عبدالحمید صفایی قادیکلایی

امروزه پایداری بر جنبه های مختلف سازمانی از حیث اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی تأکید دارد، از اینرو اهمیت این موضوع برای نسل های فعلی و آتی بسیار حیاتی است. اکثر شرکت ها به این نتیجه رسیده اند که به منظور ارتقای اثربخش و کارا پایداری تولید نیازمند تعریف، اندازه گیری و کنترل شاخصه های تولید پایدار هستند. لذا اندازه گیری پایداری تولید به موضوعی با اهمیت در مباحث تولید و عملیات مبدل شده است. در همین راستا، تحقیق حاضر درصدداست تا با استفاده از رویکرد ترکیبی چند درجه ای فازی و شبکه عصبی مصنوعی علاوه بر ارزیابی وضعیت فعلی پایداری، وضعیت آینده تولید پایدار شرکت لبنی کاله را پیش بینی نماید. داده های اصلی تحقیق با نظرخواهی خبرگان دانشگاه و مدیران شرکت جمع آوری و تحلیل شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که وضعیت پایداری طی سال های 89 تا 94 به ترتیب به صورت کمی پایدار، نسبتاً پایدار، نسبتاً پایدار، کمی پایدار، نسبتاً پایدار ونسبتاً پایدار بوده در سال 1395 نسبتاً پایدار خواهد شد.

در محیط تجاری جدید، خرید فعالیتی حیاتی در ایجاد ارزش افزوده برای محصولات و عاملی تعیین کننده برای بقا و سودآوری است. با توجه به مسائل زیست محیطی، فرایند خرید، پیچیده تر می شود چرا که در خرید سبزباید علاوه بر معیارهای سنتی مانند هزینه، کیفیت، زمان تدارک و انعطاف پذیری، مسئولیت زیست محیطی تأمین کننده نیز مدنظر قرار گیرد. در نتیجه این امر بر اهمیت عملکرد زیست محیطی تأمین کنندگان بیش از پیش افزوده شده و شناسایی مجموعه ای از معیارهای سبز و انتخاب تأمین کنندگان بر آن اساسبه امری ضروری در طی زنجیره تأمین تبدیل شده است. در این پژوهش پس از بومی سازی مدل جامع بویوکوزکان و سیفسی(2011) که به ارزیابی تأمین کنندگان سبز می پردازد با استفاده از تکنیک های ترکیبی ANP-DEMATELبه تعیین اهمیت معیارهای مدل پرداخته شد. به این منظورنظرهای شش نفر از خبرگان شرکت دیزل سنگین ایران با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شده وتجزیه و تحلیل آن ها از طریق نرم افزارهای اکسل و متلب صورت گرفته است. با توجه به معیارهای موجود در این مدل(سازماندهی، عملکرد مالی، سطح خدمت، تکنولوژی و شایستگی سبز)، یافته های پژوهش بیانگر اولویت بالای معیار سازماندهی در انتخاب تأمین کننده سبز است و معیارهای عملکرد مالی، تکنولوژی، سطح خدمت و شایستگی های سبز، به ترتیب از اولویت های بعدی برخوردار هستند.

تأمین کنندگان جزء حیاتی یک سازمان هستند که می توانند اثرات زیادی بر عملکرد آن داشته باشند. با افزایش نگرانی های زیست محیطی و قوانین مربوط به محیط زیست، خریداران نیازمند آن هستند تأمین کنندگان، محصولات و موادی به آن ها تحویل دهند که مسائل زیست محیطی را مدنظر قرار داده باشند زیرا سطح بالای عملکرد زیست محیطی که توسط یک شرکت به دست می آید ممکن است بوسیله عملکرد زیست محیطی ضعیف تأمین کنندگانش از دست برود. بنابراین انتخاب تأمین کنندگان مناسب، از اهمیّت بسیار زیادی در طول زنجیره تأمین برخوردار است. در یک مدل جامع انتخاب تأمین کننده، لازم است همه عوامل سنتی و زیست محیطی با هم ترکیب شده تا مناسب ترین تأمین کننده که در همه جنبه های مهم، خوب عمل می کند شناسایی گردد. تحقیق حاضر با استفاده از رویکرد ترکیبی ANP، DEMATEL و TOPSIS فازی به ارزیابی تأمین کنندگان شرکت دیزل سنگین در مدیریت زنجیره تأمین سبز پرداخته است. با استفاده از نظرات کارشناسان و خبرگان شرکت دیزل سنگین ایران و با توجه به معیارهای مهم شناسایی شده و اوزان حاصله برای آن ها در راستای ارزیابی تأمین کنندگان سبز (سازماندهی، عملکرد مالی، سطح خدمت، تکنولوژی و شایستگی سبز) تأمین کنندگان این شرکت رتبه بندی شدند. یافته های پژوهش بیانگر آن است که تأمین کننده سوّم از بهترین شرایط برخوردار بوده و تأمین کنندگان اوّل و دوّم با اختلاف کمی از هم به ترتیب اولویت های بعدی را کسب نمودند.

با افزایش سطح رقابت در دهه های اخیر، مدیریت شرکتها توجه خود را معطوف به اهداف گوناگون و متعددی نظیر تامین سود پایدار، افزایش یا حداقل حفظ سهم در بازار، تنوع محصولات، تثبیت قیمتها و دهها هدف دیگر می کنند که این اهداف گاه متعارض نیز می باشند. با توجه به این تعدد هدف در شرایط واقعی، برنامه ریزی خطی که ضرورتاً یک هدف یا معیار را در برنامه ریزی مورد توجه قرار می دهد، نمی تواند ابزار مناسبی برای برنامه ریزی در این شرایط باشد. به عبارت دیگر در برنامه ریزی تولید ترکیبی، باید طوری عمل شود که علاوه بر تخصیص بهینه منابع محدود، اهداف متعدد و گاه متعارض نیز تا حد ممکن برآورده شود. مدل برنامه ریزی آرمانی راه حرکت همزمان به سوی چندین هدف حتی اهداف متعارض را نشان می دهد؛ بنابراین در شرایط واقعی طراحی سیستم ها می توان از برنامه ریزی آرمانی به عنوان ابزار کارآمد در طراحی سیستم های عملیاتی استفاده کرد. در این مقاله، ابتدا مدل برنامه ریزی آرمانی و دلایل استفاده از این مدل توضیح داده شد، سپس یک مدل برنامه ریزی آرمانی برای بهینه سازی برنامه ریزی تولید با توجه به منابع و امکانات و محدودیتهای شرکت مورد مطالعه طراحی می شود تا شرکت بتواند به اهداف متعدد خود تا حد امکان دست یابد.