دانشنامه علوم قرآن و حدیث

دانشنامه علوم قرآن و حدیث

دانشنامه علوم قرآن و حدیث سال ششم پاییز و زمستان 1398 شماره 12

مقالات

۱.

مخالفت نظر ملاصدرا با اقوال اعلام در معاد جسمانی

کلید واژه ها: فقه الحدیث محمدحسن وکیلی معادجسمانی مکتب اهل بیت (ع) ملاصدرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 405 تعداد دانلود : 466
معاد جسمانی به معنای همراهی جسم و روح در قیامت، همواره از مباحث مهم مسأله ی معاد است که محل مناقشه ی بسیاری از دانشوران قرار گرفته است. با بررسی های انجام شده پی بردیم صدرای شیرازی دیدگاهی متفاوت از بزرگان شیعه در مسأله ی معاد ارائه می کند. این همه در حالی است که بنا به نظر اجماع علما، معاد، جسمانی است و نظر وی مخالفت جدی با احادیث رسیده از اهل بیت(علیهم السلام) دارد.
۲.

حذف نام امیرالمؤمنین(ع) توسط ابن قیّم در جریان مباهله

کلید واژه ها: مباهله امام علی (ع) ابن قیم جوزی تحریف وهابیت صحیح مسلم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 845 تعداد دانلود : 234
مباهله به عنوان سندی گویا در فضیلت امیرالمؤمنین(علیه السلام) همواره مورد تأکید شیعه بوده است. با این که مسلم نیشابوری در صحیح خود و بسیاری از دانشوران اهل تسنن در آثار خود از این حقیقت یاد کرده اند، ابن قیّم جوزی به خود این اجازه را داده است که به حذف نام امام علی(علیه السلام) به عنوان نفس پیامبر(صلی الله علیه و آله) در آیه ی مباهله بپردازد. این سبک از تحریف، رویکردی است که در بسیاری از دانشوران اهل تسنن همواره به چشم می خورد؛ در حالی که پرسشی برای هر پژوهشگر آزاد اندیشی پیش می آید: آیا وی بر این باور است در منابع دسته اولِ اهل تسنن نیز تحریف صورت گرفته است یا این که او خلاف رویکرد سلف به خود اجازه ی چنین تحریف آشکاری را داده است؟ این همه در حالی است که به دلیل جایگاه علمی خود، با این اقدام، پایه گذار سایر تحریف ها و تفسیر به رأی ها در میان میان دانشوران اهل تسنن شده است.
۳.

شاخصه های الگوی شخصیت «عبادالله» از منظر قرآن کریم و روایات

کلید واژه ها: الگوی شخصیت عبادالله قرآن کریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 628 تعداد دانلود : 86
قرآن کریم با برخورداری از ویژگی جهانی بودن، جامعیت و جاودانگی، از شخصیت و ابعاد وجودی انسان تصویر دقیق و منطقی را ارائه کرده است. خداوند در قرآن کریم شخصیت انسان را ناشی از رفتار وی می داند<قُلْ کلٌّ یَعْمَلُ عَلى شاکلَتِهِ فَرَبُّکمْ أَعْلَمُ بِمَنْ هُوَ أَهْدى سَبیلاً> (الإسراء،84). انسان، علاوه بر فطرت خداجویی با داشتن قلب سلیم، تعقل و خرد می تواند به هدف خلقت یعنی مقام عبودیت نائل آید. عبادِ صالح خداوند، با تهذیب نفس راه بندگی را پیموده و با بهره مندی از علم الاهی و مصونیت از خطا وگناه، مسئولیت هدایت جامعه را نیز به عهده گرفته اند. قرآن کریم شخصیت «عبادالله» را با شاخصه هایی از جمله: اخلاص، شکرگزاری، مصونیت از اغوای شیطان و... توصیف نموده است. پژوهش حاضر با روش کتابخانه ای به صورت توصیفی و تحلیلی، استفاده از کتب، مقالات و بانک های اطلاعاتی موجود، شخصیت عباد الله را از منظر آیات قرآن کریم مورد بررسی قرار داده است. از نتایج دستیابی به شاخصه های فردی و اجتماعی«عباد الله» می توان به شناخت حضور ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در عصر حاضر اشاره نمود. بنابراین آگاهی و تلاش برای کسب آمادگی لازم برای ظهور مصلح و منجی بشریت و تشکیل حیات طیبه، ضروری و از بالاترین عبادات شمرده می شود.
۴.

چالش های نفوذ تفکر لیبرالیستی در نظام تربیتی جامعه و راهکارهای مقابله با آن در نگاه امام علی(ع)

کلید واژه ها: تربیت دینی چالش ها راهکارها لیبرالیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 102 تعداد دانلود : 334
در عصر حاضر با نفوذ همه جانبه ی نظام سلطه و تفکر غرب در سبک زندگی اقشار مختلف جوامع اسلامی، نظام تربیتی، به ویژه تربیت دینی نیز تحت تأثیر قرار گرفته و به تدریج در حال تغییر ماهیت از تفکر اسلامی به تفکر غربی است. از آن جا که یکی از ارکان فرهنگ غرب ایدئولوژی لیبرالی و آزادی مطلق نفسانی است، بایستی آن را واکاوی و تحلیل نمود تا به ریشه ها و علل گرایش به آن پی برد. از سوی دیگر با توجه به غنای فرهنگی قرآن و سیره ی معصومان(علیهم السلام) راه کارهای مناسب و کارآمد را با توجه به مقتضیات زمانه، از دل منابع اسلامی استخراج کرده و از این رهگذر به رفع معضلات و مشکلات حاصل از نفوذ فرهنگ غرب در ساحت جامعه ی اسلامی پرداخت. در این میان نهج البلاغه و سیره ی امام علی(ع) منبعی جامع و شامل برای دستیابی به معارف ناب علوی و راه کارهای مشکل گشای آن حضرت برای همه ی دوران هاست. مقاله ی پیش رو تلاشی است تا با استفاده از تحقیقات موجود در مورد لیبرالیسم، ابعاد نفوذ آن در جامعه را واکاوی نموده و به تأثیرات حاصل از آن در جامعه ی اسلامی بپردازد، و با استفاده از احادیث و کلام امام علی (ع) راهکارهای مقتضی با زمان و دوران کنونی را ارائه نماید.
۵.

جدال احسن در مباحثات و مناظرات سازمانی

کلید واژه ها: جدال احسن جدال نیکو سازمان مباحثه مناظره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 377 تعداد دانلود : 136
توان سخن گفتن، مباحثه و تبیین مسائل، یکی از امور مهم در رهبری سازمان می باشد. با سخنرانی خوب در تبیین برنامه ها و مشکلات و راه حل های موفق، نیروها را دلگرم، کدورت ها را مرتفع ساخته و دوستی و محبت را در بین کارکنان بوجود می آورند. در سازمانها بسیار دیده شده است، گفتگوها نه تنها باعث پیشرفتی در مذاکرات نمی شود بلکه طرفین در عقاید باطل خویش راسخ و استوارتر می شوند. هدف از بحث و مجادله، برترى جویى و تفوق طلبى و شرمنده ساختن طرف مقابل نیست، بلکه هدف، تأثیر کلام و نفوذ سخن در اعماق روح طرف است، و بهترین راه براى رسیدن به این هدف شیوه ی قرآنى است. جدال احسن یا محمود، مناظره ای برای اثبات حق و نفی باطل، و ثمره ی آن رشد و هدایت است. در این مقاله سعی برآن است موضوع جدال احسن در مباحثات و مناظرات سازمانی بر طبق آیات قرآنی و روایات بررسی شود.
۶.

مسئولیت جامعه ی مؤمنین در مواجهه با اخبار فضای سایبری در پرتوی آیات قرآن

نویسنده:

کلید واژه ها: جامعه ی نبوی شبکه های مجازی فضای سایبری قرآن مسئولیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 711 تعداد دانلود : 111
«شبکه های مجازی» علی رغم جلوه ها و مزیت های فراوانی که دارند, همواره آثار سوء و حواشی غیرقابل انکاری نیز داشته اند که از دید منتقدان این عرصه, دورنمانده است. ازمنظر آسیب شناسی, یکی از مضرات این عرصه در جوامع امروزی, فراهم نمودن عاملی برای ایجاد زمینه های تفرقه افکنی و فشارهای سیاسی و اجتماعی, با هدف اخلال در اتحاد ملت ها بوده و از همین رهگذر, جامعه ی ما نیز از این آسیب ها مصون نمانده است. در این پژوهش, به روش کتابخانه ای و با بررسی آیات و نقد اتفاقات جامعه ی نبوی, به واکاوی زوایای مختلف ایجاد فسادهای سیاسی و اجتماعی که در فضای سایبری و انواع شبکه های مجازی اعتقاد و انسجام ملی ما را نشانه گرفته اند تا بدین طریق باورهای اساسی اسلام و تشیّع را هدف قرار دهند؛ پرداخته می شود. بر اساس یافته های این بررسی, از مهم ترین عواملی که می تواند به مقابله با اخبار سوء فضای سایبری بپردازد ایجاد بینش قوی و بصیرت افزایی در جامعه نسبت به باورهای اعتقادی افراد می باشد.گسترش حساسیت نسبت به وظایف دینی در مردم, باعث پویایی جامعه و نیز جلوگیری از رواج بی تفاوتی اجتماعی در آن می شود و چنین جامعه ای می تواند در برابر توطئه های دشمنان مصون بماند.