فرهنگ مجازی

کارکردها و تفاوتهای فضای مجازی با سایر رسانه ها باعث شده که تصور شود عرصه علم ارتباطات در حال تجربه کردن یک تغییر بسیار اساسی است. در واقع گروهی از متفکران معتقدند این تغییرات به ظهور نظریه های جدیدی در حوزه علم ارتباطات منتهی خواهند شد. فضای مجازی هم مثل سایر رسانه ها با انسان سر و کار دارد و نتایج تحقیقات جدید نشان داده که اثراتی که به این رسانه نوظهور نسبت داده می شود مبالغه آمیز است. تحقیق در فضای مجازی با استفاده از نظریه های موجود نشان می دهد که این نظریه ها برای فضای مجازی هم تبیین های قابل قبولی ارائه می کنند و بنابراین برای تحقیقات بعدی کافی به نظر می رسند.در این مقاله خواهیم دید به دلیل کافی بودن نظریه های موجود ارتباطی برای تبیین فضای نوین رسانه ای ، فضای مجازی با و جود تفاوتهای ماهوی آن با سایر رسانه ها باعث نخواهد شد نظریه های عمده جدیدی در عرصه علم ارتباطات ظهور پیدا کنند.

با توجه به ضرورت توجه به تاثیراتی که هر فعالیت بر فرهنگ بر جای می گذارد، در این مطالعه محیط فرهنگی دانشگاه مجازی المصطفی مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به پیامدهای فرهنگی به دست آمده، راهکارهایی برای افزایش تاثیرات مطلوب و جلوگیری از تاثیرات نامطلوب فرهنگی ارائه شده است. در این پژوهش بر اساس مدل ارزیابی تاثیر فرهنگی (CIA)، مقولات فرهنگ مجازی، فرهنگ دینی و محیط چند فرهنگی به عنوان مؤلفه های اصلی محیط فرهنگی دما(MOU)مورد مطالعه قرار گرفته است و با توجه به نظریه های موجود در این زمینه و مصاحبه با مخاطبان، صاحب نظران و ذی نفعان، پیامدها و تاثیرات فرهنگی فعالیت دما شناسایی شده و در خاتمه راهکارهایی به منظور افزایش تاثیرات مطلوب و جلوگیری از تاثیرات نامطلوب ارائه شده است.

مفهوم خرید در مطالعات فرهنگی، با فراگیرشدن رسانه های اجتماعی در قالب خرید آنلاین و بازار مجازی و به عنوان کنشی هویت بخش، دچار دگردیسی شد. این مقاله با هدف بررسی نقش شبکه های اجتماعی مجازی بر تجربه خرید شهروندان تهرانی، این پرسش را دنبال می کند که تجربه خرید در فضای مجازی، چه تفاوت و شباهتی با فضای واقعی دارد؟ این پژوهش برای درک تجربه خرید در فضای اوّل و دوم، از پارادایم دوفضایی شدن ها بهره می برد و با مطالعه الگوی رفتار خرید در اینستاگرام و کانال های فروش در تلگرام با روش اتنوگرافی و نتنوگرافی، به پژوهش در این حوزه دوفضایی می پردازد. مشاهده فضای خرید آنلاین و آفلاین، پس از گونه شناسی و تشریح عوامل تشویق کننده و تحدیدکننده خرید مجازی نشان داد که اینستاگرام و تلگرام، بیشتر از اینکه به عنوان فضاهایی برای خرید مستقیم عمل کنند، کارکرد «تبلیغ کالا در بازار واقعی» را برعهده دارند و بیشتر از اینکه در مرحله اجرا موفق باشند، در مراحل آگاهی ایفای نقش می کنند. پژوهش پیش رو، به این یافته رسید که اگرچه خرید فراغتی و پرسه زنی در بازار واقعی و مجازی رواج دارد، اما برخلاف ایده میشل دوسرتو و متفکرانی که از مقاومت، فراغت، لذت و پرسه زنی مخاطب دفاع می کنند، خریدار با حضور فعال در مراکز خرید شهری و عضویت در کانال های مجازی، درگیر «چرخه مصرف» است؛ به گونه ای که تاکتیک های مصرف کننده نتوانسته به عنوان عنصری رهایی بخش در برابر استراتژی جامعه مصرفی بکار گرفته شود.

ظهور «فضای مجازی» و گسترش صنعت همزمان اطلاعات و ارتباطات، بسیاری از مفاهیم کلاسیک و ساختارهای فرهنگی و اجتماعی را دچار دگردیسی کرده است. یکی از آثاری که به این موضوع و مسائل فضای مجازی در ایران پرداخته، کتاب «فضای مجازی؛ اجتماع و فرهنگ» اثر سید ابوالحسن فیروزآبادی، رئیس مرکز ملی فضای مجازی و یکی از سیاستگذاران فضای مجازی کشور است. این مقاله تلاش کرده این اثر را با روش مرور انتقادی کتاب مورد نقد شکلی و محتوایی قرار دهد. مقاله حاضر، پس از معرفی اثر و طرح مباحث بنیادین در حوزه فضای مجازی، فرهنگ و قدرت، به نقد و بازخوانی این اثر می پردازد و ضرورت های نظری و روشی برای بهبود آن را با ذکر دلایل و مصادیق توضیح می دهد. از منظر شکلی، فهرست ناقص، عدم نتیجه گیری پایانی و روزآمدی منابع و اطلاعات، از جمله اشکلات شکلی اثر است. عدم دقت و اهتمام لازم در تدوین ساختار محتوا و رعایت نظم منطقی، جزو اشکالات محتوایی است که مورد نقد مرکزی این مقاله قرار گرفته است.