عناصر هنری در دو نمونه از غزل های سعدی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

درآمد: شناسایی و بازنمایی عناصر هنری در بسیاری از سروده های معنوی، به دلیل سادگی شگفت انگیز آنها، بسیار دشوار است. بی گمان نمی توان دلیل تاثیر کم نظیر بسیاری از اشعار سعدی را به وجود آشکار صنایع ادبی در آنها کاهش داد. با این همه، شایسته نمی نماید که، به بهانه دشواری و باریکی کار، از جستجوی راز لذت هنری که از طرفه کاری های این شاعر شیرین سخن شیراز می بریم بازمانیم. به قول یکی از شیفتگان سخن سعدی، آنچه بیش از هر چیز در زبان غزلیات سعدی جلب توجه می کند. مهارت او در ورزیدن الفاظ، تحرک، صفا و صمیمیت، و ذوق سلیم است یعنی همان خواصی که زبان او را سهل و ممتنع می سازد ... سعدی، در تافت و بافت واژه ها، بارها به آهنگسازانی مشابهت می یابد که با «واریاسیون»های یک لحن (ملودی) و یک آهنگ مایه (موتیف) یا خود با تکرار و شاخص ساختن یک نغمه (نت) هیجان می آفرینند. در حقیقت، شاعر شیراز، از این راه، به شعر ناب نزدیک می شود. بررسی دو مسطوره: در این مقاله برآنیم که بررسی دو غزل نمونه با بن مایه های متفاوت از سعدی را برای کشف رمز و راز شگردهای هنری خاص خود او بیازماییم.