روند اجباری شدن «ب» در افعال مرکّب و پیشوندی: تحوّلی جاری در نظام وجه فارسی امروز (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
: این مقاله با هدف بررسی الگوی کاربرد «ب » با افعال مرکّب و پیشوندی در وجه التزامیِ زمان حال و وجه امری تدوین شده است. پیکره پژوهش و آمارهای حاصل، از قضاوت 12 سخن گوی زبان فارسی درخصوص کاربرد یا عدم کاربرد «ب » با افعال مرکّب و پیشوندی فراهم شده و هر سخن گو در پرسش نامه ها ترجیح کاربردیِ خود را ثبت کرده است (جمعاً 31548 نمونه برای 3588 نوع فعل مرکّب و پیشوندی). یافته های پژوهش نشان می دهد که درجه اجباری شدگیِ «ب » در افعال پیشوندی، عموماً کمتر از افعال مرکّب است و در میان افعال مرکّب نیز بیشترین سهم از ظهور اختیاری «ب » متعلق به همکردهای «کردن» و «شدن» است. در میان مقوله های جزء غیرفعلی نیز بیشترین آمارِ اجباری شدگی به قید و گروه حرف اضافه، و کمترین آمار به صفت تعلق دارد. از دید نگارندگان، تنوعاتی که در کاربرد «ب » با بعضی همکردها و مقوله های جزء غیرفعلی مشاهده می شود، در کنار سطح بسیار بالاتری از اجباری شدگی آن در بعضی افعال مرکّب و پیشوندی، و اجباری شدگیِ تقریباً کاملش برای افعال ساده، نشان دهنده وجود یک تحول جاری در نظام وجه زبان فارسی است. آینده تحولات زبانی به سادگی قابل پیش بینی نیست، ولی محتمل است که کاربردهای اختیاری «ب » هم به تدریج اجباری شوند و حتی بعضی نمونه های غیرمجاز به تدریج به قلمرو کاربرد اختیاری و نهایتاً اجباری بپیوندند.“be-” Becoming Obligatory in Complex and Prefixal Verbs: An Ongoing Change in the Mood System of Contemporary Persian
This paper aims to investigate the usage pattern of “be-” with complex and prefixal predicates in present subjunctive mood and imperative mood. Our corpus and the statistics come from linguistic judgements passed by 12 Persian speakers about the presence or absence of “be-” with complex and prefixal predicates, and the speakers entered their usage priorities in the questionnaires (31,548 tokens for 3,588 types of complex and prefixal predicates, altogether). The research findings show that the degree of obligatoriness of “be-” with prefixal predicates is generally lower than complex predicates, and that the highest proportion of optional appearance of “be-” among complex predicates belongs to “kardan” and “shodan” as light verbs. In addition, among non-verbal elements, the highest statistics of obligatoriness go to the categories of adverb and prepositional phrase, and the lowest to the adjective. The authors believe that the variation in the use of “be-” observed for some light verbs and non-verbal categories, as well as the very high level of its obligatoriness for some complex and prefixal predicates, and its almost complete obligatory status for simple verbs, all indicate an ongoing change in the mood system of Contemporary Persian. The future of linguistic changes cannot be easily predicted, but it is probable that the optional uses of “be-” become obligatory gradually, and even some unpermitted instances gradually become optional, and ultimately obligatory.
تبلیغات
