تَکوک (ریتون) در شاهنامه؟ (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
در این مصرع از شاهنامه، «یکی بورِ ترکی چو گوری به تن» در اواخر پادشاهی بهرام پسرِ اورمَزدِ (Urmazd) ساسانی از جامِ مَیِ بزرگی سخن رفته است که نام آن به صورت های «بورِ ترکی» bur-e torki، «پور ترکی» pur-e torki و «تورِ ترکی» tur-e torki تصحیف شده اند. در این جستار نشان داده شده است که در پشتِ این صورت های تصحیف شده، واژه دشوارِ تَکوک takuk (Pah. takōk; Av. gaō-dana)، به معنی «ریتون» (rhyton)، جامِ باده به اشکالِ حیواناتی چون اسب و شیر و جز آنها، به کار رفته است که کاتبان آن را نشناخته و به صورت های بالا ساده کرده اند. در این جستار به جای این صورت های تصحیف شده، سه فرض پیشنهاد شده است: «بُورْ تکوکی» bur (bōr?)-takuki (تکوکی به شکل اسبِ بور)، «زَرْ تکوکی» zar-takuki (تکوکی زرّین) و «پُرْ تکوکی» por-takuki (تکوکی پر از مَی) که فرض سوم محتمل تر است.Takuk (Rhyton) in Shahnameh?
In this mesrā‛ (half line) from the Shahnameh , “ yeki bur-e torki cho guri be tan ” (tr. [a large cup like] a Turkish red horse like an onager) in the end of the reign of Bahrām, son of Ūrmazd the Sassanid king, there is a mention of a large cup of wine whose name has been corrupted as “bur-e torki”, “pur-e torki” “tur-e torki”. In this article, it is shown that behind these corrupted forms, the difficult word takuk (Pah. takōk; Av. gaō-dana), meaning rhyton, is used to describe the cups in the form of animals such as horses and lions, etc. Presumably, the scribes had not known this word and simplified it in the above ways. In this paper, instead of the three corrupted forms, three suggestions have been proposed of which the third is more probable to be correct: “bur (bōr?) takuki” (rhyton in the form of a red horse), “zar takuki” (a golden rhyton) and “por takuki” (a rhyton full of wine).
تبلیغات
