نویافته ها و تحلیل فرهنگی آینه کاری در ابنیۀ تاریخی ایران از قرن دهم هجری تا دورۀ معاصر (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
آینه در ایران باستان و سپس در دوره اسلامی جایگاهی ویژه داشته و نمود بارز آن در ادبیات، گواهی بر این مدعاست. تحولات و دگرگونی های فنی آینه کاری نیاز به مطالعات و تحلیل فرهنگی دارد. اگرچه استفاده از فلز صیقلی به مثابه رُخ نما به قبل از دوره صفوی می رسد اما بهره گیری از آینه های جام به عنوان تزیینات جداره، برای اول بار از این دوره حکایت شده است. خلاقیت هنرمندان ایرانی در استفاده از آینه های شکسته، جام و کوژ آنها را به سوی آینه کاری سوق داد. هدف این پژوهش، بازشناسی شیوه های آینه کاری از عصر صفوی تا دوره معاصر و جایگاه فرهنگی آینه در ابنیه تاریخی است. سؤال این پژوهش این است که شیوه های آینه کاری از دوره صفوی تا دوره معاصر چیست و جایگاه فرهنگی آن چگونه قابل تفسیر است؟ این پژوهش از نظر هدف، بنیادی و ماهیتی توصیفی و تحلیلی دارد. جامعه آماری، آینه کاری ابنیه تاریخی شهر های اصفهان، تهران، شیراز و مشهد است و روش نمونه گیری، هدفمند از نوع در دسترس است که در مجموع 47 بنا مطالعه شده اند. یافته ها نشان از هفده شیوه آینه کاری دارد که چهار شیوه از عصر صفوی، ده شیوه مربوط به قاجار و پهلوی و سه شیوه در دوره معاصر رواج یافته است. در بستر مطالعات فرهنگی، شیوه های آینه کاری در هر دوره تاریخی از سیاق فکری آن برهه حکایت دارد و ابعاد حسی، عاطفی، فیزیکی و زیبایی شناختی از آینه کاری ادوار پژوهش شده قابل درک است. اوج هنر آینه کاری مربوط به دوره قاجار بوده و نوع نگاه به این هنر در این عصر، دچار تحول و دگرگونی شده است.New Findings and Cultural Analysis of Mirror Work in Iranian Historical Buildings from the 10th Century AH to the Contemporary Era
Mirrors held a special place both in ancient Iran and during the Islamic period, as evidenced by their presence in Persian literature. Polished metals were used as looking glasses before the Safavid era, during which big planar mirrors (In Persian “Aina Jam”) were first used as wall decorations. The creativity of Iranian artists in using broken mirrors, aina jam, and convex mirrors led them toward mirror work. This study aims to identify mirror work methods from the Safavid era up to the present day. It also sought to explore the development of mirror work and present a cultural analysis of the studied works. This research question is What are the methods of mirror work from the Safavid period to the contemporary era, and how can their cultural significance be interpreted? In this basic descriptive-analytical study, the statistical population included mirror work in historical buildings in Isfahan, Tehran, Shiraz, and Mashhad. In total, 47 historical buildings were selected using convenience sampling. The findings revealed seventeen mirror work methods developed in different eras: four methods from the Safavid period, ten methods from the Qajar and Pahlavi periods, and three contemporary methods. Furthermore, the mirror work methods in each historical period represented the dominant intellectual context of the epoch, and the sensory, emotional, physical, and aesthetic dimensions of mirror work in the studied periods are perceptible. The art of mirror work reached its apogee in Iran during the Qajar period and has undergone transformations in the contemporary era.
تبلیغات
