حقوق اساسی

حقوق اساسی

فصلنامه حقوق اساسی 1384 شماره 5

مقالات

۱.

اعمال حاکمیت با روش های دموکراسی مستقیم و بررسی آن در مورد جمهوری اسلامی ایران

نویسنده:

کلید واژه ها: دموکراسی مستقیم ر رفراندوم (همه پرسی) ابتکار عام بازخوانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۴۷ تعداد دانلود : ۱۳۶۵
با این که اکثر کشورهایی که شکل دموکراسی را برای اعمال حاکمیت برگزیده اند ، از دموکراسی غیر مستقیم یا نماینده سالار بهره می برند ، لیکن نمی شود نقش اعمال مستقیم خواست و اراده مردم را که از آنها تحت عنوان سازوکارهای دموکراسی مستقیم یاد می شود در چنین رژیمهایی از نظر دور داشت .
۲.

بررسی تبصره 4 ماده 8 قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی (درباره انصراف منتخبین مجلس شورای اسلامی)

نویسنده:

کلید واژه ها: حقوق انتخاباتی مجلس شورای اسلامی انصراف منتخبان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۶۹ تعداد دانلود : ۹۴۳
برای حل مشکل حوزه انتخابیه بابلسر و فریدونکنار در انتخابات هفتمین دوره قانونگذاری جمهوری اسلامی ایران به دلیل استعفای منتخب این حوزه پیش از رسیدگی به اعتبار نامه ها ، مجلس هفتم در تاریخ 26 اسفند 1383 قانون الحاق یک تبصره به ماده 8 قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی را تصویب کرد . ...
۳.

تحلیل چارچوب نظری بازنگری در قانون اساسی

نویسنده:

کلید واژه ها: قانون اساسی حقوق اساسی بازنگری اصلاح قانون اساسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۵۹ تعداد دانلود : ۱۲۱۰
از آنجا که قواعد حقوقی ، بر ارزش های اجتماعی تکیه دارند و بر اجتماع اعمال می شوند ، همسازی روند رشد و تکامل آنها همگام با تحولات اجتماعی ، نه تنها یه ضرورت بلکه یکی از اوصاف عملی یک قاعده مطلوب است . در نظم مبتنی بر پوزیتیویسم که مبتنی بر وجود ساختارهای قاعده مند ایجاد یا شناسایی قواعد است ، نهاد بازنگری این امر را تحقق می بخشد . ...
۴.

آزادی های فردی و بررسی تطبیقی حق سقط جنین در استرالیا و ایران

نویسنده:

کلید واژه ها: حقوق ایران قانون بازنگری سقط جنین تحلیل استرالیا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۸۸ تعداد دانلود : ۱۶۹۰
مطالعه تاریخچه و سیر تحولات حقوق جزای کشورهای مختلف نشان می دهد که قبلا سقط جنین در بسیاری از کشورها منجمله استرالیا جرم تلقی و مستوجب مجازات بوده است . از طرفی سقط جنین یک پدیده جهانی اجتناب ناپذیر است و بر اساس آمار جهانی سال 1990 سالانه تعداد آن بین 36 تا 53 میلیون فقره تحمین زده شده که صرفا حدود یک سوم از این تعداد بطور قانونی و در کلینیک های بهداشتی و مجهز انجام شده است . ...
۵.

بررسی مقایسه ای مساله ی قومیت در قوانین اساسی مشروطیت و جمهوری اسلامی

نویسنده:

کلید واژه ها: قومیت قانون اساسی مشروطیت قانون اساسی جمهوری اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۵۶ تعداد دانلود : ۱۰۱۰
تدوین قانون اساسی مشروطه و جمهوری اسلامی ، به شیوه ای همسان ، دستاورد دو رویداد انقلابی است . فرضیه ی نخست نگارنده این است که قوانین اساسی ، فراورده های روشنفکرانه ی مدرنیته محسوب می شوند و به همین سبب ، نگرش برابری خواهانه نسبت به حقوق فردی و آزادی های اساسی شهروندی دارند و نافی تبعیض های قومی ، زبانی ، ملیتی و مذهبی اند . ...
۶.

بررسی تطبیقی اصل وحدت یا تفکیک قوا در دادرسی ایران و سه سیستم حقوقی خارجی آلمان و فرانسه انگلیس

کلید واژه ها: دادرسی دادرسی قضایی دادرسی اداری دیوان عالی نظام دادرسی انگلیس نظام دادرسی آلمان نظام دادرسی فرانسه اصل برتری قانون اصل تفکیک قوا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۸۴ تعداد دانلود : ۲۳۳۷
عمده ترین اصول تنظیم تشکیلات دادرسی یک کشور دو امر است که عبارتند از : اصل تفکیک قوا و اصل برتری حقوق یا وحدت . در یک مطالعه تطبیقی می توان به شکل گیری نظام دادرسی در کشورمان بر مبنای اصول یاد شده تدقیق دوباره ای نمود و مهمتر از آن ، می توان راهی را که در آینده باید پیمود بویژه با آنچه در حال شکلگیری و توسعه است ، به شیوه ای مناسب ارزیابی کرد . ...
۷.

پیشنهادهایی برای اصلاح آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی

کلید واژه ها: آیین نامه داخلی بودجه سالانه برنامه پنج ساله کسر بودجه حقوق شهروندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸۸ تعداد دانلود : ۱۰۹۲
بر پایه اصل 65 قانون اساسی ، تصویب طرح ها و لوایح در مجلس باید بر طبق مقررات آیین نامه داخلی مجلس صورت گیرد . از مهمترین مواد آیین نامه داخلی ، روش رسیدگی به لایحه بودجه سالانه دولت است که اصل 52 قانون اساسی رسیدگی و تصویب آن را به عهده مجلس گزارده است . ...
۸.

تامین اجتماعی به عنوان یک حق بشری

نویسنده:

کلید واژه ها: فرهنگی حقوق اقتصادی قانون اساسی حقوق بشر اجتماعی تامین اجتماعی بیمه تامین اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۱۱ تعداد دانلود : ۱۶۴۸
این مقاله نگاهی به جایگاه تامین اجتماعی از بعد حقوق بشر دارد . موضوعی که در سالهای اخیر به عنوان یکی از حقوق اقتصادی - اجتماعی - فرهنگی ، بخش مهمی از مطالبات مردم را تشکیل می دهد . تامین اجتماعی مفهومی است که نه تنها از جنبه ملی حایز اهمیت است بلکه از جنبه بین المللی و در چار چوب مسایل اساسی حقوق بشر در اسناد مهم حقوق بین المللی بشر نیز انعکاس یافته است . ...
۹.

نگاهی به حقوق اساسی جمهوری خلق چین

کلید واژه ها: اقتصاد مالکیت رژیم جمهوری خلق چین کنگره ملی خلق و کمیته دائمی آن تقسیمات اداری و حکومتهای محلی چین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۹۹ تعداد دانلود : ۲۸۴۰
مقاله حاضر خلاصه ای است از ساختار سیاسی جمهوری خلق چین ، نوع رژیم ، نهادهای سیاسی ، اداری و محلی آن . با توجه به موقعیت و اهمیتی که امروزه کشور پهناور چین در میان کشورهای بزرگ و مهم جهان کسب کرده است ، به ویژه ارتباطات ، بازرگانی و جهانگردی که از دیرباز بین این کشور و کشور ما وجود داشته و دارد ، به نظر می رسد که شناخت بیشتر این جمهوری برای پژوهشگران مفید باشد و گامی در این مسیر به شمار آید .
۱۰.

حاکمیت و عدالت در قرآن و اندیشه سیاسی امام علی (ع)

کلید واژه ها: اقتصاد مالکیت رژیم جمهوری خلق چین کنگره ملی خلق و کمیته دائمی آن تقسیمات اداری و حکومتهای محلی چین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰۴ تعداد دانلود : ۹۶۹
تبیین و تعریف مفاهیم عدالت و حاکمیت سیاسی باعث پیدایش و بروز بحثها ، گفتگوها و منازعات مختلف علمی ، کلامی و سیاسی گردیده است به نحوی که حتی مباحث کلامی و معرفت شناسی دینی نیز عاری از این مناقشات و سئوالات نمانده است سئوالاتی از این قبیل که : آیا عدالت مفهومی مطلق است یا نسبی ? آیا عدالت امری لایتغیر می باشد یا مرتبا ماهیت آن در حال تحول می باشد ? ..
۱۱.

قانون اساسی اروپا مکانیسم تصمیم گیری و تأثیر آن بر حاکمیت دولت- ملتهای اروپایی

نویسنده:

کلید واژه ها: معاهده قانون اساسی اتحادیه اروپا معاهده زغال سنگ و فولاد معاهده نیس حاکمیت شورای اروپایی پارلمان اروپایی شورای وزیران اتحادیه اروپایی کمیسیون اروپایی کنفرانس بین الدولی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴۰ تعداد دانلود : ۷۹۷
معاهده قانون اساسی اتحادیه اروپا ، در صورت تصویب ، اولین سند واحد برای تعیین حدود اختیارات و صلاحیتهای اتحادیه اروپا و نهادهای مربوط به آن خواهد بود . این سند به لحاظ در بر گرفتن ارزشها و اهداف اتحادیه ، منشور حقوق اساسی ، حدود و صلاحیت نهادهای اتحادیه ، ساده کردن روند تصمیم گیری در اتحادیه و قابل فهم کردن آن برای شهروندان حایز اهمیت بوده و مطابق با تحولات احتمالی ناشی از گسترش اتحادیه تنظیم شده است . ...
۱۲.

اساسی سازی حقوق اسپانیا

نویسنده: مترجم:

کلید واژه ها: قانون اساسی اساسی سازی هنجارهای اساسی حقوق اساسی اسپانیا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۸۶ تعداد دانلود : ۱۱۹۰
این مقاله پدیده اساسی سازی حقوق اسپانیا را بررسی می کند . پس از بیان این مساله که چگونه دکتر ین ، قاضی عادی ، قانونگذار و اداره اصول اساسی را مورد توجه قرار داده اند ، نویسنده دلایل سرعت پدیده اساسی سازی حقوق اسپانیا را توضیح می دهد . برخی از این دلایل که عبارتند از تقدس قانون اساسی ، دخالت گری و نیز هنجاریت آن از خود قانون اساسی نشات می گیرند . .
۱۳.

بررسی حقوق و آزادی های بنیادین زنان در کنوانسیون رفع تمام اشکال تبعیض علیه زنان مرکز حقوق بشر سازمان ملل متحد

کلید واژه ها: جنسیت زنان برابری کنوانسیون تبعیض وق بنیادین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۷۵ تعداد دانلود : ۱۴۸۴
حقوق بشر زنان بخشی جدایی ناپذیر ، بنیادین و غیر قابل تفکیک حقوق بشر جهانی است . حضور کامل و برابر زنان در عرصه ی سیاسی ، مدنی ، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی در سطوح ملی ، منطقه ای و بین المللی همچنین نابودی تمام شکلهای تبعیض جنسیتی هدف مهم و ضروری جامعه بین المللی است . ...
۱۴.

نگرشی بر قانون اساسی فنلاند

کلید واژه ها: جنسیت زنان برابری کنوانسیون تبعیض حقوق بنیادین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۱۲ تعداد دانلود : ۱۷۷۲
این مقاله به بررسی تحولات قانون اساسی کشور فنلاند و تصویب متن جدید آن در سال 2000 می پردازد . اما چرا فنلاند را برای یک بررسی حقوقی برگزیده ایم ؟ معمولا پژوهش حقوقدانان ما بیشتر درباره نظام حقوقی فرانسه ، امریکا ، انگلیس و غیره متمرکز است ، در حالی که افزون بر الگوهای یاد شده ، می توان از تجربیات نظام حقوقی اسکاندیناوی با ویژگیهایی همانند اصل قانونمداری ، حمایت از حقوق اجتماعی ، نظام انتخاباتی تناسبی ، تشکیل دولتهای ائتلافی و غیره بهره برد و درس گرفت . ...
۱۵.

دادگاه قانون اساسی فدراسیون روسیه و حمایت از حقوق و آزدای های شهروندان

کلید واژه ها: دادگاه قانون اساسی حقوق اساسی روسیه حقوق و آزادی های بنیادین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۰۷
این مقاله موضوع هایی مانند مبانی قانونی ایجاد دادگاه قانون اساسی فدراسیون روسیه ، وظایف و اختیارات دادگاه مزبور در حوزه حمایت از حقوق و آزادی های بنیادین شهروندان و نیز مشکل هایی که این دادگاه در رسیدن به جایگاه واقعی خود پیش رو دارد را مورد بحث و بررسی قرار می دهد . ...
۱۶.

تئوری سیاسی قانون اساسی

کلید واژه ها: لیبرالیسم جمهوری خواهی قانون اساسی مثبت قانون اساسی مطلق قانون اساسی کارکردی قانون اساسی ابزاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۸۱ تعداد دانلود : ۱۲۱۱
می توان ما بین چهار معنای کلی از قانون اساسی تمایز قایل شد . که این چهار معنی عبارتند از : مثبت مطلق کارکردی ابزاری . درک امروزین ما از چیستی قانون اساسی تا حد زیادی متکی به ایجاد آن در قالب روند دستور گرایی است . دو نهضت مهم در رابطه با دستور گرایی وجود دارند : یکی جنبش جمهوری خواهانه و دیگری جنبش لیبرالیسم . این مقاله زوایای گوناگون دو جنبش فوق در مورد دستور گرایی را مورد بررسی قرار میدهد . ...
۱۹.

بررسی لایحه الحاق موادی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت

کلید واژه ها: لایحه الحاق موادی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت تشریفات قانونگذاری آیین نامه داخلی مجلس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۵۵ تعداد دانلود : ۸۷۹
لایحه الحاق موادی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت شامل 66 ماده با موضوعات متفاوت بوده است و می بایست برای هر یک از این مواد لایحه مستقلی با مشخصات مذکور در ماده 134 آیین نامه داخلی مجلس تهیه و تقدیم می گردید . در تصویب این لایحه موازین و مقررات قانونگذاری یا همان آیین نامه داخلی مجلس به عنوان تشریفاتی زائد و به شکل وسیعی زیر پا گذارده شده اند . ..
۲۰.

تأملی بر نظریه تفسیری شورای نگهبان درباره صلاحیت های دیوان عدالت اداری

نویسنده:

کلید واژه ها: شورای نگهبان قانون اساسی دیوان عدالت اداری نظر تفسیری نظارت قضایی اصل یکصد و هفتادم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۳۶ تعداد دانلود : ۱۵۹۴
شورای نگهبان به عنوان مرجع انحصاری تفسیر قانون اساسی ، نقش مهمی را در فهم متن و روح این میثاق ملی ، ایفا می کند . اخیرا این مرجع ، طی نظریه تفسیری خود در خصوص اصل یکصد و هفتادم به ترسیم گستره دقیق صلاحیت های دیوان عدالت اداری در کنترل مقررات و آیین نامه ها پرداخته و کارکرد این نهاد قضایی اداری را صرفا محدود به کنترل مقررات مصوب مقامات قوه مجریه دانسته است . ...