بازاریابی دین

یکی از عرصه هایی که بازاریابی در آن ورود کرده است، عرصه تبلیغات دینی است. دانشمندان مسیحی با محوریت کلیسا، تلاش کرده اند تا به منظور رشد و توسعه جامعه مخاطبین خود، از ابزار بازاریابی و مفاهیم آن استفاده کنند. بااین حال هم نشینی دو واژه «بازاریابی» و «دین» به عنوان دو مفهوم منفی و مثبت به دلایلی مانند تفاوت دیدگاه ها به این دو واژه همواره مورد مناقشه بوده است. در این مقاله، تلاش گردیده است تا دیدگاه جامعه مذهبی موردبررسی قرار گیرد. بدین منظور، پرسشنامه ای طراحی و روایی آن توسط 10 نفر از اساتید بازاریابی و بازرگانی آشنا به مسائل دینی تأیید شد. این پرسشنامه به صورت الکترونیکی برای حدود 1500 نفر از افراد در شبکه های اجتماعی که دارای مخاطبین هدف بودند، ارسال گردید و 71 پرسشنامه بازگشت داده شد. این مقاله دو فرضیه را موردبررسی قرار داد: فرضیه (1): جامعه مذهبی موافق استفاده از واژه بازاریابی در تبلیغ امور دینی هست، که این فرضیه تأیید شد؛ فرضیه (2) افرادی که دانش بالاتری از بازاریابی دارند، موافق استفاده از بازاریابی در مسائل دینی هستند، که این فرضیه تأیید نشد. همچنین با بهره گیری از ابزار طراحی شده تلاش گردید تا ابزارهای تبلیغی مساجد نیز شناسایی گردد. در بیش از 60 درصد مساجد از پوستر های کاغذی برای تبلیغات استفاده می شود. پس ازآن 47 درصد مساجد از تبلیغات بنری استفاده می کنند. همچنین تبلیغات روزنامه ای و تبلیغات ایمیلی با 1.5 درصد، تبلیغات رادیویی و تلویزیونی با 6.1 درصد، و تبلیغات اینترنتی و وب سایتی با 10.6 درصد، پایین ترین روش های تبلیغاتی مساجد را نشان می دهند.

اسلام دینی است که تبلیغ و دعوت در آن فعلی مهم و اساسی است و آن را بر هر مسلمانی واجب شمرده است. تبلیغ دین در هر دوره متأثر از شرایط، ابزارها و امکانات موجود، اشکال مختلفی به خود گرفته است. امروزه تبلیغ دین ازطرفی تبدیل به یک خردهنهاد اجتماعی شده که ضرورت تبلیغ دین به صورت سازمان یافته و تشکیلاتی را دوچندان می کند و از طرف دیگر، تحول پذیری و وابستگی امور به تغییرات در دوران اخیر به شدت افزایش یافته است؛ ازاین رو این مسئله که چگونه دین به شکل صحیح و اصولی و مطابق با مقتضیات زمان و ویژگی های جوامع امروزی در اندیشه و رفتار به افراد عرضه شود، از مهم ترین چالش ها و مسائل دین در جامعه دینی امروز است.دانش بازاریابی به عنوان یکی از علوم پویا، مدرن، تکنیکال، کارآمد و منفعت ساز، تاکنون درمورد گستره وسیعی از کالا ها و خدمات به کار رفته است؛ امّا در چند دهه اخیر دامنه این گرایش تاآنجا پیش رفته که متخصصان و سیاست گذاران، از آن در مورد مفاهیم و ایجاد تغییرات اجتماعی و عقاید نیز استفاده کرده اند. یکی از این عرصه ها، تبلیغ دین است که ازجمله دانشمندان مسیحی با محوریت کلیسا، تلاش کرده اند برای رشد و توسعه جامعه مخاطبان خود، از ابزار بازاریابی استفاده کنند. باوجوداین، چنین امری ازمنظرهای مختلفی موردانتقاد قرار گرفته که این پژوهش برخی از آنها را ارائه کرده است.