجر به پیدایش این مفهوم، تبیین شده و ارتباط آن با سایر مقوله های نظری مانند نئولیبرالیسم، اقتصاد بازار، بازار کارا و غیره توضیح داده شود. از آنجا که سواد مالی مولود عصر مالی سازی است، به ناگزیر مالی سازی و دلایل بروز آن نیز تبیین می شود. هدف آن است که سواد مالی از طریق تبیین جایگاه و تأثیر آن در کلیت سیستم اقتصادی و اجتماعی حال حاضر توضیح داده شود. به همین دلیل، ارتباط سواد مالی با مالی سازی را واکاوی می کنیم و برای توضیح پدیده مالی سازی به دلایل بروز و ظهور اندیشه نئولیبرالیسم متوسل می شویم. پس از تبیین شرایط اقتصادی و اجتماعی موجده سواد مالی و تأثیر و جایگاه آن، تعاریف مختلف ارائه شده برای این واژه، روش های سنجش آن و نیز مهم ترین یافته های پژوهش های اخیر مرور می شوند

تقویت و تعمیق بازارسرمایه می تواند به رشد و توسعه اقتصادی منجر شود؛ اما این موضوعی است که سال ها دولت ها در ایران از آن غافل بوده اند و تصمیمات و اقدامات آنها علاوه بر افزایش ریسک سرمایه گذاری، مانع توسعه بازارسرمایه بوده و در چنین شرایطی به نظر می رسد نقد رابطه دولت و بازارسرمایه در ایران امری ضروری باشد. از اینرو در پژوهش حاضر با روش کیفی و میدانی و از طریق طراحی پرسشنامه ای مبتنی بر شاخص های حکمرانی خوب برای چهار گروه کارشناسان، مدیران، فعالین و خبرنگاران بازارسرمایه و ارزیابی داده ها با استفاده از تحلیل تم، عملکرد دولت و نقش آن در فرایند توسعه بازارسرمایه در یک بازه زمانی 12 ساله واکاوی شد. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که دولت در ایران به واسطه ضعف آگاهی نسبت به سازو کار بازارسرمایه و ضعف در مکانیزم های شفافیت، قانون، پاسخگویی وکنترل فساد طی سال های 1384 تا 1396 ه.ش مانع توسعه بازارسرمایه بوده و به نظر می رسد راه برون رفت از شرایط فعلی، حداقل دخالت دولت در سازوکار بازارسرمایه باشد.

چکیده هدف این پژوهش، بررسی رابطه میان حجم معاملات سهام و نوسان پذیری بازده با تمرکز بر اجزای حجم معاملات سهام، تعداد دفعات معاملات و متوسط اندازه معاملات، است. داده های پژوهش شامل قیمت و حجم معاملات حین روز سی شرکت موجود در شاخص سی شرکت بزرگ بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1390 تا 1394 می باشد. معیار انتخاب نمونه، ارزش بازار شرکت های مورد بررسی بوده است که در زمان انجام پژوهش معادل 67 درصد از ارزش کل بورس اوراق بهادار تهران را در اختیار داشتند؛ لذا بررسی این شرکت ها می تواند نماگر مناسبی از بازار سهام باشد. در این پژوهش به کمک روش های اقتصادسنجی و با تمرکز بر خودرگرسیونی میانگین متحرک و خودرگرسیون ناهمسانی شرطی به بررسی رابطه میان حجم معاملات، اجزای آن و نوسان پذیری پرداخته شده است. یافته های این پژوهش وجود یک رابطه منفی میان حجم معاملات و نوسان پذیری را تأیید می کند؛ همچنین در ادامه زمانی که حجم معاملات در معادله واریانس وارد می شود، تداوم نوسان پذیری در بیشتر موارد مورد بررسی، افزایش می یابد. نتایج این بررسی تأیید می کند که رابطه حجم معاملات و نوسان پذیری متأثر از متوسط اندازه معاملات است؛ همچنین این نتایج پس از حذف اثر یوشکل در معاملات حین روز نیز تأیید شد.

هدف، بررسی امکان پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز با استفاده از بازار آتی طلا و مقایسه آن در بورس تهران و شیکاگو است. به این منظور از داده های روزانه دوره زمانی دی ماه سال 1387 تا اردیبهشت ماه سال 1397 برای ایران و معادل آن به میلادی برای آمریکا و الگوی چرخشی مارکف استفاده شد. نتایج نشان داد که ضریب مربوط به متغیر قیمت آتی سکه طلا برای رژیم صفر(کم نوسان) 0013/0، که نشان می دهد برای پوشش ریسک، به ازای هر قرارداد ارز، 0013/0 واحد قرارداد سکه طلا بایستی خریداری شود. برای رژیم یک(پر نوسان) نیز ضریب قیمت آتی سکه طلا، 0046/0 که نشان می دهد به ازای هر دلار برای پوشش ریسک نیاز به خرید 0046/0 واحد سکه طلا بصورت آتی است. به علاوه نتایج برای پوشش ریسک دلار آمریکا با استفاده از دارایی پایه یورو برای دوره مشابه مقایسه گردید و نتایج نشان داد ضریب مربوط به تغییرات قیمت آتی طلا برای بورس شیکاگو در رژیم صفر 0011/0 و رژیم یک ضریب تغییرات قیمت آتی طلا 0008/0 بوده است.

هدف: تغییر قیمت مسکن، همواره دغدغه سیاست گذاران، سرمایه گذاران و حتی عموم مردم به عنوان سرمایه گذار و مصرف کننده بوده است. با توجه به ویژگی ناهمگنی مسکن، اندازه گیری تغییرهای آن با مشکلات جدی روبه رو است. تاکنون، در ایران تغییرهای قیمت مسکن در بازار مسکن شهر تهران با شاخص های میانگین نشان داده شده است. با توجه به ناهمگن بودن مسکن، شاخص یادشده به خوبی تغییرهای قیمتی را نشان نمی دهد؛ زیرا اگر در دوره ای معامله خانه های گران قیمت زیاد باشد، شاخص میانگین افزایش می یابد، در حالی که ممکن است قیمت مسکن چنین روندی را در آن دوره نداشته باشد. در کشورهای پیشرفته، از شاخص های کیفیت ثابت (شاخص هدانیک و شاخص فروش های تکرارشونده) برای گزارش تغییرهای قیمت مسکن استفاده می شود. در این پژوهش می کوشیم شاخص مناسب تری برای بازار مسکن تهران ارائه کنیم. روش: در این پژوهش دو نوع شاخص فروش تکرارشونده (BMN و Case_Shiller) بر مبنای داده های معامله های مناطق 1، 3، 6، 11، 16 و 20 شهر تهران، در بازه زمانی بهار 89 تا زمستان 96 ساخته شد و این شاخص ها با استفاده از روش برون نمونه مقایسه شدند تا مشخص شود کدام شاخص می تواند تغییرهای مسکن را دقیق تر نشان دهد. یافته ها: نتایج روش برون نمونه ای نشان داد که از بین شاخص های فروش تکرارشونده (BMN و Case_shiller) شاخص BMN تغییرهای قیمت مسکن شهر تهران را بهتر نشان می دهد. نتیجه گیری: با توجه به اینکه شاخص های فروش تکرارشونده در مقایسه با شاخص های میانگین، تغییرهای مسکن را بهتر نشان می دهد، پیشنهاد می شود که سرمایه گذاران و سیاست گذاران برای بررسی روند تغییرهای قیمت مسکن تهران، از شاخص های فروش تکرارشونده بیلی و همکاران (BMN) استفاده کنند.

هدف پژوهش حاضر شناسایی و معرفی منابع مالی و درآمدی برخوردار از شاخص های پایداری و امکان پذیری برای شهرداری تهران از طریق مطالعه منابع مالی و درآمدی سایر شهرداری های موفق جهان می باشد. در عصر حاضر و با افزایش جمعیت شهرنشین، یکی از مسائل مهم شهرداری ها در سراسر جهان، ایجاد منابع کافی جهت تأمین مصارف مربوط به ارائه خدمات شهری و همچنین ایجاد، توسعه و نگهداری زیرساخت های شهری می باشد، چالشی که شهرداری تهران نیز طی چند دهه گذشته با آن روبرو بوده است. با توجه به تجربه اندک بهره گیری از ظرفیت بازارها، نهادها و ابزارهای مالی و جدید بودن ادبیات مربوط به خصوصی سازی و مشارکت با بخش خصوصی در شهرداری های کشور، بررسی تجارب شهرداری های سایر کشورها می تواند در این حوزه راه گشا باشد. از این رو مقاله حاضر به بررسی منابع مالی و درآمدی عمده ده شهر منتخب و چگونگی بهره گیری از الگوی های تأمین مالی و مشارکت با بخش خصوصی می پردازد. پس از بررسی اجمالی وضعیت منابع شهرداری تهران طی سنوات اخیر (1394-1398)، در گام بعدی پژوهش حاضر با استفاده از روش فازی و بر اساس نظر خبرگان، منابع مالی و درآمدی شناسایی شده به لحاظ برخورداری از شاخص های پایداری و امکان پذیری بررسی گردیده اند. نتایج بررسی نشان می دهد در میان دوازده منبع اصلی به ترتیب منابع حاصل از محل مشارکت عمومی- خصوصی، درآمدهای عملیاتی و تأمین مالی از طریق انتشار اوراق و صکوک و زیرمنبع های مربوطه به لحاظ برخورداری از شاخص های پایداری و امکان پذیری وضعیت بهتری دارند.

سرمایه گذاری در سهام رشدی و ارزشی یکی از محورهای پژوهش ها درباره بررسی راهبرد های مولد بازده اضافه بوده است. در این پژوهش که درباره شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران انجام شده است، این شرکت ها بر اساس سنجه هایی به رشدی و ارزشی تقسیم بندی شده اند و سپس عملکرد آن ها بررسی شده است. در این مقاله علاوه بر نسبت های منفرد که در پژوهش های بسیاری از آن ها استفاده شده، از طریق میانگین هارمونیک نسبت های ترکیبی ساخته شده است. همچنین، برای تشکیل پرتفولیوهای ارزشی و رشدی از روش اوزان تصادفی استفاده شده است. در ارزیابی عملکرد نیز علاوه بر بازدهی سالانه از شاخص های شارپ و سورتینو هم استفاده شده است. در این مقاله نشان دادیم که ساخت سنجه های ترکیبی به عملکرد بهتر پرتفولیوها منجر می شود. همچنین، تشکیل پرتفولیو به روش اوزان تصادفی امکان تشکیل پرتفولیوهای متعدد را در اختیار سرمایه گذاران قرار می دهد.

در ایران 80 تا 90 درصد درآمدهای صادراتی و 40 تا 50 درصد بودجه سالانه دولت را درآمدهای نفتی (مطابق بودجه مصوب سال های 97-98 ) تشکیل می دهد. همچنین، درآمد فروش نفت بالغ بر 20 درصد تولید ناخالص داخلی ایران می باشد. بر این اساس اقتصاد ایران به صورت گسترده ای به صادرات نفت خام وابسته است و شوک بازارهای جهانی نفت می تواند برای ساختار اقتصادی ایران از جمله بازار سرمایه حائز اهمیت باشد. این پژوهش به بررسی راهبردی رفتار توده ای متقابل در بازار سهام ایران و بازار نفت خام پرداخته است. بدین منظور در این پژوهش از داده های ماهیانه در بین سال های 1390 تا 1398 برای 50 شرکت برتر بورس اوراق بهادار تهران و نفت خام اوپک استفاده شده است. نتایج بررسی بر اساس دو معیار تبیین کننده رفتار توده ای، موید وجود رفتار توده ای متقابل و یک الگوی راهبردی بین 50 شرکت برتر بورسی و بازار نفت خام اوپک بوده است. همچنین نتایج نشان می دهد که بین این دو بازار رابطه رفتار توده ای سرمایه گذاران به صورت متقابل است. یکی از دلایل اهمیت واکاوی تأثیر بازارهای موازی بر بازده سهام، امکان طراحی راهبرد معاملاتی جهت بهره بردن در استراتژی های سرمایه گذاری است. با توجه به تأیید رابطه متقابل میان دو بازار مذکور، برای اتخاذ راهبرد معاملاتی مناسب می توان بازار نفت را یکی از راهبردهای استراتژی سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار تهران دانست.