دوفضایی شدن خرید: رسانه های اجتماعی و «تغییر در تجربه خرید» (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

مفهوم خرید در مطالعات فرهنگی، با فراگیرشدن رسانه های اجتماعی در قالب خرید آنلاین و بازار مجازی و به عنوان کنشی هویت بخش، دچار دگردیسی شد. این مقاله با هدف بررسی نقش شبکه های اجتماعی مجازی بر تجربه خرید شهروندان تهرانی، این پرسش را دنبال می کند که تجربه خرید در فضای مجازی، چه تفاوت و شباهتی با فضای واقعی دارد؟ این پژوهش برای درک تجربه خرید در فضای اوّل و دوم، از پارادایم دوفضایی شدن ها بهره می برد و با مطالعه الگوی رفتار خرید در اینستاگرام و کانال های فروش در تلگرام با روش اتنوگرافی و نتنوگرافی، به پژوهش در این حوزه دوفضایی می پردازد. مشاهده فضای خرید آنلاین و آفلاین، پس از گونه شناسی و تشریح عوامل تشویق کننده و تحدیدکننده خرید مجازی نشان داد که اینستاگرام و تلگرام، بیشتر از اینکه به عنوان فضاهایی برای خرید مستقیم عمل کنند، کارکرد «تبلیغ کالا در بازار واقعی» را برعهده دارند و بیشتر از اینکه در مرحله اجرا موفق باشند، در مراحل آگاهی ایفای نقش می کنند. پژوهش پیش رو، به این یافته رسید که اگرچه خرید فراغتی و پرسه زنی در بازار واقعی و مجازی رواج دارد، اما برخلاف ایده میشل دوسرتو و متفکرانی که از مقاومت، فراغت، لذت و پرسه زنی مخاطب دفاع می کنند، خریدار با حضور فعال در مراکز خرید شهری و عضویت در کانال های مجازی، درگیر «چرخه مصرف» است؛ به گونه ای که تاکتیک های مصرف کننده نتوانسته به عنوان عنصری رهایی بخش در برابر استراتژی جامعه مصرفی بکار گرفته شود.

متن