ولایت پذیری

هدف پژوهش تعیین رابطة سبک های هویت و راهبردهای مقابله ای با ولایت پذیری در جمعیت دانشجویی دانشگاه تبریز بود. جامعة آماری پژوهش کلیة دانشجویان کارشناسی مشغول به تحصیل دانشگاه تبریز بودند. نمونة آماری بر اساس جدول کرجی مورگان (1970) 370 نفر به شیوة نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. آزمودنی­ ها به پرسشنامه های سبک های هویت بنیون آدامز، راهبردهای مقابله ای بلینگز و موس و پرسشنامة محقق­ساختة ولایت­پذیری پاسخ دادند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های معنی­داری ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه هم­زمان استفاده شد. تحلیل داده ها با ضریب همبستگی پیرسون بیانگر رابطة منفی معنی دار ولایت­پذیری با سبک هویت آشفته و راهبرد مقابله­ای هیجان­مدار و رابطه ی مثبت معنی دار ولایت پذیری با سبک­های هویت زود­رس، دیر­رس و کسب­شده و راهبرد مقابله ای مساله­مدار است. رگرسیون هم­زمان نشان داد که مؤلفههای روان شناختی به صورت ترکیبی، ولایت­پذیری را پیش بینی می کنند. نتیجة پژوهش نشان داد که ولایت­پذیری براساس ویژگی های روان شناختی دانشجویان متغیر است. دانشجویان ولایت­پذیر دارای هویت شگل گرفته، سبک مقابله مسأله مدار با مشکلات زندگی هستند .

در این پژوهش، که به صورت کیفی و از طریق مصاحبه عمیق انجام شد، تأثیر جامعه پذیری بر ولایت پذیری افراد مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به جامعه آماری، که دانشجویان دانشگاه اصفهان هستند از روش نمونه گیری موردی نوعی استفاده شده است. با توجه به این نمونه گیری 15 نفر از افراد دین داری که در بستر دانشگاه تاحدودی فعال سیاسی نیز هستند برای مصاحبه انتخاب شدند. از مهمترین ابزار های در جامعه پذیری خانواده، آموزش و پرورش، رسانه های جمعی و همسالان هستند. اگر جامعه پذیری سیاسی از جانب این عوامل همپوشانی لازم را با یکدیگر داشته، و در راستای نظام ولایت فقیه باشد، می توان جامعه ای ولایت پذیر را ترسیم کرد؛ اما اگر این عوامل متناقض با یکدیگر و حتی متناقض با اصل نظام حرکت کنند، جامعه به سمت عدم پذیرش ولایت سوق داده می شود

ولایت اهل بیت علیهما السلام یکی از مباحث مهم کلامی و اعتقادی در فرهنگ اسلامی است. در تعالیم قرآن و روایات، مسئله ولایت پذیری نه تنها از ویژگی های فرد مؤمن، بلکه شرط ایمان قلمداد شده تا آنجا که در روایات، مرگ همراه با عدم شناخت به امام معصوم، مرگ جاهلی دانسته شده است. این مهم در پرتو معرفت و شناخت، اطاعت و پیروی و محبت نسبت به امامان معصوم علیهما السلام حاصل می شود و پذیرش آن آثار فراوانی برای فردِ ولایت مدار به همراه دارد و سلامت روانی فرد را تأمین می کند. این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی و با رویکرد قرآنی روایی درصدد است تا براساس آیات قرآن کریم و روایات معصومان علیهما السلام به ولایت پذیری و چگونگی تأثیر آن بر سلامت روان براساس مکتب روان شناسی شناختی بپردازد. برایند و نتیجه این تحقیق آن است که از منظر قرآن و روایات، ولایت پذیری اهل بیت علیهما السلام در سه ساحت فردی، اجتماعی و آینده، تغییر بینش ایجاد می کند که در راستای آن سلامت روان به دست می آید. تزکیه نفس، ایمان حقیقی، نظم اجتماعی، امنیت، رستگاری و قبولی عبادات، ازجمله آثاری است که موجب سلامت روان فرد مؤمن به ولایت ولی الهی می شود.

این پژوهش با روشی توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع اهل سنت به بررسی چگونگی نقش ولایت پذیری رسول خدا(ص) در تأمین سعادت فردی و اجتماعی انسان ها پرداخته است، و تلاش شده ضمن بررسی برخی از وقایع تاریخ صدر اسلام، اولاً به آن دسته از مدافعان حقیقی ولایت پرداخته شود که می توانند به عنوان الگو و مقتدا برای اطاعت و دفاع از حریم ولایت به مسلمانان معرفی شوند، و از طرف دیگر آن دسته از کسانی نیز که کوردلانه از این مهم سرباز زدند ، از آنان بازشناخته شوند.

اساس و بنیان هستی، حقیقت توحید است که ولایت وجه افعالی آن و امری دوجانبه است؛ به این صورت که از سمت خدا با انتشار و فیضان مولویت و از سوی انسان با گردن نهادن به سرپرستی ولی حقیقی جلوه گر می شود. این پژوهش ناظر به بعد دوم آن یعنی، ولایت پذیری نسبت به مولی است؛ چراکه، رابطه خدا و خلق در «ولایت» تحقق می یابد و موقعیت انسان نسبت به خدا با تییین سلوک او در مجرای ولایت مشخص می شود.. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل مضمون به استخراج مضامین پایه، سازمان دهنده و فراگیر ولایت پذیری در صحیفه سجادیه پرداخته و شبکه مضامین آن به منظور رهیافت به شاکله و ابعاد بحث، حول سه محور عوامل، مصادیق و آثار ولایت پذیری تنظیم شد. بر اساس تحلیل مضامین به دست آمده، عوامل ولایت پذیری، باورمندی، عمل کرد خالصانه و فضل و توفیق الهی است. از مهم ترین مصادیق و مظاهر ولایت پذیری آن است که بنده با واگذاری اختیار به ولی و ترجیح جانب او، اطاعت را به سرحد کمال رسانده و با انقطاع و اکتفا به پروردگار، دشواری های مسیر را می پذیرد. لذا، آثاری چون برخورداری از نعمت ها، هدایت خاص الهی و دستیابی به کمالات نفسانی شامل حال ولایت پذیر الهی می شود.

غایت وحی نبوی هدایت انسان ها به سوی کمال و سعادت حقیقی است. انبیا و اولیای معصوم دین وظیفه هدایت انسان ها را با ابلاغ معارف وحیانی، از طریق زبان یعنی ابزار تحقق کلام و ارتباط بین اذهان به انجام رسانده اند. استفاده از زبان و ساخت کلام، هرچه دارای دقت و ظرفیت های انتقال پیام باشد، معنا و مقصود اصلی پیام بهتر و دقیق تر در دسترس مخاطب قرار می گیرد. این امر در ارتباط اولیای معصوم دین، از جمله امام رضا(علیه السّلام) با مخاطبان هم عصرشان نمایان شده، و معبری برای القای مراتب ولایت معصومان و تمهید پذیرش مراتب ولایت از سوی آنان بوده است. نوشتار حاضر با روش توصیفی-تحلیلی کوشیده است مصادیقی از فنون به کاررفته در کلام آن امام بزرگوار را در راستای پذیرش ولایت آن حضرت، از سوی جریان ها، افکار و اشخاص عصر حیات ایشان، استخراج و ارائه کند؛ فنونی که امروزه نقش و تأثیرشان با توسعه علوم شناختی، از جمله زبان شناسی شناختی، بارزتر و جدی تر تلقی می شود. خوش سازی کلام، ارائه تمثیل، استفاده از واژگان مأنوس با ذهن مخاطب و سخن گفتن در محدوده درک مخاطب، از فنون زبان شناسی شناختی مندرج در کلام امام رضا(علیه السّلام) هستند.

امام رضا (ع) در مقابله با حکومت عباسی، از مبدأ زیست سیاست مردم عصر خویش وارد کارزار شدند. هدف نهایی ایشان ترمیم فکری امت اسلامی جهت ارتقاء معرفتی نسبت به جایگاه امام(ع) بود. این برنامه با استفاده از ابزارهای مختلف تبیینی و اقناعی که امروزه در مباحث جامعه شناسی قابل بررسی است در جهت توسعه اعتقادی با محوریت ولایت پذیری امت اسلامی شکل گرفت. در این پژوهش با روش تحلیلی-توصیفی در دو بخش سازمان بخشی حیات فردی و اجتماعی مشخص خواهد شد تلاش برای آگاهی امت اسلامی نسبت به جایگاه رفیع امامت و تعمیق فکری آنان و در نهایت ولایت پذیری از امام عادل؛ هدف امام رضا(ع) از به کارگیری ابزارهای مختلف این مفهوم بوده که ایشان موفق شدند تصویری واقعی از امام(ع) یا همان انسان کامل را ترسیم کنند.