زبان مهم ترین ابزار در برقراری ارتباط است؛ اما تمام افراد جامعه نمی توانند از این ابزار به راحتی استفاده کنند. بخشی از افرادی که در استفاده از زبان مشکل دارند، کسانیی هستند که دچار اختلال زبانی هستند. اختلال زبانی به هرگونه نارسایی در بیان و درک گفتار اطلاق می گردد. افرادی که دچار ناتوانی های ذهنی هستند، معمولاً از این اختلالات رنج می برند و کودکان و نوجوانان سندرم داون در بین این افراد کم توان ذهنی هستند. پژوهش حاضر به بررسی مقایسه تولید گفتار در کودکان سندرم داون آموزش یافته و آموزش نیافته در شهرستان بابل می پردازد تا تأثیر آموزش را در بهبود مهارت گفتاری این افراد بسنجد. این پژوهش از نوع نیمه تجربی و مقایسه ای است که در گردآوری داده ها از شیوه میدانی بهره گرفته است و برای این منظور از آزمون زبان شناسی نیلی پور(1372) که به صورت پرسش نامه و تصاویر بوده، استفاده شده است. در این تحقیق سعی شده است با توجه به گستردگی ساخت های زبانی در بخش گفتار، به بررسی ساختارهای نحوی تولید شده توسط این گروه کم توان ذهنی پرداخته شود. نتایج به دست آمده نشان داد کودکان و نوجوانان پسر سندرم داون که آموزش دیده اند، نسبت به گروه همسالان خود که آموزش ندیده اند، در تولید ساختارهای نحوی بسیار بهتر عمل کرده اند.
آموزش و پرورش با سه رکن اساسی شناخته می شود: معلم، دانش آموز و کتاب درسی. محتوای کتاب درسی، محور اصلی و نقشه راه دستیابی به اهداف خرد و کلان آموزش و پروش در هر جامعه ای محسوب می شود. از بین مقاطع تحصیلی، مقطع ابتدایی به عنوان سرآغاز شکل گیری شخصیت و آموزش، پایه ای ترین سال های تعلیم و تعلم و از میان کتب درسی، کتاب فارسی، به عنوان آموزش دهنده زبان رسمی و ملی جامعه ما، مهم ترین کتاب به شمار می آیند. از این رو، هدف اصلی این تحقیق، تحلیل محتوای کتاب های فارسی پیش دبستانی و اول ابتدایی و مقایسه ایندو بوده است. روش این تحقیق، تحلیل محتوای کیفی-صوری است و تمامی محتوای کتاب های یادشده (تصاویر، واژه ها، مطالب) به عنوان نمونه آماری و واحد تحلیل در نظرگرفته شده اند. نتایج تحقیق نشان داد که در دوره پیش دبستانی و پایه اول ابتدایی از بین مفاهیم محوری، خانواده (روابط خانوادگی، اعضای آن و...) در رتبه اول و سپس به ترتیب، آداب معاشرت (دوستان، معلم، افراد مختلف)، شناخت محیط اطراف (جانوران، گیاهان و دیگر عناصر محیطی)، بهداشت سلامتی و بالاخره امنیت و رفتارهای ایمن، دارای بیشترین ضریب تأثیر هستند. در بین مهارت های اجتماعی، روابط بین فردی، احترام، ادب و اخلاقیات، مراقبت از حیوانات و گیاهان، رفتارها و مراقبت های بهداشتی ومرتبط با سلامتی، به ترتیب از اهمیت بالاتری برخوردارند. از بین مهارت های چهارگانه (شنیدن، گفتن، خواندن و نوشتن) وجه غالب در دوره پیش دبستانی، بر شنیدن و گفتن و تصویرخوانی است؛ ولی در سال اول ابتدایی، مهارت های خواندن و نوشتن نیز به آن اضافه شده است. در مجموع، هماهنگی بالایی بین کتاب فارسی دوره پیش دبستانی و اول ابتدایی وجود دارد؛ اما غفلت از مهارت های نوین، مانند سواد رسانه ای، فضای مجازی، آداب ترافیک و شهرنشینی در هر دو کتاب مشهود است.
در این مقاله با روش بررسی و تحلیل زبان شناختی چهار حکایت از کتاب های فارسی سوم و پنجم دبستان، به تبیین ضرورت بازگردانی و امروزی کردن متون کهن دری در کتاب های درسی فارسی دوره ابتدایی پرداخته ایم. ابتدا اصل چهار حکایت را به زبان کهن دری از کتاب های فارسی دوره ابتدایی آورده ایم، سپس به بررسی دشواری های فهم این متون در سطوح واژگان شناسی، معناشناسی، ساختار صرفی و نحوی، نگارش و املا برای دانش آموزان دوره دبستان پرداخته ایم. نتیجه این تحقیق نشان می دهد که زبان و محتوای متون کهن فارسی دری، با لغات، عبارات و ساخت های زبانی و دستوری کهن و نامأنوس در کتاب های درسی فارسی دوره دبستان، خارج از توان فهم و یادگیری دانش آموزان این دوره است؛ از این رو چاپ عین این متون، بدون بازگردانی و امروزی کردن آن ها در کتاب های درسی فارسی دبستان، سبب می شود که وقت و انرژی ارزشمند و محدود آموزگاران ما بیهوده تلف شود وبه دلیل مشغول شدن با واژه ها و ساخت های کهن دستوری، فرصتی برای آموزش مضامین و پیام های اخلاقی و انسانی حکایات کهنکه نیاز آموزش زبان و ادبیّات فارسی در ایران است، باقی نماند.
اگر بخواهیم عناصر شش گانه شعر (زبان، عاطفه، موسیقی، پیام، ساختمان و تخیل) را برای سروده های مخصوص کودک و نوجوان اولویت بندی کنیم، بی گمان عنصر موسیقی رتبه اول را حایز خواهد شد؛ چرا که عنصر یادشده اثرگذارترین عنصر بر روان کودک و نوجوان است. برگشت قافیه در شعر، گوش کودک و نوجوان را تحریک می کند و باعث التذاذ او می شود. برای او شعر بودن کلام با قافیه داشتن مشخص می شود. ردیف هم در افزایش موسیقی شعر کودک و نوجوان تأثیر فوق العاده ای دارد. این پژوهش بر آن است موسیقی کناری را در کتاب فارسی اول دبستان که از حیث آشنایی رسمی کودک با عالم شعر و شاعری اهمیت زیادی دارد، بررسی کند و به محاسن و معایب به کارگیری موسیقی کناری (قافیه و ردیف) در این کتاب بپردازد. روش پژوهش حاضر تحلیلی است و نتایج به دست آمده بیانگر آن است که اشعار این کتاب از حیث انتخاب بعضی از قافیه های غنی، انتخاب ردیف ترکیبی و تخفیفی، نوآوری در آوردن ردیف، آوردن قافیه محجوب، تکرار در محل قافیه و آوردن قافیه بدیعی، دارای حسن است و به دلیل انتخاب بعضی از قافیه های فقیر و عدم انتخاب واژه های قافیه ای که واجد بداهت و تازگی باشند، کاستی و عیب دارد.
فناوری اطلاعات و ارتباطات دربرگیرنده تمام فناوری های پیشرفته مربوط به نحوه پیوند و انتقال داده ها در سامانه های ارتباطی مبتنی بر رایانه، خصوصاً برنامه های نرم افزاری و سخت افزاری است. هدف این پژوهش، بررسی نقش فناوری های نوین آموزشی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان متوسطه اول در درس ادبیات فارسی شهرستان مینودشت است. شرکت کنندگان در این پژوهش 40 نفر از دبیران ادبیات فارسی و دانش آموزان دختر و پسر مقطع راهنمایی تحصیلی(دوره اوّل متوسطه) شهرستان مینودشت در سال تحصیلی 95-1394 هستند که به صورت نمونه گیری هدفمند مورد آزمون قرارگرفتند. ابزار پژوهش جهت جمع آوری اطلاعات، شامل پرسشنامه های محقق ساخته ویژه دبیران و دانش آموزان با تعداد گویه های متفاوت بود. نتایج به دست آمده گویای آن است که فناوری های نوین آموزشی در پیشرفت تحصیلی، بهبود بخشی به فرایند یاددهی- یادگیری درس، تقویت اعتماد به نفس دانش آموزان و بالابردن میزان مشارکت آنان در فرایند یاددهی- یادگیری درس ادبیات فارسی، تأثیری بیش از حد متوسط دارد.
در تعیین جایگاه و نقش کلمات یک جمله، ممکن است گاه با ابهام و تردیدهایی روبه رو شویم که اختلاف آرایی نیز در پی داشته باشد. در زبان فارسی جمله های ساده ای پیدا می شود که نقش همه اجزای آن ها بانقش های نحوی موجود سازگار نیست. برای نمونه اگر به جمله «تهران، هوایش آلوده است» نگاه کنیم، متوجه می شویم که اصلِآن چنین است: «هوای تهران آلوده است». بنابراین ما عملاً با دو نوع جمله و دو ساختار روبه رو هستیم. آن چه از لحاظ دستوری ابهام دارد،تعیین نهاد و تحلیل ساختار جمله اول است. صاحب نظران دستور در تعیین نهاد این دسته ازجملات یا نظری ارایه نداده و فقط گسسته بودن اضافه را برجسته نموده اندیا دست به تحلیل های غریبی زده اند که اختلاف آرایی در پی داشته است. در مقاله حاضر که با استفاده از روش کتابخانه ای و تحلیلی شکل گرفته، ساخت این قسم از جمله هادر زبان فارسیتبیین و تحلیل شده است. این پژوهش ضمن نقل و نقد آرای دستورنویسانو مطابقت ساخت این جمله ها با الگوهایی از جمله در زبان عربی،به این نتیجه دست یافته است که جملات موضوع این پژوهش در زبان فارسی، دو نهادی اند.
