این نوشته می کوشد با توجه به اسناد مرکز اسناد وزارت امور خارجه، چگونگی ورود و استقرار مهاجران ارمنی به ایران، رقابتهای داخلی میان آنان از جمله رقابت میان هنچاک ها و داشناک ها، دخالت بلشویکها در امور آنان و چالشهایی که به سبب حضور و فعالیتهای آنان در ایران، در روابط ایران و شوروی به وجود آمده، توضیحی ارائه دهد.