تبیین مفهوم شخصیت شهری از دیدگاه ساکنان محله های چله خانه و گلسار شهر رشت (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

شخصیت شهری به طور مفهومی در ادبیات شهرسازی ایران شناخته شده نیست و شخصیت را صرفاً معادل هویت کالبدی دانسته اند. در مطالعات اخیر پژوهشگران تعاریف نوینی بیان شده است که مفهوم شخصیت شهری را فراتر از جنبه های کالبدی مطرح می کند. در حالی که در مطالعات ما توجه کمتری به مفهوم شخصیت شهری شده است، پژوهش حاضر درصدد است با هدف تبیین مفهوم شخصیت شهری، مطابق با تعاریف جدید نظری و در پارادایم کیفی-اکتشافی، به شناسایی این مفهوم از دیدگاه اجتماع محلی بپردازد. بدین منظور 30 نفر از ساکنان محله های چله خانه و گلسار به عنوان دو محله ی سنتی و مدرن مورد مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته قرار گرفتند. و متن مصاحبه ها مورد تحلیل محتوای کیفی قرار گرفت. نتایج نشان داد که شخصیت برخی از مکان ها به عنوان هویت اجتماعی یا هویت مکانی تعریف می شود؛ در حالی که در برخی دیگر، شخصیت با مفاهیمی همچون تنوع، اختلاط، پویایی و غیره توصیف می شود و امکان دارد که از سطحی ترین روابط میان ساکنان، محیط زندگی و فعالیت های جاری در محله ساخته شود. پیشنهاد می شود که مؤلفه های شخصیتی پس از شناسایی، به صورت کدهایی فراتر از ضوابط صرفاً کالبدی، در طرح ها و برنامه های شهری و محله ای، خصوصاً طرح هایی که مبتنی بر مشارکت پذیری شهروندان است، مورد استفاده قرار گیرند. نقش شهرسازان اعم از طراحان و برنامه ریزان در این میان، شناخت شخصیت مکان از دیدگاه ساکنان و تبدیل آن به ضوابط و دستورالعمل هایی با جزئیات خاص هر مکان برای طرح ها و برنامه های شهری و محله ای خواهد بود.