بررسی آثار ناشی از توسعه شهر بر تناسب پهنه های دارای ارزش زیبایی شناختی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

منظر شهری از مباحثی است که در برنامه ریزی و آمایش شهری کمتر مورد توجه قرارگرفته است. به همراه رشد و توسعه شهرها، مناطق دارای ارزش بصری بیش از پیش در معرض آسیب قرار گرفته و در نتیجه کیفیت طبیعی شهرها کاهش یافته است. بنابراین ضروری است تا تلاش برای حفظ و حتی ارتقای کیفیت بصری منظر در دستور کار برنامه ریزان شهری قرار گیرد. هدف این پژوهش، بررسی روند توسعه شهری و تأثیر آن بر کیفیت بصری سیمای سرزمین محدوده شهر گرگان دراستان گلستان است. مدلسازی ارزش زیبایی شناختی منطقه به روش (MCE WLC) با نه معیار شامل باغات و کشاورزی، رودخانه، تنوع تیپ پوشش گیاهی، تنوع پستی بلندی ها، تراکم پوشش گیاهی، تراکم و ارتفاع ساختمان ها، فضای سبز شهری، میادین، رفوژها و بلوارها و آثارتاریخی انجام شد. پیش بینی رشد شهر نیز تا سال 2030 با استفاده از مدل SLEUTH و با تدوین سه سناریوی رشد تاریخی، مدیریت شده و رشد با محدودیت در پهنه های دارای ارزش زیبایی شناختی صورت گرفت. نسبت رشد شهری طی سال های 2010 تا 2030 در سناریو اول و دوم به ترتیب برابر با 17/2 و 04/2، و در زیر مدل اول و دوم سناریوی سوم نیز به ترتیب برابر با 91/1 و 18/1درصد است. بر این اساس در صورت اجرای صحیح سیاست های توسعه شهرسازی در سناریوهای دوم و سوم می توان تا 323 هکتار در سناریوی دوم و 2500 هکتار در زیر مدل اول سناریوی سوم و 650 هکتار در زیر مدل دوم سناریوی سوم نسبت به سناریوی اول در استفاده از زمین و هم چنین حفظ مواهب طبیعی و پهنه های دارای ارزش زیبایی شناختی صرفه جویی کرد. از آنجایی که در این مدل یکپارچه امکان اعمال تغییرات مختلف و همچنین جهت دهی به رشد آتی شهر وجود دارد استفاده از یک چنین رهیافتی، تحت عنوان رهیافت چندهدفه و پویا در آمایش سرزمین بسیار مفید خواهد بود.