فتوت یکی از عوامل اثرگذار در حیات معنوی، سیاسی و اجتماعی فرهنگ و تمدن ایران و جهان اسلام بوده است. توجه به ریشه ها و خاستگاههای این پدیدة مهم در تمدن اسلامی ما را در شناخت بهتر آن یاری می رساند. بی گمان در شکل گیری، تطور و گسترش فتوت عوامل عدیده ای از جمله برخی تعالیم اسلام و اوضاع تاریخی و اجتماعی و معنوی خاص اثرگذار بوده اند، اما وجود شباهت ها میان این پدیده با عناصر، مذاهب و مراسم و باورهای برجا مانده از اعصار کهن ایران، پژوهنده را به ناگزیر متقاعد می سازد که شاید بتواند ریشه های آن را در پیشینة این مرز و بوم بجوید. بی گمان فتوت به سان هر پدیدة اجتماعی دیگری احتمالاً ریشه های دیگری هم داشته باشد که می توان در مقالی دیگر به آنها هم پرداخت؛ اما در نوشتار کنونی ما با ارائه پنج دلیل اصلی معتقدیم که این ریشه ها را می توان در مظاهر گوناگون تمدن ایران پیش از اسلام جُست.