گونه شناسی اعراض فقیهان از اخبار با تکیه بر جنبه کاسریت (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
یکی از روش های اعتبار زدایی از حدیث نزد بسیاری از دانشوران شیعی، روی گردانی فقیهان متقدم از اخبار صحیح و عمل نکردن بدان هاست. مبنای این روش، بر بهره گرفتن از شهرت عملی در روند مواجهه با احادیث است. این اعراض، از طریق یافتن فتوای فقها با مراجعه به نگاشته های فقهی و حدیثی تا عصر سلّار دیلمی یا اشاره فقیهان پسین به وجود عمل مشهور برخلاف حدیث موردنظر احراز می شود. جستار حاضر در پی یافتن گونه های کاستی در اخبار است که دست مایه اعراض فقیهان واقع شده است. بنابر یافته های پژوهش، این کاستی ها در سه عرصه محتوا، جهت صدور و منبع نقل روایت قابل ارزیابی هستند. در حوزه محتوا، مواردی چون مخالفت حدیث با مقاصد شریعت، مبانی مذهب، سیره متشرعه و رویّه محتاطانه فقها و نیز فهم ویژه متقدمان از روایت و وجود شذوذ قابل یادکرد است. کشف دو عامل تقیّه و حکمت سؤال راوی نیز در حوزه جهت صدور قابل توجه اند. کاستی های منبع نقل حدیث نیز عبارت اند از: عدم یادکرد در اصول چهارصدگانه شیعی، درج در کتب مشکوک، یادکرد در باب نوادر و سازگاری با نگاشته های عامه.Typology of the Jurists’ Disregard for Ḥadīth with a Focus on the Principle of Lower Validation (Kāsirīyat)
One of the methods for invalidating ḥadīths among many Shīʿī scholars is the early jursits’ disregard for authentic narrations and their refrain from acting upon them. This approach is rooted in the reliance on Shahrah-yi ʿĀmilī (utilizing practical consensus) in the process of engaging with ḥadīths. This disregard is verified through identifying the fatwās of jurists by referring to jurisprudential and ḥadīth texts up to the era of Sallār Diylāmī, or through references made by later jurists of the existence of common practice opposing the ḥadīth in question. The present study seeks to identify the types of deficiencies in narrations that have prompted such dismissals by the jurists. The study illustrates that these can be assessed in three domains: content, direction of issuance, and source of narration. In the domain of content, factors such as the opposition of ḥadīth to the objectives of Sharīʿa, the foundations of the sect, the practice of common people (Sīrah-yi Mutasharriʿah), the cautious approach of the jurists, and also the early scholars’ particular understanding of the narration and the presence of irregularities are noteworthy. In the domain of direction of issuance, identifying two factors are important: Taqīyah (dissimulation) and the nature of the narrator’s question. The deficiencies of the source of narration include: absence of mention in the Shīʿī canonical texts (four-hundred principles), inclusion in questionable books, mention in the chapter of rare reports, and compatibility with Sunnī writings.
تبلیغات
