کتب آموزش زبان انگلیسی

مقدمه: اگرچه زبان انگلیسی همواره به عنوان ابزاری کارآمد در عرصه ارتباطات بین المللی مطرح بوده است، اما آموزش آن می تواند به ابزاری پنهان درجهت ترویج فرهنگ مصرفی غرب تبدیل شود. کتب آموزشی زبان انگلیسی یکی از مهمترین عوامل انتقال فرهنگ غرب به شمار می روند. هدف: هدف این تحقیق بررسی نگرش مدرسان زبان انگلیسی به ترویج فرهنگ مصرفی غرب در کتب آموزش زبان انگلیسی در آموزشگاه های زبان است. چارچوب نظری: پژوهش های اخیر مؤید این مطلب است که با گسترش روزافزون مؤسسات و دوره های آموزش زبان در سراسر کشور، گرایش زبان آموزان به یادگیری فرهنگ و شیوه زندگی جوامع غربی نیز افزایش یافته است. روش های جدید آموزش زبان های خارجی براساس نظریه های ارتباط بین فرهنگی، استفاده از فرهنگ مقصد را نه تنها به عنوان ابزاری برای یادگیری زبان میدانند، بلکه اصل آموزش را بر پایة انتقال اطلاعات فرهنگی می گذارند. مصرف گرایی به عنوان میراث تحمیل شده تمدن غرب بر کشورهای در حال توسعه یکی از مواردی است که می تواند به راحتی و با سرعت از طریق کتب آموزش زبان انگلیسی به زبان آموزان منتقل شود. روش: تحقیق حاضر از نوع توصیفی-پیمایشی است. به منظور بررسی نگرش مدرسان زبان انگلیسی نسبت به ترویج فرهنگ مصرف گرایی غرب درکتب آموزش زبان انگلیسی، 60 مدرس زبان شاغل در آموزشگاه های شهر تهران به روش نمونه در دسترس انتخاب شدند. ابزار گرداوری اطلاعات، پرسشنامه ای محقق ساخت بود. اعتبار ابزار با روش همسانی درونی با ضریب آلفای 84/0 محاسبه گردید. نتیجه: مدرسان زبان انگلیسی دراین تحقیق براین باورندکه کتب آموزش زبان نقش اندکی درجهت اصلاح الگوی مصرف ایفا کرده و فرهنگ مصرفی غرب را درقالب دو مشکل عمده منتقل می کنند: (1) انتقال فرهنگ نامناسب تغذیه غرب (استفاده از غذاهایfast food و خوردن غذا در رستوران ها به جای غذاهای خانگی)، (2) کمبود مطالب مرتبط با مصرف صحیح انرژی و صرفه جویی. بحث: اصلاح واقعی و منطقی الگوی مصرف نه تنها درگرو شناخت مسایل اقتصادی است بلکه درگرو آگاهی از منشأهای فرهنگی و اجتماعی رفتارهای مصرفی افراد است. بنابراین نظارت بر محتوای کتب آموزش زبان و تلاش در جهت تألیف کتبی منطبق بر اصلاح الگوهای رفتاری و مصرفی و کاهش مقولات مصرف گرایی در آنها بایستی در چارچوب برنامه ریزی های آموزشی کشور قرار گیرد.

بیان مفاهیمی نظیر شک، اجبار و غیره (بیان نگرش گوینده) از طرق مختلفی امکان پذیر است که یکی از آن روش ها، استفاده از افعال کمکی وجه نما و ساختارهای فعلی وابسته به آن هاست. هدف پژوهش پیش رو بررسی مقایسه ای آموزش نُه فعل کمکی وجه نما و ساختارهای فعلی مربوط، در کتاب های آموزش زبان انگلیسی ایران و مالزی است. برای نیل به این هدف از کتاب های انگلیسی دوره مقطع متوسطه اول در ایران و کتاب های انگلیسی مقطع متناظر (از سطح 1 تا 3) در مالزی استفاده شده است. همچنین برای مقایسه کاربرد افعال نامبرده در کتاب های آموزش زبان انگلیسی ایران و مالزی با کاربرد این افعال در زبان انگلیسی معیار، از داده های مرتبط در منبع مرجع British National Corpus استفاده شده است. نتایج پژوه نشان داد که در خصوص فراوانی نسبی برخی از این افعال و ساختارهای مربوط به آن ها در کتاب های ایران و مالزی شباهت هایی وجود دارد، اما به طور کلی فراوانی این دسته از افعال در کتاب های آموزشی مالزی بیشتر از کتاب های آموزشی در ایران است. همچنین بین کاربرد این افعال در کتاب های آموزشی مذکور و فرم طبیعی کاربرد زبان، تفاوت هایی به لحاظ ترتیب فراوانی وجود دارد. نتایج این پژوهش می تواند در زمینه آموزش افعال کمکی و تولید مواد درسی مؤثر در آینده، کاربرد داشته باشد.

در سال های اخیر، با پیشرفت و گسترش استفاده از روش های متنوع برای آموزش زبان انگلیسی، ارزیابی کتب آموزشی به طورقابل ملاحظه ای مورد توجه قرارگرفته است. بااین حال، تعداد بسیار کمی از مطالعات در کشور با تمرکز بر ارزیابی کتب آموزش زبان انگلیسی در مقطع متوسطه اول در ایران(Prospect) صورت گرفته است. پژوهش حاضر باهدف ارزیابی کتاب های آموزش زبان انگلیسی در مقطع متوسطه اول از دیدگاه دانش آموزان و دبیران انجام شده است. به منظور تحقق این هدف، 8 نفر از معلمان دوره متوسطه اول با میانگین سابقه 7 سال تدریس در این مقطع و همچنین 261 نفر از دانش آموزان در پایه های هفتم، هشتم و نهم به عنوان گروه شرکت کنندگان در این مطالعه همکاری کردند. کتاب های درسی براساس پرسشنامه ای که در سال 1979 طراحی و اعتبار سنجی شده و شامل 25 سؤال در شش زمینه مشتمل بر:مناسب بودن موضوعات، بررسی واژگان و ساختارها، مناسب بودن تمرین ها، مناسب بودن تصاویر، و آرایش فیزیکی کتاباست، مورد تحلیل قرار گرفت. با مطرح کردن سوالاتی با محتوای مشابه در مرحله مصاحبه با دبیران و دانش آموزان نتایج به دست آمده با نتایج پرسشنامه ها مقایسه شدند. درنهایت نتایج این مطالعه نشان داد که از منظر دانش آموزان و دبیران مجموعه کتاب هایProspect در بسیاری از زمینه ها نیازهای دانش آموزان را برآورده نمی کند و کارایی لازم را ندارد. نتایج به دست آمده در این پژوهش می تواندتوسط معلمان، مسئولان برنامه ریزی آموزشی، تألیف کنندگان و نویسندگان کتب درسی مورداستفاده قرار گیرد.

مقاله حاضر، با اتخاذ رویکردی کلی و دربرگیرنده به مفهوم سیاست گذاری آموزش زبان های خارجی در محیط ایران، بر آن است تا به بررسی میزان و ماهیت هم خوانی یا عدم هم خوانی کتب تازه تالیف زبان انگلیسی در مقطع متوسطه اول (Prospect Series) و متوسطه دوم (Vision Series) با اصول مصرح در برنامه درسی ملی و اسناد مرتبط با آن بپردازد. بدین منظور، متون سیاست گذاری آموزشی (شامل بخش زبان های خارجی برنامه درسی ملی و توضیحاتی که در مجموعه کتب فوق خطاب به معلم آمده) مورد تحلیل محتوا قرار گرفته اصول آنها استخراج گردید. متعاقب آن، برای اطمینان از وجود یا عدم وجود اصول مستخرج در قالب شکلی و محتوایی کتب و ماهیت آنها، درس های دو مجموعه ذکر شده  آموزش زبان مورد بررسی دقیق قرار گرفتند. نتایج تحقیق مبین این نکته است که، به رغم تلاش مولفان در گنجاندن بسیاری از اصول و فرضیات رویکرد ارتباطی مورد اشاره و تاکید برنامه درسی ملی در کتب، پیاده سازی و به کارگیری آن ها سنخیت زیادی با یافته های تحقیقات آموزش زبان و نظرات متخصصان امر ندارد. مضافاً اینکه اصول مهمی دیگری هم هستند که یا به کل نادیده انگاشته شده اند و یا توجه مقتضی بدان ها صورت نگرفته است.

در میان ایرانیان، همواره پیران همچون نماد حکمت و حرمت تلقی شده و جوانان را به تلمذ از خزائن تجربه زیسته شان سفارش کرده اند. در اینجا عنصر «سن» در بازنمایی هویتی ارزشی مثبت دارد و بر غنای معرفت/ تجربه دلالت می کند. در همین راستا، هدف پژوهش حاضر پاسخی بر نحوه بازنمایی مفهوم سن به عنوان یکی از عناصر هویت بخشی وبه تبع آن سالمندی یا به تعبیر دقیق تر سن زدگی، در کتب زبان انگلیسی مدارس است. همانگونه که فوکو تصریح می کند سن، نه یک انگاره صرفاً بیولوژیک، بلکه برساخته ای تاریخی گفتمانی است که در شبکه روابط قدرت بازتولید می شود. به طور خاص، در این پژوهش تحلیل محتوای داده های کتب زبان انگلیسی متوسطه اول و دوم (مجموعه پراسپکت و ویژن) براساس روش تحلیل گفتمان انتقادی لاکلاو و موفه (با خوانش فوکویی) صورت گرفت. تحلیل تکرار شواهد و داده ها نوعی غیریت سازی را به عنوان گفتمان غالب از مفهوم سن زدگی نشان داد. سالمندان در سایر تمرینات، در اکثر فعالیت های روزمره و حوزه عمومی غایب هستند؛ در هنگام حضور نیز یا شکل بیمارگون یا صرفاً کارکرد نمایشی/انفعالی داشته اند و در حالت «تعویق نامحدود» به سر می برند. در این مجموعه دسترسی سالمندان به گفتمان مسلط کتب آموزشی قطع شده و نوجوانان و میان سالان جایگاه سوژه گفتمانی را اشغال کرده اند، به نحوی که دوقطبی حاشیه مرکز تشدید شده است. ضرورت دارد برنامه ریزان کتب درسی به تعریف روشنی از مفهوم سن و گفتمان سالمندان دست یابند تا آنان را در مسیر تبدیل به سوژه های کنش گر و مساوات طلبانه (مورد تأکید سند تحول بنیادین) درنیل رسیدن به آرمان عدالت آموزشی یاری رساند.