رویکردهای تاریخی و محتوایی محضرنویسی و متون استشهادنامه ای (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

در حکومت اسلامی _ شیعی، هر نوع سند شرعی باید تحت اجتهاد فقها و حکّام شرع و کاتبان امور شرعی نگاشته می شد. ازاین رو، ارزش و اعتبار شهادت که به عنوان بیّنه ای شرعی مورد تأکید فقها قرار داشته، با گذشت زمان همواره ثابت مانده است. استشهادنامه ها، یکی از انواع اسناد شرعی هستند که اگر به گونه ای علمی و با کمک دانش و فن سندشناسی مورد بررسی قرار گیرند، می توانند برای فهم زندگی و تعاملات اجتماعی، اقتصادی و حقوقی جوامع انسانیِ پیشین مفید واقع شوند. این گونه اسناد، با هدف درج شهادت گواهان، به عنوان یکی از دلایل اثبات دعوی نگاشته شده اند و زبان ادبی خاصی دارند که با واژگان فقهی _ حقوقی عجین است. پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت تاریخی خود، پژوهشی توصیفی _ تحلیلی است و هیچ گونه پیشینه تحقیقی ندارد. داده های لازم نیز از طریق بررسی اسناد و منابع گردآوری شده اند. از آن جا که در عرف قدیم، استشهادنامه را علاوه بر نام متداول آن، محضر نیز می نامیدند، پس از بیان کاربرد متفاوت واژه محضر در متون کهن، سه محضر مهم تاریخی ذکر شده و اصول و شیوه های نگارشی، زبانی و مضمونی آنها مورد بررسی و تبیین قرار گرفته است.