اسماعیل سلطانی بیرامی

اسماعیل سلطانی بیرامی

مدرک تحصیلی:  استادیار مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره 
پست الکترونیکی: soltani@qabas.net

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۴ مورد از کل ۱۴ مورد.
۱.

مدیریت غرائز حیوانی انسان در راستای تأمین کمال حقیقی از منظر قرآن با تأکید بر اندیشه علامه مصباح یزدی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: علامه مصباح یزدی بینش و گرایش مدیریت غرائز امیال حیوانی غرائز حیوانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵ تعداد دانلود : ۳۳
غرائز، پاره ای از امیال و گرایش های درونی مشترک میان انسان و حیوان است که در ذات آنها به منظور بقاء و استمرار وجودشان نهاده شده است که معمولاً با یکی از اندام های جسمی ارضاء می شوند. با توجه به حکیمانه و هدف مند بودن نظام هستی، انسان دارای کمال حقیقی بوده و طبعاً غرائز او نیز باید در راستای تأمین کمال حقیقی، مدیریت شوند. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با هدف مدیریت صحیح غرائز حیوانی انسان در راستای کمال حقیقی از منظر قرآن، با تأکید بر اندیشه علامه مصباح یزدی سامان یافته است. حاصل تحقیق اینکه راه کارهای بینشی مدیریت غرائز عبارتند از: 1. ایجاد بینش نسبت به مبدأ متعالی و صفاتی مانند علم، مالکیت، رازقیت و غنای مطلق؛ 2. ایجاد بینش نسبت به معاد و بیان هدف مندی نظام هستی و غایت‎مندی انسان، تعیین کمال نهایی او، بیان برتری آخرت نسبت به دنیا، نقش ابزاری داشتن دنیا برای آخرت و رابطه عینی میان آن دو. راه کارهای انگیزشی آن نیز عبارتند از: انذار، تبشیر، امر و نهی و وضع قوانین بازدارنده.
۲.

راه کارهای تأمین نیاز به محبت از دیدگاه قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نیاز محبت محبت به دیگران محبت الهی نیاز انسان به محبت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰ تعداد دانلود : ۳۰
محبت به معنای دوست داشتن، یکی از نیازهای فطری انسان است که در مراحل مختلف زندگی نقش اساسی ایفا می کند و آدمی را وادار می کند به چیزهایی که با کمالش ملائم است، عشق بورزد. قرآن کریم با بینش توحیدی راهکارهای قابل توجهی را برای تأمین این نیاز مهم بیان کرده است که این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی درصدد بیان آنهاست. با مراجعه به آیات قرآن کریم این راهکارها در دو دسته عمده محبت نسبت به خداوند و محبت به دیگران قابل ذکر است. در رابطه با تأمین محبت الهی راه کارهایی از قبیل تبعیت و اطاعت کردن از خدا و رسول و اهل بیت، متصف شدن به اوصاف مؤمنان و دوستی با دوستان و دشمنی با دشمنان خدا و برای محبت به دیگران راه کارهایی مانند ایمان و انجام عمل صالح، برخورد خوب و حسن خلق بیان شده است.
۳.

مصادیق آیات نُه گانه (تِسْعَ آیَات) حضرت موسی(ع) از منظر مفسران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: معجزات نُه گانه قصص حضرت موسی (ع) قحطی و شکافته شدن دریا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱ تعداد دانلود : ۷۸
در دو آیه از آیات قرآن کریم تعبیر «تسع آیات» به حضرت موسی× نسبت داده شده است. برخی از مفسران، مصادیق آنها را احکام و قوانین اما اکثر مفسران مصادیق آنها را معجزات آن حضرت دانسته اند ولی در معرفی مصادیق آنها اختلاف کرده اند. برخی دیدگاه تفصیل میان سوره نمل و سوره اسراء را اختیار کرده اند. آنان که مصادیق آنها را معجزات می دانند دو دسته هستند یکی مطالب غیر قرآنی را در شمارش دخیل کرده اند، مانند: اینکه برخی در این امر، مبنا را دیدگاه تورات قرار داده اند. گروه دیگر فقط از آیات قرآن استفاده کرده اند. برخی از این گروه با توجه به پنج معجزه مذکور در آیه 133 سوره اعراف در چهار معجزه باقی مانده اختلاف کردند ولی غالب مفسران با افزودن دو معجزه عصا و ید بیضاء به این پنج معجزه، اختلاف را بر سر دو مصداق باقی مانده برده اند. این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی و با بررسی دیدگاه های مختلف با تقریری نو در ارائه ملاک جامع این مصادیق، بر این باور است که این دو مصداق، قحطی و شکافته شدن دریا است
۴.

نقش تقوا در بعد بینشی کمال انسان از دیدگاه قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تقوا آثار تقوا کمال بینشی انسان شناخت خداوند شناخت پیامبر اکرم (ص) و ائمه هدی (س) فهمیدن قرآن کریم بصیرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۰ تعداد دانلود : ۲۴۶
بحث از کمال و راه های رسیدن به آن یکی از مباحث جدی و بنیادین انسان شناسی است. در بینش الهی انسان برای رسیدن به کمال نیازمند دو عنصر ایمان و عمل صالح است و دومی در گرو تحقق اولی است و تحقق ایمان، زمانی امکان پذیر است که انسان در حوزه شناخت و بینش نسبت به حقایق عالم هستی و توحید به کمال لازم دست پیدا کند. اینک پرسش اساسی این است که تقوا و پروای الهی چه نقشی در کمال بینشی و بصیرت افزایی انسان دارد؟ مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به بیان نقش تقوا در بعد بینشی کمال انسان پرداخته و به این نتیجه رسیده که در برخی معرفت ها مانند شناخت خداوند که به صورت فطری در انسان وجود دارد، تقوا سبب شکوفایی است و در برخی دیگر مانند شناخت نبی مکرم اسلام و اولیاء الهی پروای الهی موانع را از مسیر چنین شناختی برطرف می کند. همچنین تقوا در فهم قرآن کریم مؤثر بوده و در برخی مراتب فهم آن، رفع مانع و در مراتب دیگر سبب بهره مندی بیشتر از هدایت آن می گردد و چه بسا تقویت این کمال را به دنبال داشته باشد. یکی دیگر از آثار تقوا، زمینه سازی در روشن بینی و شناخت حق از باطل است.
۵.

بررسی مستندات قرآنی دیدگاه آیت الله مصباح یزدی درباره جایگاه انفعالات در نفس انسان(مقاله پژوهشی حوزه)

تعداد بازدید : ۲۰۲ تعداد دانلود : ۱۱۵
آیت الله مصباح یزدی با ارائه طرحی از ساختار نفس انسان، جایگاه انفعالات را در میان دیگر ابعاد وجودی او بیان کرده است. پژوهش حاضر قصد دارد با تکیه بر شواهد قرآنی، نظریه ایشان را مستدل سازد. روش گردآوری اطلاعات «کتابخانه ای» است. حل مسئله نیز با شیوه توصیفی تحلیلی انجام شده و با توجه به منبع، روش «تفسیر موضوعی قرآن» ملاک عمل قرار گرفته است. طبق بررسی انجام شده ایشان معتقد است: انفعالات بر نفس انسان عارض می شود، نه جسم او، البته نه به این معنا که یکی از ابعاد سه گانه نفس و در عرضِ معرفت، محبت و قدرت باشد، بلکه جزو فروع بُعد محبت و در لایه ای سطحی تر از آن قرار دارد. با توجه به تعابیر دقیق قرآن در توصیف حالات درونی انسان، ویژگی هایی را می توان استنباط کرد که از برایند آنها مرزبندی روشنی میان انفعالات و دیگر زوایای به هم پیوسته وجود او مشخص می گردد. این شناسه ها شامل نفسانی بودن، عارضی بودن، واکنشی بودن، موقتی بودن، نمایان بودن، مبتنی بودن بر امیال اصیل و مؤثر بودن در فرایند انگیزش می شود.
۶.

تحلیل شبهه تناقض گویی در نسبت دادن سیئات به خدا یا انسان ( با تکیه بر آیات 78 و 79 سوره نساء)

کلیدواژه‌ها: نسبت سیئات به خدا نسبت سیئات به انسان تناقض در قرآن آیه 78 و 79 سوره نساء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳ تعداد دانلود : ۵۶
خداوند متعال در آیه شریفه 78 و 79 سوره نساء ، سرچشمه و منشأ سیئات و حسنات را به خود نسبت داده، اما در آیه 79 همین سوره، تحقق حسنات را از جانب خود و سیئات را از جانب بشر می داند. این امر موجب شده گروهی بدون توجه به اسالیب کلام و عدم بهره گیری از معنای صحیح واژگان و نیز به کار نبردن روش درست در فهم قرآن ادعای موهوم تناقض را در این دو آیه شریفه مطرح سازند.مقاله حاضر (که به شیوه توصیفی_ تحلیلی وبر مبنای جمع آوری اطلاعات ازطریق منابع کتابخانه ای تهیه و تدوین گردیده است)، در پی پاسخ به این پرسش است که : مراد الهی از نسبت سیئات به خود و بشر چیست ؟ برای پاسخ گویی بدین سؤال رویکردهای متفاوت مفسران را بیان داشته و ناکارآمدی هر یک را بررسی می کنیم آن گاه دیدگاه علامه طباطبایی را به دلیل اتقان و استحکام و قوت استدلال و ارائه راه حل بهتر درجمع بین دوآیه، پاسخی مناسب و موفق ارزیابی می نماییم و ادله و شواهد برگزیدگی آن را می آوریم
۷.

آثار اخروی محبت به خداوند از دیدگاه قرآن با تأکید بر تفسیر المیزان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: محبت به خدا قرآن قرب الهی آثار محبت رضوان الهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۱ تعداد دانلود : ۴۶۰
از اموری که به طور قطع در رسیدن انسان به سعادت ابدی و برخورداری از مواهب اخروی مؤثر است، محبت به خدای متعال است. ازاین رو، بررسی آثار اخروی محبت به خدا، دارای اهمیت ویژه است. این مقاله با روش تفسیر موضوعی و با استفاده از منابع تفسیری و با تأکید بر تفسیر المیزان، به بیان آثار و لوازمِ اخروی محبت انسان به خدا پرداخته و به این نتیجه رسیده که با توجه به آیات قرآن، محبت به خدا همان گونه که آثار متعددی در حیات دنیایی انسان دارد، آثار متعدد اخروی را نیز به دنبال دارد. مُحب خدا در سرای ابدی به جوار خدای سبحان نایل می شود و در پرتو آن، نعمت ها و مواهبی نظیر آمرزش گناهان، رهایی از آتش جهنم، نیل به نعمت های بهشتی، رضوان الهی و اجابت هر نوع درخواست نصیبش می گردد.
۸.

بررسی آیات موهم ارتکاب گناه یا ترک اولی از سوی حضرت موسی علیه السلام در قتل قبطی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: حضرت موسی علیه السلام عصمت موسی قتل قبطی گناه ترک اولی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۵۴ تعداد دانلود : ۴۸۰
در درگیری واقع شده بین فردی از فرعونیان و فردی از بنی اسرائیل که حضرت موسی علیه السلام به کمک اسرائیلی (سبطی) شتافت و دفع فرعونی (قبطی) توسط ایشان منتهی به مرگ وی شد، جای طرح این پرسش است که آیا می توان تعابیر نقل شده از حضرت موسی علیه السلام بعد از قتل قبطی را با عصمت جمع کرد؟ تعابیری که موهم شبهه معصیت یا ترک اولی است، عبارت اند از: «هذا مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ»؛ «قالَ رَبِّ إِنِّی ظَلَمْتُ نَفْسی فَاغْفِرْلی»؛ «قالَ فَعَلْتُها إِذاً وَأَنَا مِنَ الضَّالِّینَ». تا آنجا که بررسی شد، همه مفسران شیعه این قتل را ترک اولی و همه مفسران اهل تسنن (به جز فخررازی) آن را گناه برشمرده اند. این نوشتار به روش توصیف و تحلیل، به بررسی شبهه پرداخته و به این نتیجه رسیده است که قتل قبطی توسط آن حضرت، نه تنها گناه نبود؛ بلکه ترک اولی هم نبوده است. ضمیر «هذا» در آیه نخست به اقتتال و درگیری میان سبطی و قبطی برمی گردد. واژه «ظلم» و «غفران» در آیه دوم نیز در معنای لغوی به کار رفته است؛ در نتیجه چنین معنا می شود: با ورود به این شهر، خود را در جایی که نباید می بودم قرار دادم؛ پس مرا از دشمنان بپوشان. جمله «فَعَلْتُها إِذاً وَأَنَا مِنَ الضَّالِّینَ» نیز در مقام توریه بیان شده است.
۹.

فرایند دستیابی به ملکة تقوا از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تقوا ملکة تقوا فرایند علم میل عمل قرآن کریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳۵ تعداد دانلود : ۴۳۶
یکی از بهترین ویژگی های اخلاقی از نظر قرآن کریم، تقوای الهی است که نقش محوری در سعادت ابدی انسان دارد. حالت مطلوب آن، زمانی است که به صورت یک ملکة نفسانی درآید. پیدایش این ملکه در انسان متوقف بر طی مراحل متعدد و متوالی، و به اصطلاح یک فرایند است. این مقاله با جمع آوری، دسته بندی و تحلیل آیات به روش تفسیر موضوعی، سعی دارد فرایند دستیابی به تقوا را کشف کرده، گام های اصلی و پی در پی برای رسیدن به ملکة تقوا را از نقطة شروع تا پایان شناسایی کند. این گام ها شامل «تحصیل علم»، «تحریک میل»، «انجام و استمرار عمل» می شود. آگاهی انسان نسبت به متعلق تقوا و وسیلة پرهیزگاری، مقصد و مسیر حرکت را برایش روشن می کند. شکوفا شدن انفعالات و احساسات متعالی انسان، انگیزة سیر و سلوک در مسیر تقوای الهی را فراهم می سازد و در نهایت، رفتار اختیاری، که شامل ایمان (جوانحی) و عمل صالح (جوارحی) است، با تکرار و استمرار، منجر به تحصیل نتیجة مطلوب، یعنی ملکة تقوا، می شود.
۱۰.

بررسی پیش گویی قرآن بر اساس قرائات گوناگون آیات ابتدایی سورة روم(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: اعجاز قرآن پیش گویی سوره روم اختلاف قرائات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۹ تعداد دانلود : ۴۵۱
از جمله وجوه اعجاز قرآن، پیش گویی های تاریخی آن است. آیات ابتدایی سورة روم از معروف ترین پیش گویی های قرآن کریم است. با این حال، این آیات بر اساس قول مشهور، قول غیرمشهور و روایت کتاب الکافی، دارای سه نوع قرائت است که مبتنی بر هر کدام از آنها، تفسیر آیات نیز تغییر می کند. این مقاله به روش «توصیفی و تحلیلی» به ارزیابی تاریخی این پیش گویی پرداخته و راه کارهای جمع بین این تفاسیر را تعیین کرده است نتیجة این پژوهش نشان می دهد اشکالاتی که بر تفسیر مشهور گرفته شده از اعتبار کافی برخوردار نیست. همچنین در صورت حل اشکالات وارد بر توجیه تأویلی بودن روایت کتاب الکافی، می توان بین تفسیر مشهور به عنوان ظاهر آیه و این روایت و تفسیر غیرمشهور به عنوان تأویل آیه جمع بست. در نهایت، حتی در فرضی که این سه دسته تفسیر با همدیگر قابل جمع نباشند، هر یک متضمن یک پیش گویی است که به وقوع پیوسته و خود دلیل قاطعی بر اثبات اعجاز قرآن است
۱۱.

پندار خطای تاریخی قرآن در داستان ایکه و مدین(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: شعیب مستشرقان شبهات قرآنی واقع نمایی قرآن مدین ایکه خطای تاریخی قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴۴ تعداد دانلود : ۵۶۴
در آیاتی از قرآن کریم دربارة رویدادهای گذشته، سرنوشت پیامبران، اقوام و شخصیت های پیشین و دیگر امور تاریخی سخن گفته شده است. برخی خاور شناسان بر تعارض اخبار تاریخی قرآن با گزاره های تاریخی کتب دیگر، از جمله کتاب مقدس تأکید می ورزند. یکی از این موارد، ادعای خطای تاریخی دربارة اصحاب ایکه، اهل مدین و پیامبر آنان حضرت شعیب علیه السلام است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی، ادعای خاور شناسان را در این باره نقد و بررسی کرده و به این نتیجه رسیده است که ادعای خطای قرآن به ادلة متقن مردود است و قصة قرآنی مدین با کتاب مقدس همخوانی دارد. ادله و شواهد، از تعدد مکانی مدین و ایکه حکایت دارند و حضرت شعیب از اهالی مدین بوده، ولی در هر دوجا به نبوت مبعوث شده است. مدین و ایکه در جهت شمال غربی جزیرةالعرب در کنار بزرگ راه حجاز به شام بوده اند.
۱۲.

تمثّل فرشته در شکل انسان از دیدگاه علامه طباطبایی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: علامه طباطبایی حقیقت فرشته تجرد فرشته تمثل فرشته تصرف در قوة ادراک

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران شیعی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن انسان و جامعه در قرآن انسان در قرآن
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر
تعداد بازدید : ۱۵۰۸ تعداد دانلود : ۴۲۵۰
با توجه به وجود غیرمادی فرشتگان که با ادلة نقلی مؤیدِ به عقل اثبات می شود، چیستی و چگونگی تمثّل فرشته در شکل انسان مطلبی است که این مقاله با استفاده از روش تحلیل و توصیف درصدد تبیین آن از منظر علامه طباطبایی ره و پاسخ به برخی اشکالات در این زمینه است. چهار احتمال درباره تمثّل فرشته وجود دارد: 1. انقلاب ماهیت، 2. ظهور جسم لطیف در شکل جسم غیرلطیف، 3. حلول در قالب انسان و 4. تصرف در قوة ادراک طرف مقابل. علامه احتمال چهارم را می پذیرد. به باور ایشان، در تمثّل، فرشته با حفظ ذات و حقیقت خویش در ورای صورت ادراکی، در بینایی (حس و ادراک) طرف مقابل به صورت انسان ظاهر می شود.
۱۳.

راز تحدیهای گوناگون قرآن از منظر استاد مصباح(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: تحدی اعجاز قرآن ترتیب نزول آیات راز تحدی آیت الله مصباح یزدی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران شیعی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر
تعداد بازدید : ۱۸۲۱ تعداد دانلود : ۱۲۶۷
یکی از دلیل های عقلیِ از سوی خدا بودن قرآن، آیات تحدی است. در این مقاله از رهگذر شناخت ترتیب نزول آیات یادشده و بررسی دیدگاه ها در راز تحدی های گوناگون، به تبیین دیدگاه استاد مصباح پرداخته ایم. در باب راز تحدی ها سه دیدگاه عمده وجود دارد: 1. تحدی به نوع قرآن؛ 2. اختلاف مخاطبان تحدی یا زمان آنها؛ 3. تحدی از دشوارتر به آسان تر. دربارة دیدگاه سوم ـ که متناسب با سیر طبیعی و منطقی دعوت به مبارزه طلبی ـ است تبیین های مختلفی وجود دارد که نوعاً به دلیل ناسازگاری با روایات ترتیب نزول یا با سیاق آیه و یا به دلیل ناتوانی در رد سخن مشرکان (افترا بودن تمام سوره های قرآن)، پذیرفتنی نیست. استاد مصباح تحدی را نخست به کل قرآن سپس به یک سوره و در نهایت به ده سوره که درمجموع همانند یک سورة کامل قرآن باشد، می داند. این دیدگاه علاوه بر سازگاری با ترتیب نزول آیات تحدی و با ذیل آیات تحدی، توانایی رد ادعای مشرکان را دارد و نیز با توصیف «عشر سور» به «مثله» و به «مفتریات» متناسب است.
۱۴.

اعجاز قرآن در پیراستگی از اختلاف(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: تحدی اعجاز قرآن پیراستگی قرآن از اختلاف شبهات اعجاز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷۶ تعداد دانلود : ۱۹۷۴
یکی از وجوه اعجاز قرآن که آیة 82 نساء نیز بدان تصریح دارد، هماهنگی و نبودن اختلاف درآن است. در این مقاله از رهگذر «تحلیل فوق توان بشر بودن قرآن از حیث نداشتن اختلاف»، «تبیین تحدی به این ویژگی» و «پاسخ گویی به شبهات»، این وجه اعجاز قرآن به اثبات میرسد. تکیه گاه استدلال بر وجود ملازمه میان از سوی بشر بودن قرآن و راهیافتن اختلاف فراوان در آن، با تحلیل ویژگیهایی از انسان و قرآن است. محدودیت، اثر پذیری، کمال پذیری و خطاپذیری انسان از یک سو و فراوانی و تنوع معارف قرآن در عین اتقان، فصاحت و بلاغت آن، نزول آیات بدون آمادگی پیشین و در شرایط گوناگون فردی و اجتماعی و در گسترة زمانی طولانی از سوی دیگر، امکان صدور قرآنِ بدون اختلاف را از سوی بشر منتفی میسازد و برخی شبهات در این زمینه پاسخ صحیح مییابد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان