شهر؛ مکان مطلوب تمدن سازی در پروژه پیشرفت اسلامی ایرانی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

پیشرفت اگر چه ابعاد نظری گستردهای دارد، اما آنچه پیشرفت را الگووار میسازد، تجسم عینی پیشرفت در امور و دست آفریدها و سازههای انسانی است. اگر تمدن مفهومی انتزاعی است، اما شاخصهای آن عینی است. شهرها، ماهیت، شاکله و امور و ساختارهایی که بر زیست فردی و اجتماعی آن حاکم است، از نشانههای اساسی و همچنین مکان ظهور و شکوفایی تمدن است. پیشرفت تمدنی در شهرها قابل مشاهده و سنجش است. تجربه تاریخ گذشته نشان داده که ایدههای پیشرفت نوعا بر محور شهرها و مختصات و ویژگیهای آنها صورتبندی شده است. مکتب اسلام و آموزههای آن شهر را مکان مطلوب تحقق حیات طیبه انسانی معرفی میکند، کارکردها و نقش شهرها در عینیت بخشیدن به ایدههای مرتبط با وضع مطلوب حیات فردی و اجتماعی انسان در تجربه زیست مدنی انسان قابل مشاهده است. از این رو در طراحی و اجرای پروژه پیشرفت اسلامی ایرانی و همچنین در طراحی و اجرای برنامههای جامع شهر سازی به این دو وجه لازم است توجه شود. اولا شهر مکان مطلوب ظهور و شکوفایی ایدههای تمدنی است و اینکه این پدیده برای خود ماهیت، مختصات، پویاییها و معضلاتی دارد. بی توجهی به این وجوه در فرایند پروژههای مرتبط با هر دو موضوع کاستیهای جبران ناپذیر ایجاد میکند. این مقاله تلاشی برای برجسته سازی جایگاه شهر در پروژه پیشرفت ایرانی اسلامی است.