مفهوم شناسی و تحلیل مصادیق امکان از منظر فلسفه ملاصدرا و عرفان محقق قیصری (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
اصطلاح «امکان» یکی از اصطلاحات پرکاربرد و مشترک در فلسفه و عرفان نظری است. عدم شناخت این دسته از اصطلاحات مشترک که احیاناً در فلسفه و عرفان نظری معانی متفاوتی دارند می تواند باعث خطا هایی در فهم گزاره های این دو علم شود. هدف از این پژوهش معناشناسی اصطلاح «امکان»، بررسی اشتراکات و افتراقات آن از منظر صدرالمتألهین شیرازی به عنوان بنیان گذار حکمت متعالیه و محقق قیصری شارح برجسته مکتب عرفانی ابن عربی است. نگارندگان در این پژوهش بر آن اند تا در راستای رسیدن به این هدف به این سؤال اصلی پاسخ دهند که اصطلاح امکان، در نظام تفکری ملاصدرا ازسویی و محقق قیصری ازسوی دیگر، چه اشتراکات و افتراقاتی دارد؟ این پژوهش از نوع مطالعه بنیادین است که به روش توصیفی و تحلیلی تهیه شده است. براساس دستاورد های پژوهش، نقطه اشتراک ملاصدرا و محقق قیصری در کاربست اصطلاح امکان، ماسوی الله است که در نظر هر دو اندیشمند، با وصف «امکان» توصیف می شوند؛ اما مصادیق «امکان» در دیدگاه محقق قیصری دامنه وسیع تری دارد و اعیان ثابته ممکن الظهور را نیز شامل می شود؛ چنان که درباره اصطلاح «امتناع» در دیدگاه محقق قیصری، بر همین منوال، اعیان ثابته ممتنع الظهور را در بر می گیرد. امکان فقری در حکمت متعالیه وصف وجود است، اما امکان از نگاه محقق قیصری هیچ گاه وصف وجود قرار نمی گیرد.Conceptology and Analysis of Instances of Possibility from the Perspective of Mulla Sadra's Philosophy and Mohaqiq Qeysari's Mysticism
The term "possibility" (=Imkan) is one of the most widely used and common terms in philosophy and theoretical Sufism. Failure to recognize this group of common terms, which may have different meanings in philosophy and theoretical Sufism, can cause errors in understanding the propositions of these two sciences. The purpose of this study on the semantics of the term "possibility" is to examine its similarities and differences from the perspective of Mulla Sadra Shirazi as the founder of Transcendental wisdom and Mohaqiq Qeysari, a prominent commentator on the mystical school of Ibn Arabi. In this study, the authors aim to answer the main question of what similarities and differences the term "possibility" has in the thought systems of Mulla Sadra on the one hand and Mohaqiq Qeysari on the other. This research is a fundamental study that has been prepared using a descriptive and analytical method. Based on the research findings, the common point of Mulla Sadra and Mohaqiq Qeysari in using the term possibility is "what is not God", which is described by both thinkers with the description "possibility"; However, the instances of "possibility" in the view of the Qeysari have a broader scope and include fixed objects (الاعیان الثابته) that are possible to appear; just as in the case of the term "impossibility" in the view of Qeysari, it also includes fixed objects that are prevented from appearing. In Transcendental Wisdom, "possibility in the sense of need" is a description of existence, but from the view of Qeysari, possibility is never a description of existence.
تبلیغات
