انواع روابطِ زندگی نامه ای در ادبیات: از هم حسی تا بازتابندگی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
این مقاله درصدد ارائه گونه ای دسته بندی از انواع روابطی است که می توان میان زندگی نامه نویس و سوژه اش متصور شد. نخستین رابطه محتمل رابطه ای است مبتنی بر نوعی «هم حسی» که به نویسنده امکان می دهد سوژه را در حالات مختلف تصور بکند و به تصویر بکشد. در این صورت، گاه نویسنده، همچون اغلب زندگی نامه نویسان ایرانی، بر ویژگی های برجسته سوژه متمرکز می شود تا به راه تقدیسِ «قهرمانِ» تاریخی برود. اما گاه زندگی نامه نویس می کوشد عادی ترین جلوه های زندگی را به واژه دربیاورد تا از این طریق نسخه ای انسانی تر از سوژه ارائه بدهد که فرسنگ ها با تصویر «مردان نامیِ » ستوده در زندگی نامه های سنتی فاصله دارد. این تقابل با سنت زندگی نامه نویسی ممکن است به قدری عیان باشد که به یکی از وجوه بارز متن تبدیل شود و نوع دیگری از رابطه زندگی نامه ای را شکل بدهد که ما آن را رابطه «انتقادی» نامیده ایم: خواه موضوعِ انتقاد قواعد ژانری باشد، خواه هدفش تخریبِ شخصیتِ تاریخی. ورای تقدیس و نقد، حالت سومی را نیز می توان متصور شد که رواجش میان نویسندگان فرانسوی کم نیست و حکایت از نوعی «بازتابندگی» دارد؛ آن وقتی است که زندگی نامه نویس با روایتِ زندگیِ «دیگری» می کوشد تا گره های وجودیِ خویش را آینه وار بکاود یا از روایتِ «دیگری» محملی بسازد برای گفتمانی عاریه ای که، در عین سکوت، به او امکان بیان دغدغه هایش را می دهد. بالطبع پیمودن هر یک از این مسیرها از تلقیِ خاص هر نویسنده از زندگی و ادبیات تأثیر می گیرد و بر شکل گیریِ دریافتِ مخاطب از ژانر زندگی نامه ، ظرفیت ها و چالش هایش اثر می گذارد.A Typology of Biographical Relationships in Literature: From Empathy to Reflexivity
This article aims to provide a typology of the relationships that can be imagined between a biographer and his subject. The first possible relationship is rooted in "empathy," allowing the author to imagine and represent the subject in various states. In this approach, common among Iranian biographers, the author often highlights the subject's notable traits to glorify his hdistorical "hero". However, in some instances, the biographer focuses on the ordinary aspects of the subject's life to present a more humanized version, distancing from the traditional praise of "illustrious men." This deviation from conventional biographical writing creates a new type of relationship, which can be termed "critical." In this approach, the text may aim to critique genre conventions or deconstruct the historical hero. Beyond the duality of sanctification and critique, a third mode, common among French writers, involves a form of reflexivity. Here, the biographer mirrors his own existential struggles through the life of the "other" or uses the narrative of the subject as a borrowed discourse to silently express personal concerns. Of course, each of these paths is shaped by the author's unique perception of life and literature, which in turn influences the audience's understanding of the biography genre, its potential and its challenges.
تبلیغات
