درخت حوزه‌های تخصصی

به راستی هدایت‏یافتگان و دلدادگان نور الهی به چه سان بدین مرتبه نایل می‏آیند؟ دغدغه اصلی آنان در این دنیا چیست؟ چگونه می‏توان دلداده معبود بود، در عین حال در این کره خاکی زیست؟ شهوات و هوس‏ها حجاب دل‏اند و آدمی را از درک حقایق هستی دور می‏کنند. شیطان هوس‏های زودگذر و شهوات دنیوی را برای انسان می‏آراید و همین‏ها را دغدغه اصلی زندگی او قرار می دهد. اما مؤمنان هرچند در این دنیا می‏زیند و از لذایذ دنیوی نیز بهره می‏گیرند، اما این التذاذات هدف و مقصد نهایی آنان نیست. از این اسباب برای رسیدن به قرب الهی بهره می‏برند. نفس خویش را از کمند شهوات رهانیده، از انبازی با دنیاخواهان پرهیز می‏کنند. تاریکی را از قلب خویش می‏زدایند، تقوا و عقل خویش را معیار شناخت مصالح در زندگی دنیایی خویش قرار می‏دهند و بدین‏سان، در زمره رهپویان ره عشق و دلدادگان حق قرار می‏گیرند.

این مقاله به روش توصیفی و تحلیلی در جستجوی تربیت منبعث از مبانی اعتقادی و اسلامی است که از ملزومات فرهنگ اسلامی می باشد. هنر اسلامی به دلیل غنای فرهنگی و مذهبی بهترین شیوه استفاده از قابلیت های اخلاقی و معنوی می باشد. چنانچه ترویج و ارائه آداب و تربیت اخلاقی به گونه ای که هم در تربیت هنرمند و هم در اشاعه آن در فرهنگ جامعه مؤثر باشد در تفکر و تمدن اسلامی امری ضروری بوده است. پرسش های اصلی مقاله عبارتند از: رابطه هنر و اخلاق در فرهنگ اسلامی چگونه است؟ قالب های هنری و بیانی هنر خوشنویسی برای انتقال مفاهیم تربیتی کدامند؟ هدف این نوشتار تبیین جایگاه و اهمیت اخلاق دینی و تربیت معنوی در یکی از قدسی ترین هنرهای اسلامی یعنی خوشنویسی می باشد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که عامل معنوی تقدّس هنر خوشنویسی یعنی حفظ حرمت و عزّت محتوا و محمول خط یعنی کلام الهی، هنرمندان خوشنویس را در خلق اثر هنری و کسب فیض مدام ملزم به رعایت آداب و اخلاق نموده است و از زیباترین تجلیّات این ابعاد اخلاقی خوشنویسی ضرورت تهذیب نفس بوده که در میان خوشنویسان به عنوان یکی از مهم ترین اصول اخلاقی و تربیتی از واجبات اشتغال به این هنر بوده است.

هدف این نوشتارتبیین مناسبات دنیا و آخرت و تعیین دلالت های تربیتیآن است. این رویکرد می تواند نگریستن به رابطه دنیا و آخرت و تنظیم عملکرد و رفتارهای فردی و اجتماعی درجهت حیات طیبه را نحت تاثیر قرار دهد. برای تبیین چگونگی نسبت دنیا و آخرت ، ماهیت این دو، مورد بررسی قرار گرفت و آشکارگردیدکه دنیا و آخرت از یکدیگر قابل تفکیک و تجزیه نیستند . جدا انگاری زمانی به وجود می آید که ماهیت اصلی حیات دنیوی و اخروی شناخته نشود . برای تبیین چگونگی حرکت دردنیا و نایل شدن به حیات طیبه نیز با توجه به تجزیه و تحلیل سؤال نخست، اصولی معین شد . نگرش صحیح به دنیا ، باور به برتری آخرت بر دنیا، نیرومندسازی اراده، تقویت حس کرامت و محاسبه خود اهم اصول مورد نظر است . برای استنتاج دلالت های تربیتی از روش توصیفی، تحلیلی استفاده شد و بوسیله استدلال عقلی دلالت هایی تعیین گردید. چند هدف تربیتی از قبیل: شناساندن ماهیت دنیا به افراد، توانایی عمران و آباد کردن دنیا، آگاه شدن از رابطه حقیقی دنیا وآخرت، تقویت روحیه صبر و پایداری و یادگیری سبک زندگی اهم هدف های تربیتی را تشکیل می دهد . درپایان مقاله نیز پیشنهاد های کاربردی ارائه شده است.

آنچه در پیش روی دارید متن سخنرانی استاد محقق آیت الله سبحانی ، پیرامون توحید و شرک در عبادت در دانشکده الهیات تهران است. که پس از استخراج از نوار ، و ویراستاری مختصر منتشر می گردد.

از جمله ویژگی‌های عبادالرحمان این است که، ایشان به آیات الهی کاملاً دل می‌سپارند و پیرامون آن تأمّل و تفکر می‌کنند، و همچون کوران و کران با آن مواجه نمی‌شوند. در مقابل، مشرکان وقتی با آیات الهی مواجه می‌شوند، چنان کور و کرند که با وجود برخورداری از چشم و گوش ظاهری، نه آنها را می‌بینند و نه می‌شنوند. اینان چشم و گوش ظاهری دارند، اما از چشم و گوش باطنی بی‌بهره‌اند. علاوه بر این دو گروه، برخی از مؤمنان گاهی در مواجهه با آیات الهی یا سخنان حکیمانه، احساس کسالت و بی‌حوصلگی می‌کنند و در مقابل، علاقه به لغو از خود نشان می‌دهند. علت این امر این است که آنان اولاً، نفس و دل خود را خوب تربیت نکرده‌اند. ثانیا، دل به سمت‌وسویی متمایل می‌شود که بدان علاقه دارد. از این‌رو، در نماز حضور قلب و به هنگام مطالعه، تمرکز کافی ندارند، و در مجموع، مالک فکر و احساس خود نیستند. با تربیت فکر و دل، دل‌سپاری به آیات الهی، و تأمّل و تدبّر در آنها، می‌توان نشانه‌های عبادالرحمان را در خود زنده کرد.

در حالی که جهان حاضر، روزبه روز درهم تنیده تر می گردد و فرهنگ های چندگانه شکل می گیرد، سیاست های چندفرهنگ گرایی به عنوان راه حلی برای مسائل تنوع فرهنگی، قومی و مذهبی مورد توجه جدی تر قرار گرفته است و تغییراتی را در سیاست های تعلیم و تربیت ایجاد نموده است. به عبارت دیگر، وضعیت چندفرهنگ گرایی حاضر، سیاست های تعلیم و تربیتی خاص خود را می طلبد. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی بر این است که از یک سو، وضعیت چندفرهنگ گرایی زمینه را برای رونق تعلیم و تربیت ارزش های اسلامی فراهم آورده است و از سوی دیگر، ارزش های اسلامی قابلیت سازگاری با چنین وضعیتی را دارا هستند. این مقاله پس از توصیف وضعیت چندفرهنگی، رابطه آن را با تعلیم و تربیت ارزش های اسلامی بررسی و در نهایت ظرفیت های سنت اسلامی برای مواجهه با چنین وضعیتی و عرضه ارزش های اسلامی، به ویژه تعلیم و تربیت ارزش ها را آشکار می نماید.