علی اکبر بابایی

علی اکبر بابایی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۲ مورد.
۱.

مکاتب تفسیری رایج در حوزه علمیه قم در سده اخیر(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال ۱۷ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۳۲) 7 - 27

کلید واژه ها: مکاتب تفسیری حوزه علمیه قم تفسیر اجتهادی قرآن به قرآن قرآن بسندگی تفسیر اجتهادی روایی تفسیر اجتهادی جامع سده چهاردهم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰ تعداد دانلود : ۳۵
در دانش تفسیر قرآن، همانند برخی از دانش های دیگر، در طول زمان مکاتب مختلفی پدید آمده است. روش ها و آثار تفسیری مفسران حوزه علمیه قم در سده اخیر نیز قابل ارجاع به مکاتب تفسیری مختلفی است. این مقاله با رویکرد تاریخی و روش توصیفی تحلیلی می کوشد با شناسایی تفاسیر مهم و قابل اعتنای عالمان حوزه علمیه قم در سده اخیر و کشف و تحلیل روش و اصول تفسیری به کاررفته در آنها، مکتب تفسیری مورد اتّباع هر یک از آنان را مشخص و به معرفی و تحلیل آن بپردازد. حاصل پژوهش نشان می دهد که مفسران سده اخیر حوزه علمیه قم تابع سه مکتب تفسیری مختلف بوده اند: 1. مکتب تفسیری اجتهادی قرآن به قرآن به دو شکل افراطی و اعتدالی؛ 2. مکتب تفسیری اجتهادی روایی؛ 3. مکتب تفسیری اجتهادی نسبتاً جامع.
۲.

آسیب شناسی روشی اعتبارسنجی احادیث تأویلی معصومان(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال نوزدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۵۳) 37 - 82

کلید واژه ها: اعتبارسنجی تأویل آسیب شناسی احادیث باطنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۶ تعداد دانلود : ۲۰۹
احادیث معصومان (ع) مهم ترین منبع فهم معنا و مقصود آیات قرآن است. بخش مهمّی از احادیث به بیان باطن و تأویل آیات اختصاص دارد. بدون تردید، اعتبارسنجی دقیق و متقن این احادیث برای بررسی استناد آنها به معصومان(ع) و تبیین معنای باطنی و تأویل آیات مستند به آنها، ضروری است. صاحب نظران با استفاده از روش های گوناگون این اخبار را اعتبارسنجی می کنند؛ برخی سهل گیرانه و خوشبینانه به نقد و گزینش و پذیرش آنها، و برخی دیگر به استناد پدیده جعل و غلوّ، بدبینانه به نقد و ردّ احادیث تأویلی پرداخته اند. پژوهش حاضر در صدد پاسخ به این پرسش است که چه اموری در حوزه روش نقد، واقع نمایی نتیجه ارزیابی را مخدوش می کند؟ این نوشتار با این پیش فرض که مقوله اعتبارسنجی یا نقد احادیث تأویلی، نوعی داوری است که می تواند واقع نما و دارای ارزش علمی باشد یا خلاف آن توصیف شود، به شناسایی آسیب ها و بیان روش های نادرست در عرصه ارزیابی این احادیث می پردازد تا از داوری نادرست درباره احادیث تأویلی پیشگیری شود. بی توجّهی به تعریف غلوّ، عدم سنجش داده های رجالیان، بی توجّهی به گزارش و اقوال مخالف، فهم ناتمام متن روایت تأویلی، بی توجّهی به قاعده «توقّف و ردّ علم» در بررسی روایات تأویلی، استناد به برخی مبانی اختلافی، همسان پنداری تفسیر و تأویل و بسندگی به «تأویل اصولی کلامی» از آسیب های روشی اعتبارسنجی احادیث تأویلی به شمار می آیند که در این مقاله تبیین شده اند.
۳.

امتیاز آرای تفسیری اصحاب ائمّه اطهار(علیهم السلام) و معرفی شماری از آنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۷ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۵) 97 - 116

کلید واژه ها: مفسران ممتاز امتیاز آرای تفسیری صحابه پیامبر (ص) اهل بیت پیامبر (ص) دانش آموختگان از ائمه اطهار (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲
عالمان علوم قرآنی، مفسران از اصحاب پیامبر اکرم (ص) را طبقه ای ممتاز دانسته و برای مطالب تفسیری آنان اعتباری ویژه قائل شده اند و با توجه به اینکه ائمّه اطهار (ع) در تفسیر، قائم مقام رسول خدا (ص) هستند، مفسران از اصحاب آنان نیز در تفسیر قرآن جایگاه ویژه ای دارند و آرای تفسیری آنان نیز دارای امتیاز ویژه ای است ؛ زیرا امکان بهره مندی از آموزه های تفسیری امامان در کاهش خطای تفسیری و نزدیک شدن به معانی واقعی قرآن مؤثر است و ازاین رو شناخت مفسران دانش آموخته از ائمّه می تواند در صحت و اتقان تفسیر قرآن مؤثر باشد؛ ولی به امتیاز آنان توجه نشده و حتی با عنوان "مفسران دانش آموخته از ائمّه" از آنان یاد نشده است. در این مقاله نخست با تحلیل برخی روایات معتبر و مقبول نزد فریقین امتیاز این دسته از مفسران و همسانی جایگاه تفسیری آنان با مفسران از اصحاب پیامبر (ص) تبیین و سپس با استفاده از منابع معتبر فریقین به معرفی اجمالی شماری از آنان پرداخته می شود.
۴.

چیستی «تفسیر فلسفی» و ارزیابی تلقّی های ناصواب از آن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۸) 7-24

کلید واژه ها: معلومات فلسفی تفسیر عقلی عقل گرایی در تفسیر تفسیر فلسفی نقد تفسیر فلسفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۴ تعداد دانلود : ۱۷۷
«تفسیر فلسفی»، تعبیر مستحدثی است که فارغ از صحت و سقم این ترکیب، گاه به معنای «تحمیل باورهای فلسفی بر قرآن» و گاه به معنای «کاربرد معلومات فلسفی در فهم و تفسیر قرآن» و گاه به معنای «تفسیر موضوعی آیات فلسفی» و امثال آن به کار می رود. این مقاله به روش توصیفی تحلیلی و در بخش هایی به روش «تاریخی تطبیقی» تلقی های گوناگون از عنوان «تفسیر فلسفی» را بررسی و نیز منطق به کارگیری آنها در مقام تفسیر آیات قرآنی را به اجمال ارزیابی کرده است. حاصل پژوهش نشان می دهد: تعبیر «تفسیر فلسفی» مسامحی بوده و تلقی آن به عنوان گونه یا روشی تفسیری موجه نیست. در میان اندیشمندان مسلمان، صدرالمتألهین با اصرار بر «ظاهرگرایی طریقی»، ظاهر را به کمک معلومات فلسفی، طریقی به سوی کشف حقایق قرآنی قرار داد و بدین سان، هم بر ضرورت کاربرد معلومات فلسفی تأکید کرد و هم با تحفظ بر ظواهر قرآن، گرایش به تحمیل آراء فلسفی بر آیات را نفی نمود. او به تفسیر موضوعی آیات فلسفی غنای جدیدی بخشید و معلومات فلسفی را قرینه ای برای فهم مقصود و مراد برخی آیات قرآنی قرار داد. علامه طباطبائی در تفسیر «المیزان» در جهت روشمند کردن آن کوشید. ایشان معلومات فلسفی را طریقی به سوی فهم لایه های معارف قرآنی می دانست و بر ضرورت بهره مندی از معلومات فلسفی در کشف دلالت ها و فهم معنای مراد برخی آیات، بدون تحمیل و ضمیمه کردن تأکید داشت. حکمای مفسر از معلومات فلسفی در جهت یافتن موضوعات فلسفی در آیات و انسجام بخشی به آنها و نیز به عنوان «قرینه صارفه» در کشف تحلیل منطقی مضامین قرآنی و استنباط لایه های معنایی برخی آیات و کشف استلزامات معنایی تعدادی از آیات استفاده کرده اند. نیز لزوم پرهیز از تحمیلِ آراء فلسفی بر آیات قرآنی و بهره مندی از حقایق وحیانی در تنقیح و تکمیل اندیشه ورزی های فلسفی از دستاوردهای جانبی این پژوهش است.
۵.

پژوهشی در رَوایی یا ناروایی تفسیر فلسفی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و ششم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۰) 5 - 24

کلید واژه ها: روش تفسیری تفسیر فلسفی فلسفه فیلسوفان مفسر مکتب تفکیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۵ تعداد دانلود : ۱۴۱
قرآن کریم از عصر نزول تا کنون با روش های مختلف و متفاوت تفسیر شده است. یکی از روش های تفسیری آن که در رَوایی یا ناروایی آن اختلاف شده، تفسیر فلسفی است. شماری از فیلسوفان روابودن آن را مسلّم و مفروغ عنه دانسته و سوره ها و آیه هایی از قرآن را با روش فلسفی تفسیر کرده اند، و دسته ای دیگر از عالمان دینی با آن مخالفت کرده، بر ناروایی آن به وجوهی استدلال کرده اند. در این مقاله، نخست مهم ترین دلایل  مخالفان تفسیر فلسفی با عناوین  روایات دلالت کننده بر دور بودن تفسیر قرآن از عقل انسان،  روایات نهی کننده از طلب هدایت از غیر قرآن، مغایرت تعقّل با تفلسف، و اختلافی بودن و یقین آور نبودن استدلال های فلسفی بررسی و نقد می شوند، سپس برای روابودن تفسیر فلسفی و لزوم یا دست کم جواز بهره گیری از یافته های فلسفی در تفسیر آیات استدلال و در پایان  نتیجه گیری می شود که تفسیر فلسفی با شرایطی رَواست.  
۶.

آسیب شناسی مبانی اعتبارسنجی روایات تفسیری معصومان:(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۶ بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۹۹) 3 - 30

کلید واژه ها: اعتبارسنجی غلو مجعول وثاقت کتب اربعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹ تعداد دانلود : ۶
یکی از منابع مهمّ تفسیر قرآن، روایات معصومان: است. با توجّه به وقوع جعل در میان برخی روایات، درباره لزوم اعتبارسنجی روایات منقول از ایشان:، اختلافی نیست، اما در اعتبارسنجی آن روایات و نتایج آن ناهمسانی فاحشی است. برخی با پذیرش سهل گیرانه، روایات نامقبول را مستند تفسیر قرار داده اند و برخی با ردّ شتابزده، روایات تفسیری فراوانی را از گردونه اعتبار بیرون رانده اند. آسیب های بسیاری که در اعتبارسنجی آن روایات رخ داده، ناشی از مبانی سست بنیاد برخی حدیث پژوهان است. این مقاله در صدد آسیب شناسی مبانی اعتبارسنجی روایات تفسیری برآمده و به تبیین آن ها پرداخته است که عبارت اند از: 1. قطعی الصدور پنداری همه روایات منقول از منابع پیشین، 2. انگاره تنافی غلوّ و وثاقت، 3. انگاره تلازم غلوّ راوی و برساختگی روایاتش، ۴. مشروط دانستن صحّت روایات تفسیری به بودن مضمون آن ها در قرآن، ۵. انحصارپنداری اعتبار خبر واحد به وثاقت مخبری، ۶. مشروط دانستن صحّت روایات تأویلی به مطابقت با سیاق. 
۷.

لزوم توجه به قرائن عقلی منفصل در فهم مراد خدای متعال از ظاهر آیات با رویکرد پاسخ به شبهات(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۷) 43-58

کلید واژه ها: ظاهر آیات قرائن عقلی معلومات بدیهی معلومات نظری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۱۲۳
یکی از عوامل مؤثر در تفسیر قرآن و فهم مراد خدای متعال از ظهور آیات، قرائن عقلی است، قرائن عقلی دوگونه است: 1. معرفت ها و معلومات بدیهی صارف از ظهور آیات که از قرائن عقلی متصل شمرده می شود. 2. برهان های عقلی یا معلومات عقلی نظری که از قرائن منفصل آیات است. در تأثیر معلومات بدیهی در ظهور آیات و لزوم توجه به آن در تفسیر آیات اختلافی نیست، ولی در لزوم توجه به برهان های عقلی یا معلومات عقلی نظری در فهم مراد خدای متعال از ظهور آیات اختلاف است. گروهی آن را مسلّم و مفروغ عنه دانسته اند و برخی در مخالفت با آن بر بی نیازی فهم ظواهر قرآن از علوم عقلی به وجوهی استدلال کرده اند. در این مقاله نخست با روش تحلیلی، لزوم توجه به معلومات عقلی نظری در فهم مراد خدای متعال از آیات با بیان سه مقدمه تبیین شده و سپس با روش «تحلیلی انتقادی»، ادله مخالفان آن بررسی و به شبهات آنان پاسخ داده می شود.
۸.

ارزیابی امکان آلودگی آب ه ای زیرزمینی جهت انتخاب مکان بهینه دفن پسماند در شهرستان کارون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش سرزمین دوره شانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۳) 521 - 545

کلید واژه ها: آسیب پذیری آبخوان سینتکس شهرستان کارون مکان یابی دفن گادس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۴ تعداد دانلود : ۳۲۴
رشد فزاینده جمعیت در کنار فعالیت های انسانی باعث افزایش تولید پسماند شده است. انتخاب مکان های نامناسب دفن پسماند امکان آلودگی آب های زیرزمینی را افزایش می دهد. هدف از این مطالعه پهنه بندی آسیب پذیری آب های زیرزمینی در شهرستان کارون در استان خوزستان جهت انتخاب مکان بهینه دفن پسماند بود؛ طوری که مکانی با کمترین آسیب پذیری آبخوان جهت دفن پسماند انتخاب شود. جهت پهنه بندی امکان آلودگی آبخوان از دو مدل سینتکسو گادس استفاده شد. پس از تهیه نقشه های آسیب پذیری دو مدل در نرم افزار GIS، میزان تناسب اراضی جهت دفن پسماند اولویت بندی شد. نتایج نشان داد در مدل سینتکس حدود 22/455 هکتار از منطقه در محدوده آسیب پذیری بدون خطر آلودگی، 84/780 هکتار در محدوده آسیب پذیری خیلی کم، 31/3281 هکتار در محدوده آسیب پذیری کم، 4/12582 هکتار در محدوده آسیب پذیری کم تا متوسط، 9/11169 هکتار در محدوده آسیب پذیری متوسط تا زیاد، 46/9449 هکتار در محدوده آسیب پذیری زیاد، 15/5844 هکتار در محدوده آسیب پذیری خیلی زیاد، و 72/495 هکتار در محدوده کاملاً مستعد برای آلودگی قرار دارد. همچنین در مدل گادس حدود 576/215 هکتار از منطقه در محدوده آسیب پذیری قابل اغماض، 544/560 هکتار در محدوده آسیب پذیری کم، 08/5169 هکتار در محدوده آسیب پذیری متوسط، 9/37471 هکتار در محدوده آسیب پذیری زیاد، و 9/641 هکتار در محدوده آسیب پذیری خیلی زیاد قرار دارد. در هر دو مدل کمترین آسیب پذیری سطح کوچکی از منطقه را پوشش داده (03/1 درصد در مدل سینتکس و 49/0 درصد در مدل گادس) و این سطح به منزله مکان بهینه دفن پسماند (اولویت 1) انتخاب می شود. سایر نواحی، به دلیل آسیب پذیری بیشتر آبخوان، در انتخاب مکان دفن پسماند در اولویت های بعدی قرار دارند.
۹.

تفسیر تطبیقی آیه 55 نور با تأکید بر شناخت مستخلفین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال هفدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۶۸ «ویژه قرآن و حدیث» 9-35

کلید واژه ها: آیه 55 سوره نور استخلاف مؤمنان دارای عمل صالح ائمه اطهار زمان ظهور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۲ تعداد دانلود : ۶۷۰
یکی از شناخت های لازم برای سعادت انسان و جامعه، امام شناسی است. این موضوع در اسلام از اهمیت والایی برخوردار است و از جمله نگرانی های پیامبر خدا 6 برای امتش، شناخت امامان بعد از خودش بوده است. موضوع شناخت مستخلَفین واقعی از مستخلَفین دروغین، بر اساس تفسیر آیه شریفه « وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ » قابل دستیابی است. در مقاله حاضر برای مشخص کردن منظور « لیستخلفنهم » در آیه، دیدگاه های مفسران فریقین بررسی می گردد. از مجموع نظرات مفسران به دست می آید که خدای متعال برای تشخیص مستخلفین واقعی از مستخلفین دروغین در این آیه، مستخلفین را با ویژگی های خاصی می شناساند تا شناسایی ایشان آسان تر گردد. هر یک از مفسران، دیدگاهی را برای این «مستخلف» الهی مطرح نموده اند. از جمله دستاوردهای این مقاله که مفسران بدان نپرداخته اند، آن است که جانشینی تمام ائمه و ولایت آنها به طور کامل، در زمان ظهور محقق می شود؛ این نتیجه موافق با ظاهر آیه است و روایات رجعت آن را تأیید می کند.
۱۰.

سنجش و ارزیابی شاخص های مدیریت بهینه پسماند در مناطق روستاییِ شهرستان آبادان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی منطقه ای سال دهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۸ 81 - 94

کلید واژه ها: زیست محیطی مدیریت پسماند روستا شهرستان آبادان Topsis Fuzzy

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۸ تعداد دانلود : ۵۷۵
امروزه خطرات زیست محیطی ناشی از سوء مدیریت پسماند به عنوان یکی از مشکلات اساسی کشور مطرح است و این مشکل در روستاها بیشتر از شهرها نمود دارد. در محیط های روستایی، با وجود تفاوت هایی که این مناطق به لحاظ شیوه زندگی با محیط های شهری دارند، به دلیل تغییر در شیوه زندگی مردم، مدیریت پسماند به عنوان امری مهم مطرح می باشد. آلودگی های زیست محیطی و در نتیجه به خطر افتادن بهداشت و سلامت روستاییان نیازمند الگوی مناسب مدیریت پسماند براساس شرایط موجود است. هدف اصلی از انجام این تحقیق سنجش و ارزیابی شاخص های مدیریت بهینه پسماند در مناطق روستایی شهرستان آبادان است. این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی انجام می گیرد. و در پردازش از مدل های AHP و Topsis Fuzzy و جهت انجام تحلیل های این پژوهش از نرم افزار Excelاستفاده شده است. نتایج بدست آمده از مدل تاپسیس فازی، بر اساس وزن های محاسبه شده نشان می دهد که در شاخص مورد مطالعه، شاخص مطالعات طرح جامع پسماند (با شاخص شباهت 755/0)، مهم ترین مسئله در مدیریت پسماند مناطق روستایی شهرستان آبادان می باشد. همچنین شاخص برنامه های فرهنگ سازی و آموزش (با شاخص شباهت 643/0)، جمع آوری و حمل و نقل (با شاخص شباهت 626/0)، دفع نهایی (با شاخص شباهت 612/0)، جلب مشارکت مردمی و بخش خصوصی (با شاخص شباهت 607/0)، تفکیک از مبدأ تولید (با شاخص شباهت 592/0)، نیروی انسانی متخصص (با شاخص شباهت 586/0) و ایجاد بانک اطلاعات (با شاخص شباهت 561/0) به ترتیب در رتبه های بعدی قرار گرفته اند.
۱۱.

رویکرد اخفش به قرائت در کتاب معانی القرآن با تأکید بر روایت حفص از عاصم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۷) 233 - 263

کلید واژه ها: تفسیر قرائه العامه قراءه الناس ق‍اری‍ان قراءات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۰ تعداد دانلود : ۲۶۸
نقش دانش قرائت و تاثیر مستقیم آن در تفسیر آیات قرآن کریم انکارناپذیر است و از این رو مساله قرائات همواره مورد توجه قرآن پژوهان قرار داشته است. یکی از ابعاد مهم در مساله قرائت، بررسی رویکرد علماء سده های نخست هجری به قرائت، به ویژه رویکرد آنان نسبت به قرائت رایج امروزی (روایت حفص از قرائت عاصم) می باشد که می تواند بیانگر رویکرد تاریخی به این قرائت تلقی گردد. اگر چه اخفش از بزرگان ادبیات عرب است و روند کلی حاکم بر کتاب معانی القرآن وی، اهتمام به مباحث ادبی است اما وی در راستای مباحث ادبی، به صورت گسترده به مساله قرائت نیز توجه داشته است که با تحقیق در آن می توان به مبانی او در مساله قرائت و معیارهای وی در پذیرش یا گزینش قرائت دست یافت. بررسی عملکرد اخفش در مواجهه با روایت حفص از عاصم نیز نشان می دهد که اولاً وی در ترجیح و گزینش قرائت، بارها قرائتی مغایر با روایت حفص را برگزیده است و ثانیاً برداشت برخی نویسندگان از تعابیری چون «قرائه العامه» در کتاب اخفش که آن را به عنوان قرائتی رایج و مستقل بین مردم تفسیر کرده اند، برداشتی نادرست و بر خلاف گزارش های صریح تاریخی است افزون بر آنکه اینگونه تعابیر گاه بر خلاف قرائت امروزی (روایت حفص از عاصم) به کار رفته اند.
۱۲.

بررسی دلالت آیات مربوط به شاهدان امت ها بر عصمت همه جانبه انبیا علیهم السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت کلامی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۲۲)

کلید واژه ها: عصمت انبیا امام شاهدان امت ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۰ تعداد دانلود : ۴۰۷
برخی از متکلمان برای اثبات عصمت همه جانبه انبیا علیهم السلام به دلیل مستفاد از آیات مربوط به شاهدان امت ها تمسک جسته اند؛ بدین صورت که همه انبیا، در قیامت شاهدان به حق هستند و بدین روی، برای شهادت مطابق با واقع، باید به دور از خطا و سهو و نسیان باشند. مسئله ای که مطرح است این است که آیا دلالت این استدلال بر مقصود خود، تام است یا خیر؟ ملاحظه ای که بر آن وجود دارد این است که آیات ذی ربط فقط بیانگر این است که در هر امتی یک شاهد وجود دارد. پس ممکن است در یک زمان، چند نبی همزمان حضور داشته و فقط یک تن از آنها شاهد اعمال امت باشد. نگارنده بر این باور است که این شاهد، همان امام امت است. بدین روی، او از خطا و سهو و نسیان در امور مربوط به مشاهده اعمال بندگان مصون است. این مقاله درصدد است با استفاده از روش «تحلیل و توصیف»، دیدگاه عموم مفسران فریقین را مبنی بر اینکه شهدا همان انبیا هستند، رد، و اثبات کند که شاهد هر امتی، امام آن امت است.
۱۳.

بررسی و تحلیل دیدگاه سید مرتضی در استناد به اعجاز انبیاء^ برای اثبات عصمت ایشان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال چهاردهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۵۳

کلید واژه ها: عصمت انبیا معجزه تنفیر سید مرتضی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۸ تعداد دانلود : ۸۲۸
سید مرتضی عصمت انبیاء ^ را به وسیله معجزه ایشان اثبات می کنند. مسیله این است که اثبات عصمت انبیاء ^ به وسیله اعجاز ایشان چگونه ممکن است و برد این دلیل چقدر است؟ از نظر ایشان معجزه مستقیماً و بدون واسطه، تصدیق کننده وحی و مثبت عصمت نبی در دریافت و ابلاغ وحی می باشد و هدف از تصدیق وحی، امتثال امر نبی است؛ در نتیجه با معجزه به صورت غیرمستقیم، معاصی و هر آنچه که در امتثال و قبول، اثر منفی بگذارند نیز نفی می شوند. دلیل اعجاز، به جهت وسعت گستره پوشش دهنده ابعاد مختلف عصمت بی نظیر است. و اشکالات مطرح شده بر این دلیل، وارد نمی باشد. این مقاله در صدد است که با استفاده از روش تحلیل و توصیف، به تبیین این دلیل و تعیین گستره آن و پاسخگویی به اشکالات آن بپردازد.
۱۴.

پژوهشی در قرائت صحیح قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیستم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۷۵)

کلید واژه ها: حجیت قرائات آل یاسین قرائت آیات تواتر قرائات قرائت مطابق با اعراب آیات

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی قرائت تاریخ قرائت
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی قرائت اصول قرائات
تعداد بازدید : ۱۳۲۳ تعداد دانلود : ۸۶۰
قرائت صحیح قرآن یکی از مباحث مهم فقهی در حوزه قرآن و فقه است، زیرا افزون بر استحباب مؤکد قرائت قرآن به طور کلی، قرائت حمد و سوره در نماز واجب است. بیشتر آیات قرآن از زمان نزول تا کنون، جز با قرائت مطابق با اعراب کنونی آیات قرائت نشده اند و در قرائت صحیح آنها اختلافی نیست، اما در بخشی از آیات، قرائت های دیگری غیر از قرائت مطابق با اعراب آنها گزارش شده و در قرائت صحیح این دسته از آیات، دیدگاه های مختلفی پدید آمده است؛ برخی بر اساس متواتر دانستن قرائت های هفت گانه یا ده گانه، به صحت همة آن قرائت ها قائل شده اند، و برخی تواتر آنها را ثابت ندانسته و بر اساس حجت دانستن آن قرائت ها، به صحت آنها فتوا داده اند، و برخی قرائت صحیح را در قرائت مطابق با اعراب کنونی آیات متعین دانسته اند. در این مقاله دلایل این دیدگاه ها بررسی و نقد، و بر تعیین صحت قرائت مطابق با اعراب جز در برخی آیات استدلال و تأکید می شود.
۱۵.

بررسی اعتبار سبب نزول و سیاق و تعامل و تعارض آن دو در تفسیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۱

کلید واژه ها: آیات ولایت سیاق اسباب نزول تعارض سیاق و سبب نزول

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مباحث کلی تفسیر وتأویل
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن نزول
تعداد بازدید : ۱۲۸۲ تعداد دانلود : ۷۱۲
سیاق آیات در صورتی که پیوستگی در نزول و ارتباط موضوعی آن ها ثابت باشد، از قراین معتبر آیات است که باید در فهم ظهور آیات به آن توجه شود. اسباب نزول آیات نیز در صورتی که دارای شرایط صحت سندی و محتوایی باشد، از قراین فهم آیات است که توجه به آن نیز در تفسیر آیات لازم است. در تفسیر برخی آیات این دو تعامل دارند و در تفسیر برخی آیات تعارض. این مقاله در صدد است که پس از بیان شرایط اعتبار سیاق و اسباب نزول و ذکر نمونه هایی از موارد تعامل آن دو، موارد استقرار تعارض میان آن ها را بررسی و وجه تقدیم یکی از آن دو بر دیگری را با توجه به ملاک اعتبار آن دو بیان کند.
۱۶.

تفسیر «الغفور الرحیم» و تحلیل غرض هدایتی آنها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال سوم بهار ۱۳۹۱ شماره ۹

کلید واژه ها: گناه اسماء متوالیه الهی ترکیب اسمائی الغفور الرحیم الرحیم الغفور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸۲۱ تعداد دانلود : ۹۲۸
پایان بخش 71 آیه قرآن کریم با دو اسم «غفور» و «رحیم» است. این مقاله پس از معناشناسی این دو واژه و بررسی آیات حاوی آن و با در نظر گرفتن ترتیب نزول سوره ها و توسیع معنایی در واژه ذنب به این نتیجه دست می یابد که ترتیب «الغفور الرحیم» دارای غرض هدایتی مشترک در این آیات است و آن «رفع نگرانی از آثار گناهان» می باشد. اما در آیه دوم سوره سبأ، تنها آیه ای که این اسما به ترتیب «الرحیم الغفور» آمده است، دارای غرض هدایتی دیگری است که آن رحمت الهی در پوشاندن برخی چیزها با وارد کردن آنها در خاک یا خارج نمودن از جو می باشد. بررسی عملکرد تفاسیر در باره این بحث بیانگر آن است که هیچ تفسیری به بررسی غرض هدایتی مشترک و تفاوت این دو دسته آیات نپرداخته است.
۱۷.

تأملی در طولی و نسبی بودن بطون قرآن از منظر علامه طباطبائی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۰ شماره ۲ (پیاپی ۸)

کلید واژه ها: المیزان باطن قرآن علامه طباطبائی (ره) بطون طولی قرآن نسبیت بطون قرآن قرآن در اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵۹ تعداد دانلود : ۱۱۳۵
یکی از مباحث مهم و مؤثر علوم قرآنی در فهم و تفسیر قرآن، شناخت چیستی و چگونگی بطون (معانی باطنی) قرآن است. از کتاب قرآن در اسلام و برخی مباحث المیزان استفاده می شود که علامه طباطبائی(ره) بطون قرآن را طولی و نسبی می داند. در این نوشتار، نخست دیدگاه ایشان دربارة طولی و نسبی بودن بطون قرآن با استناد به عبارت هایی از دو کتابِ یادشده بیان می شود، سپس تأمل هایی که در حاشیة دیدگاه ایشان به نظر می رسد، در بوتة داوری اندیشمندان و پژوهشگران قرار می گیرد.
۱۸.

شیعه و منزلت ویژه اهل بیت پیامبر (ص) در تفسیر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شیعه شناسی سال هشتم بهار ۱۳۸۹ شماره ۲۹

کلید واژه ها: شیعه اهل بیت راسخان در علم منزلت تفسیری علم کامل قرآن

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر قرآن وعترت
تعداد بازدید : ۱۷۹۰ تعداد دانلود : ۸۴۶
شیعه برای دوازده نفر از اهل بیت پیامبر (دوازده امام معصوم بعد از ایشان) معتقد به منزلت تفسیری ویژه ای است و آنان را همانند رسول خدا  مفسران برگزیده خدا، آگاه به همه معانی قرآن و مصون از خطا در فهم آن و علم کامل قرآن می داند؛ ولی اهل تسنن چنین شناختی ندارند و از آن دوازده نفر، فقط امیرالمؤمنین علی  را از مفسران صحابی به شمار میآورند و سایر آنان را حتی از مفسران صحابی و تابعی نیز به شمار نیاورده اند. این مقاله مستندات این اعتقاد شیعه را بیان میکند و در آن برای اثبات اینکه اهل بیت پیامبر مفسران برگزیده خدا بوده اند، به حکمت خدا و نصوص امامت، حدیث ثقلین و برخی روایات صریح استدلال می کند و دلالت آیات «... وَمَا یَعْلَمُ تَاْوِیلَهُ إِلاَ اللهُ وَالرَاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ...» و «... وَمَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْکِتَابِ» بر اختصاص علم کامل قرآن به آنان را به گونه ای جدید تبیین می نماید.
۲۰.

نقدی بر سخنان ذهبى در معرفى مفسران نخستین و تفسیر شیعه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال اول پاییز و زمستان ۱۳۸۷ شماره ۲

کلید واژه ها: التفسیر و المفسرون تفسیر شیعه محمدحسین ذهبی مفسران نخستین شیعه و اتهامات ناروا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۸ تعداد دانلود : ۵۵۲
کتاب التفسیر و المفسرون تألیف محمد حسین ذهبی مطالبی مفید در زمینة تفسیر، روش ها و کتاب های تفسیری دربردارد، اما دارای خطاهایی فاحش دربارة تفسیر رسول خدا(ص)، شأن تفسیری امام علی(ع)، منزلت علمی امام سجاد(ع)، کتب تفسیری شیعه و عقیدة شیعه در مورد برخی شئون تفسیر و قرآن است. این مقاله ادعاها و اتهامات یاد شده را بررسی و نادرستی آنها را به گونه ای مستدل آشکار نموده است. حاصل این پژوهش گزاره های زیر است: پیامبراکرم(ص) به همة معانی قرآن آگاه بوده و تمام آن را تفسیر کرده است. امام علی(ع) به همة معانی قرآن آگاه بوده و با دیگر مفسران صحابی قابل قیاس نیست. امام سجاد(ع) روایتی از زید بن اسلم نشنیده، بلکه زید نیازمند به دانش آن حضرت و از راویان اوست. باور شیعه به باطن داشتن قرآن، مستند به روایات است و این عقیده مختص شیعه نیست. تفسیر به رأی مذموم شمردنِ کتب تفسیری شیعه، تعصب آمیز و بیدلیل است. اتهام تعطیلی عقل در تفسیر قرآن و نسبت دادن باور تحریف قرآن به شیعه نیز بیپایه است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان