مطالب

"کلام اله مجید سرچشمه همه معارف، پاکی ها و زیبایی هاست. پس از قرآن، زیبایی در سخن معصومین علیهم السلام به سبب اتصال و ارتباط خاصی که میان ایشان و یگانه جمیل برقرار است، برتری و برجستگی ویژه دارد. در کلام امیرالمومنین (ع) که معیار فصاحت و بلاغت به شمار می رود، این زیبایی در اوج خود است. به عنوان نمونه در دعای «صباح» و «خطبه شانزدهم نهج البلاغه» می توان رد پای برخی از آرایه های بلاغی (بدیعی و بیانی) را به وضوح جست و جو کرد. به عنوان نمونه در دعای مبارک صباح، بین کلمات «عیوب ـ غیوب» و «معیوب ـ عیوب» و «کاشف ـ غالب» به ترتیب سجع متوازی، مطرف و متوازن دیده می شود و نیز در جملاتی بسان «الهی قلبی محجوب و نفسی معیوب و عقلی مغلوب» آرایه مماثله یا موازنه وجود دارد. همچنین جناس زاید و جناس مضارع و تکرار حرف و واژه در بدیع لفظی و صنایع طباق و حسن طلب در بدیع معنوی و نیز برخی مسایل علم معانی در این دعا مشهود است. در خطبه شانزدهم نهج البلاغه، در کنار آرایه های بدیعی مثل مراعات نظیر و ایهام، آنچه بیش از همه در فن بیان به نظر می رسد، مساله تشبیه است که در جملاتی مانند: «الا و ان الخطایا خیل شمس ... الا و ان التقوی مطایا ذلل» خود می نماید. "

در میان کتب به یادگار مانده از پیشینیان، برخی آثار، دارای ویژگی های بارز و متمایزند، که آنها را برای آیندگان مهم می کند. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید نیز از آثاری است که ویژگی های منحصر به فردی دارد. برخورداری مؤلف از ذوق ادبی، و آگاهی گسترده او از وقایع تاریخی عصر صدور خطبه ها و سخنان امام علی، از ویژگی های بارز این شرح است که شناخت این اثر نفیس را بر دانش پژوهان علوم اسلامی، ضروری ساخته است.

اخلاق اجتماعی از مهم ترین موضوعاتی است که ارتباط آدمیان را با خود، با جامعه و تاریخ مطرح میسازد؛ زیرا جامعه میتواند یک تمدّن را بسازد نه یک فرد، و اجتماع انسانی پیوسته تاریخ را ساخته و به جلو برده است. از آنجایی که در میان ادیان الهی، اسلام یک دین اجتماعی است و در آن آرمان ها و ایده های جمع گرا فراوان دیده میشود، در جایجای نهج البلاغه،که از مهم ترین منابع این دین بوده؛ به این مهم بسیار پرداخته شده و گاه و بیگاه جامعه و اجتماع مورد عتاب و خطاب واقع گردیده است. سقوط یک جامعه در نگاه امام علی7به خاطر سقوط هنجارهای اخلاقی و پیشرفت آن به خاطر همین هنجارهاست؛چنان که نهج البلاغه، هنگامی که علّت سقوط جامعه ی روزگار علی7را تحلیل مینماید به مؤلّفه های اخلاقی اشاره میکند و می فرماید: «ای مردم،گویا به خیانت و کینه ورزی اتفّاق دارید، بر رفتار ریاکارانه، گیاهان روییده از سرگین[1]را میمانید، در دوستی با آرزوها به وحدت رسیده اید و …». این گونه گزینه ها در این کتاب سترگ بسیار است و ما در این مقاله میکوشیم تا بسترهای ترسیم شده از دیدگاه امام علی 7را در زمینه ی اخلاق اجتماعی به اختصار بیان نماییم.

مدیریت از دیدگاه آموزه ها و منابع اصیل اسلامی دارای شرایط و اصولی است که مدیر را در رسیدن به اهداف مدیریتی، یاری می کند. در متون معتبر از جمله نهج البلاغه، مسئله مدیریت در ابعاد مختلف آن از مدیریت سیاسی گرفته تا اقتصادی وحتی مدیریت خانواده مورد توجه قرار گرفته است. تلاش ما در این نوشتار، بررسی مهمترین شرایط مدیریت از دیدگاه علی بن ابی طالب (ع) می باشد.