بررسی رویکرد تقریبی دو تفسیر التبیان و مجمع البیان در نقل روایات اهل بیت (ع) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
وجود برخی ویژگی های مشترک تفسیری فریقین در التبیان، نشان از انگیزه نویسنده در نگارش یک تفسیر تقریبی دارد. این امر در روش نقل روایات تفسیری، به ویژه روایات اهل بیت (ع) اثرگذار بوده است. در سده های بعد، روش تفسیری التبیان در برخی تفاسیر شیعه به ویژه مجمع البیان، استفاده شده است. از سویی، برخی پژوهش گران اهل سنت، روش اعتدال گرای طبرسی در مجمع البیان را ستوده و درنتیجه، این تفسیر تقریبی شناخته می شود؛ اما با توجه به قدمت التبیان و استفاده طبرسی از روش تفسیری طوسی، این رویکرد را ابتدا باید در التبیان جست وجو کرد. این پژوهش با روش تحلیل متن (روایات) و تطبیق روایات، به بررسی ویژگی های تقریبی روایی در این دو تفسیر پرداخته است. توجه به منابع غیر شیعی، نقل بسیاری از روایات پیامبر و حضرت علی (ع) از منابع اهل سنت، خودداری از نقل روایات فضایل اهل بیت (ع) و مذمت خلفا و عدم نقل معارف شیعی به صورت صریح، از ویژگی های تقریبی این دو تفسیر است. استفاده از منابع بیش تر، نام بردن مصادر فریقین به ویژه شیعه، فراوانی روایات شیعی ذیل آیات به ویژه روایات فضایل، ازجمله تفاوت های مجمع البیان با التبیان است.A Study of the Proximiting Approach of al-Tibyān and Majmaʿ al-Bayān in Quoting the Narrations of Prophetic Household (PBUT)
The existence of some common interpretive features between Shi’ites and Sunnis in al-Tibyān fī Tafsīr al-Qurʾān indicates the author’s motivation to write a proximiting exegesis of the Qur’an. This fact has been quite effective in the manner of Muḥammad b. Ḥasan Ṭūsī (385-460/995-1067) to convey interpretive narrations, especially those belong to ahl al-bayt (Prophetic household). In the following centuries, this manner of interpreting was applied in some other Shi’ite exegeses, especially Majmaʿ al-Bayān fī Tafsīr al-Qurʾān of Faḍl b. Ḥasan Ṭabrisī (454-532/1073-1154). Some Sunni scholars have praised Ṭabrisī’s moderative manner and thus his interpretation can be considered a successful example of proximiting exegesis of the Qur’an. However, considering the precedence of al-Tibyān over Majmaʿ al-Bayān, as well as Ṭabrisī’s use of the same mode of interpretive moderation, the suggested manner should first be sought in al-Tibyān. The present article has investigated the proximiting characteristics of interpretive narrations in these two exegeses by using the method of textual analysis and comparison of narrations. Attention to non-Shi’ite sources, quoting many narrations of the Prophet Muhammad and ʿAlī b. Abī-Ṭālib (PBUT) from Sunni sources, refraining from quoting the narrations of the virtues of ahl al-bayt (PBUT) and condemning the first triple Caliphs, and not explicitly quoting Shi’ite teachings, are among the proximiting features of these two Qur’anic exegeses. Nonetheless, the use of more sources, naming Shi’ite and Sunni sources with the priority of the former ones, as well as the abundance of Shi’ite narrations under the Qur’anic verses in particular regarding the narrations of the virtues of ahl al-bayt, are among the differences between Majmaʿ al-Bayān and al-Tibyān.
تبلیغات
