الگوی حکمرانی بر کرکوک عراق؛ بررسی مناقشات ذی نفعان با روش تحلیل بازیگر (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

الگوی حکمرانی بر شهر چندقومیتی کرکوک در عراق، هم چنان یکی از مهم ترین منابع تولید تنش و حتی منازعه در این کشور است. ویژگی های برجسته ی فرهنگی و اقتصادی این منطقه، باعث شده تا بازیگرانی در سطوح مختلف در آن ذی نفع و موثر محسوب شوند. کرکوک برای کردهای عراق بسیار اهمیت داشته و در صورت الحاق آن به اقلیم کردستان این کشور، فرایند استقلال طلبی آن ها سرعت خواهد گرفت. از این منظر، آینده ی حکمرانی بر کرکوک، علاوه بر گروه های عراقی و دولت این کشور، برای ایران و ترکیه نیز امری مهم تلقی می شود چرا که در صورت استقلال کردهای عراق، امنیت ملی و تمامیت ارضی این دو کشور می تواند تحت تاثیر قرار گیرد. در این صورت، مشخصا نیروهای مسلح ایران باید در پی مواجهه با تهدید تقویت شده با ابعاد مختلف هویتی و امنیتی از سوی گروهک های معارض کردی باشند. با توجه به چنین ضرورتی و هم چنین با توجه به تعدد بازیگران ذی نفع و موثر در حوزهکرکوک، این مقاله کوشیده است تا با بهره گیری از روش تحلیل بازیگر و با استفاده از نرم افزار بازیگر محورِ  MACTOR به بررسی مناقشات ذی نفعان در منطقه کرکوک عراق در خصوص الگوهای ممکن حکمرانی بر آن بپردازد. بدین منظور، 13 بازیگر و 4 الگوی حکمرانی با استفاده از منابع کتابخانه ای و روش میدانی، مورد بررسی قرار گرفته اند. به کمکتحلیل یافته های حاصل از نرم افزار، در نهایت «کرکوک، شهر چند فرهنگی و ویژه» به عنوان الگویی که بازیگران نسبت به آن دارای کمترین مناقشه می باشند، معرفی شده است.