درخت حوزه‌های تخصصی

سینما به عنوان یک رسانه جمعی تأثیر گذار، دائما در حال بازنمایی فضاها، محیط ها، رویدادها، نمادها و نشانه هاست که به صورت مستمر و پیوسته در حال آموزش، یادآوری و یا تجسم های واقعی برای مخاطبین خود است. هدف این مقاله، مروری بر چگونگی و نوع نگاه سینمای ایران به فضاهای شهری و نحوه بازنمایی آن در طی بیست سال گذشته است. این شناخت سبب خواهد شد تا فضای شهری که به مخاطبان ارائه می شود، شناسایی و با شناخت نقاط قوت و ضعف آنها، نه تنها رهنمودهایی در زمینه طراحی شهری ارائه شود، بلکه سواد بصری و ادراکی مردم و در نتیجه توقع آنان از محیط شهری ارتقا یابد. روش مورد استفاده در این تحقیق، روش کیفی است و از تکنیکهای دلفی و تحلیل محتوا استفاده شده است. یافته های مطالعه نشان می دهد که در فیلم های ایرانی نشان می دهد که در فیلم های ایرانی کمتر از فضاهای شهری استفاده شده و این استفاده بیشتر محدود به فضاهای تاریخی و یا فرهنگی بوده است. این امر حاصل فقر فضای شهری از یک سو و محدودیت های ساخت در فضای شهری از سوی دیگر می باشد. این تحقیق میتواند برای گروه های مختلف متخصصین شامل فیلمسازان و طراحان شهری و در عین حال بینندگان به عنوان بهره برداران نهایی دارای اهمیت ویژه باشد.

جهان بصری از طریق تصویر شکل می گیرد و به اشکال مختلف نشان داده می شود. شاهنامه به سینما نزدیک تر است تا سایر هنرها؛ شاهنامه و سینما تفکیک ناپذیرند، ابیات شاهنامه به شما امکان می دهد تا در تصویر غوطه بخورید و پس از غوطه ورشدن در تصاویر به تجسم سینمایی بپردازید در چنین حالتی است که همه چیز شکل پذیر و بصری می شود، هر بیت مثل یک نما شما را به بیت دیگر هدایت می کند، در ابیات سیر و سفر می کنید و همچنانکه در لابلای آنها حرکت می کنید با شگفتی و حیرت به تصاویر و جنبش حرکات سینمایی می رسید. شعر شاهنامه اگرچه از واژگان ویژه ای ساخته و پرداخته شده است اما با زبان بصری فضایی سینمایی می سازد، تصویر سازی می کند و جزئیات تصویری را شرح می دهد. گفته شده است که سینما هنر تصویری است، واژگان شاهنامه همه تصویراند و فردوسی با مهارت، تعادلی بین واژه وتصویر ایجاد می کند. واژگان قدرت القایی تصاویر را تشدید می کنند و در نتیجه صورتی پدید می آید که اغلب به بیانی درخشان و سینمایی می انجامد.

هدف اصلی این مقاله، مطالعه نحوه بازنمایی جوان در سینمای عامه پسند ایران از راه مقایسه تطبیقی فیلم های برگزیده در دو دوره اصلاحات (1376- 1384) و اصول گرایی (1384- 1389) است. به این منظور، با بهره گیری از نظریه بازنمایی هبدیج و مفاهیم مرتبط در حوزه مطالعات جوانان، نظیر «بازنمایی به مثابه دردسر» و «بازنمایی به مثابه خوش گذرانی»، سه فیلم از دوره اصلاحات («زیر پوست شهر»، «پارتی» و «من ترانه 15 سال دارم») و سه فیلم از دوره اصول گرایی («دایره زنگی»، «درباره الی...» و «تسویه حساب») برگزیده و به این موضوع پرداخته شده است که آیا در بازنمایی جوان در فیلم های این دو دوره، تفاوتی وجود دارد یا خیر. مطالعه این فیلم ها براساس دو الگوی سلبی و کادوری برای تحلیل رمزگان فنی، و الگوی روایی و نشانه شناسی بارت برای تحلیل نشانه شناسی پی ریزی شده است. پس از مطالعه فیلم ها و بررسی جداگانة هریک از آن ها، این نتیجه به دست آمد که فیلم های عامه پسندِ ساخته شده در این دو دوره، تصویری متفاوت از جوان را بازنمایی می کنند. در هریک از این دو دوره، ارجاعاتی حتی متناقض به جوان به چشم می خورد. در دوره اصلاحات، جوان با مفاهیمی مانند «پای بندی به ساختار»، «امید به آینده»، «خودباوری»، «جسارت»، «مسئولیت پذیری»، «آرمان گرایی»، «قانون مداری» و «دموکراسی و آزادی خواهی» نشان داده شده است؛ اما در دوره اصول گرایی به صورتی «ساختارشکن»، «خودابراز»، «بی هویت»، «مبارز ضداجتماعی»، «درگیر بین سنت و مدرنیته»، «قانون گریز» و «خطر پذیر» بازنمایی شده است. بنابراین، نوعی هراس رسانه ای درمورد بازنمایی جوان در دوره اصول گرایی در سینمای عامه پسند به وجود آمده است.

« هرگاه برای نوشتن آماده می شوم، ترسی در درونم بوجود می آید.» جان آزبرن سینما با قابلیت بسیار فراوان با بهره گیری از سایر هنرها و تکنولوژی نوین در فرآیند پیشرفت و تکامل خود، طیف وسیعی از دانشها ، حرفه ها و افراد غنی و هنری را به خدمت خود گرفت و ضمن معطوف کردن توجه قشرهای مختلف اجتماعی، توانست بسیاری از جنبه های زیبایی شناسی بصری، نحوه برقراری ارتباط و تبادل اطلاعات ، شیوه تحلیل محتوی و ارتباط گروهی را از جنبه کمّی و کیفی و ... تحت الشعاع خود قرار دهد. در بررسی تاریخ سینمای ایران، فیلمنامه نویسی در هیچ زمان مرکز توجه دست اندرکاران این حرفه ومسئولین فرهنگی کشور نبوده است و با همه گستردگی نتوانسته خواسته های معنوی و روحی تماساگران را علیرغم نیاز انجام پژوهشهای بنیادی و کاربردی تأمین نماید. به زبانی دیگر باید عنوان کرد که گروه تحقیقی منسجمی به تحلیل سینما از جنبه فیلمنامه نویسی با توجه به تحول بنیادین در عرصه هنر فیلمنامه نویسی و ساختار آن در زمینه های تم،موضوع،ساتار، طرح داستانی، شخصیت پردازی، گفت و گوی نویسی، حادثه و فضا آفرینی به عنوان سنگ عمارت سینما در طول سالیان نپرداخته و سینمای ایران نتوانسته سهمی را در زمینه چارچوب فیلم های سینمایی در جهان بخود اختصاص دهد. رجوع به بانکهای اطلاعاتی و شبکه های جهانی Internet )) نشان دهنده عدم حضور فعال و جدی سینما و سینماگران ایرانی است. مقاله حاضر ابتدا بر این بوده است که به تحلیل « فیلمنامه های الف » سینمای ایران بپردازد. به چند دلیل عمده این مهم قابل انجام نبود و نتیجه ای در بر نداشت. الف) عدم همکاری و دسترسی به کلیه فیلمنامه ها ی درجه بندی شده در مراکز ذیربط، ب) تقسیم بنددی کیفی فیلمنامه ها به « گروه های الف، ب، ج و د » از تیرماه سال 1367 و لغو تصویب فیلمنامه ها به روال سابق، ج) برقراری مجدد تصویب فیلمنامه ها از ابتدای سال 1369 در قالب ارائه خلاصه داستان به شورای بررسی فیلمنامه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی . د) ابلاغ مقررات جدید تصویب فیلمنامه از آبانماه سال 1371. ه) عدم انسجام در تصمیم گیری ها و مصوبات در طی این سالیان. و) ... فیلمنامه نویسی موضوع فیلمنامه شخصیت پردازی ساختار تجربه نخست سینمای رؤیا پرداز روش علمی فیلمنامه نویسی. کلیدواژگان: اصلاح زمین ,سیمای شهر ,شهر ,شهر اسلامی ,شهر مسلمین ,شهرسازی اسلامی ,فرهنگ ,محیط زندگی ,معنا ,وحدت