اصغر عابدینی

یکی از دغدغه های بشر از نخستین روزهای خلقت تاکنون موضوع مسکن و سرپناه بوده است؛ موضوعی که اندیشمندان غربی و غیراسلامی نگاهی ظاهری و ساکن به آن دارند. دین مبین اسلام شاخصه های اساسی مسکن را به منظور هویّت دهی و کمک به آرامش قلبی انسان و رسیدن او به کمال الهی ارائه می نماید. مسکن ایرانی-اسلامی نیز به سبب تفکر عمیق مبتنی بر حقیقت والای انسانی و به دلیل تغییر در نگرش و سبک زندگی افراد در بعد فرهنگی و سنت های مسکونی قومی و محلی کشورمان امروزه بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و اهمیت اصلاح روش مسکن سازی با استفاده از مفاهیم قرآن و سنت اهل بیت(ع) را الزامی نموده است لذا ارزیابی و سنجش شاخص های مسکن ایرانی-اسلامی به جهت آسیب شناسی و اصلاح روش مسکن سازی امروزی ضروری می نماید. پژوهش حاضر با هدف تحلیل و ارزیابی شاخص های مسکن ایرانی-اسلامی در محلات شهر ارومیه انجام گرفته است. دراین پژوهش ابتدا شاخص های مسکن ایرانی اسلامی از آیات و احادیث و منابع مرتبط استحصال و دسته بندی گردیده است که از نظرات کارشناسان حوزوی و دانشگاهی نیز بهره گیری شده است. سپس برای ارزیابی و تحلیل از دو رویکرد سنجش و تحلیل محلات بر اساس شاخص ها و سنجش و تحلیل شاخص ها در محلات با به کارگیری مدل های ارزیابی چند معیاره فرایند تحلیل سلسله مراتبی و تاپسیس استفاده شده -است. در وهله بعدی با تحلیل نتایج دو رویکرد به آسیب شناسی شاخص های مسکن ایرانی-اسلامی در محلات قدیم و جدید اقدام گردیده است. نتایج نشان می دهد که محله بهداری نسبت به محله مهدی القدم از نظر شاخص های مسکن ایرانی-اسلامی در وضعیت مطلوب تری می باشد. با توجه به نتایج تحلیل شاخص ها در محلات، شاخص مقاومت و ایمنی در وضعیت نسبتا مطلوب،و شاخص های دسترسی مسکن، اِشرافیت و فضای سبز در محله در وضعیت نامطلوبی قرار دارند. درنهایت برای رفع ضعف ها،به ارائه راهکارها و پیشنهادات پرداخته شده است.

یکی از مهم ترین هدف های هر جامعه ای برقراری عدالت اجتماعی و رفاه اجتماعی است که توزیع عادلانه امکانات و به دنبال آن کاهش فقر یک بعد مهم آن را شامل می شود. برای دستیابی به اهداف فوق در هر جامعه ای نیاز به شناخت میزان رفاه اجتماعی و نابرابری میان نواحی مختلف می باشد. پژوهش حاضر از نوع پژوهش های کاربردی- توسعه ای و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی است و در آن ارزیابی فقر در شهرهای استان آذربایجان غربی به وسیله 17 شاخص انجام شده است. تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش با استفاده از مدل TOPSIS و مدل ضریب پراکندگی(CV) صورت گرفته و برای آزمون فرضیات از نرم افزار SPSS استفاده شده است. تعیین وزن شاخص ها بر اساس نظرات 20 نفر از کارشناسان حوزه شهری و منطقه ای صورت گرفت. بر این اساس هر یک از نقاط شهری استان از نظر شاخص های مورد نظر رتبه بندی و سطح بندی شده اند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در مجموع شهر های آذربایجان غربی از نظر فقر شهری با سطح توسعه یافتگی فاصله دارند و از نظر توسعه یافتگی میان آن ها عدم تعادل و ناهمگونی و به عبارت دیگر «شکاف طبقاتی» وجود دارد. همچنین، توسعه یافتگی شهرستان های آذربایجان غربی، با میزان جمعیت و به خصوص جمعیت شهری آن ها ارتباط بالایی دارد. به منظور حذف و یا کاهش شکاف طبقاتی و فقر و نابرابری شهری و همچنین ایجاد تعادل در زمینه توسعه در درازمدت، شهرستان های آذربایجان غربی رتبه بندی شده اند که در خاتمه پیشنهاداتی جهت بهبود وضعیت موجود ارایه شده است که نیازمند توجه جدی مدیران و برنامه ریزان شهری و منطقه ای است.

با توجه به افزایش جمعیت شهری در کشورهای جهان سوم و عدم برنامه ریزی صحیح و تدارک زیرساخت های لازم برای شهرنشینان، مشکلاتی در سیستم مدیریت شهرها به وجود می آید و در چنین حالتی سکونتگاه های غیر رسمی در شهرها شکل می گیرد. مسکن دارای شاخص های کمی و کیفی و استانداردهایی است که در جهت رسیدن به عدالت اجتماعی و حداقلی از رفاه ضروری می باشد. مساکن ساکنان سکونتگا ه های غیر رسمی نمودی از فقدان شاخص های مسکن مناسب می باشد که شناسایی و تقویت برخی از این شاخص ها به افزایش کیفیت زندگی ساکنان کمک خواهد کرد. شهر ارومیه نیز با این مشکل مواجه می باشد و یکی از این سکونتگاه ها، محله اسلام آباد کشتارگاه در شهر ارومیه است که ویژگی کالبدی و اجتماعی اسکان غیر رسمی در بخش مسکن آن نمود زیادی دارد و دارای ویژگی ها و شاخص های مختص خود می باشد و همچنین در برخورداری از زیرساخت ها و خدمات اساسی شهری کاستی هایی وجود دارد. این تحقیق از نوع کاربردی و روش تحقیق در این مطالعه توصیفی و تحلیلی با تأکید بر روش جامع نگری است که در انجام آن با توجه به ماهیت مطالب و نوع موضوع مورد مطالعه، اطلاعات به صورت مطالعات میدانی و استفاده از پرسشنامه باز و بسته (به روش نمونه گیری تصادفی) و مطالعات کتابخانه ای و استفاده از آمار و اطلاعات مرکز آمار ایران گردآوری گردیده است. تعداد نمونه های مورد پرسش 137 عدد بوده که از طریق فرمول کوکران محاسبه گردیده است. در مقاله حاضر به تحلیل تطبیقی شاخص های کمی و کیفی مسکن در سکونتگاه اسلام آباد کشتارگاه و میزان برخورداری از زیرساخت های اساسی مانند آب، برق، فاضلاب و ... در مقایسه با شهر ارومیه و برخی سکونتگاه های مشابه در سایر کشورهای جهان سوم پرداخته شده است. نتایج حاکی از آن است که شاخص های کمی و کیفی مسکن نسبت به شهر ارومیه وضعیت بسیار نامناسبی دارد و از لحاظ میزان برخورداری از زیرساخت ها و خدمات اساسی شهری و میزان رضایت از زندگی در مقایسه با سایر سکونتگاه های غیر رسمی برخی کشورهای جهان سوم دارای شرایط بهتری می باشد.

منظر شهری در گردشگری ساحلی یکی از عناصر اصلی جهت زیباسازی شهری، توسعه گردشگری و پاسخگوئی به بسیاری از نیازهای مادی، روحی و روانی بشر در فضاهای شهری محسوب می گردد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و روش اجرای آن نیز توصیفی-تحلیلی می باشد. هدف پژوهش حاضر توسعه گردشگری ساحلی در سایت ساحل سد حسنلو نقده از طریق ارتقای کیفیت پایداری منظر طبیعی است. گردآوری اطلاعات موردنیاز از دو روش اسنادی-کتابخانه ای و میدانی اتخاذ گردیده است که از طریق آن ارزیابی تئوریک مبانی نظری پیرامون حوزه پژوهش و مشاهده و شناسایی میدانی محدوده و بهره مندی از نظرات 30 نفر از متخصصین و صاحب نظران حوزه برنامه-ریزی شهری جهت استخراج مولفه های موثر در بهبود کیفیت منظر طبیعی اقدام گردیده است. سپس داده های گردآوری شده با استفاده از آزمون های فریدمن و سوارا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد عامل "تقویت حضور سرمایه گذاران بخش خصوصی و دولتی" و "کاهش آلودگی های زیست محیطی" به ترتیب بیشترین و کمترین اهمیت را در بهبود سطح پایداری منظر طبیعی به خود اختصاص داده است. در نهایت به برخی اقدامات موثر حول بهبود سطح منظر ساحل سد حسنلو اشاره شده است.

رویکرد ۱۵ دقیقه ای که به آن شهر ۱۵ یا ۲۰ دقیقه ای گفته می شود، به نظر می رسد یک مدل محبوب برای سازمان فضایی محله، و همچنین شهر بزرگ باشد. اجرای سیاست های شهر 15 دقیقه ای یکی از روش های جدید و تأثیرگذار در کاهش انباشتگی و آلودگی است؛ ازآنجایی که که این آثار همواره جاذب سفرهای گردشگری هستند اجرای سیاست های شهر 15 دقیقه ای می تواند ارتباط مستقیم بارونق گردشگری داشته باشد؛ به عبارتی نتایج حاصل از اجرای سیاست های شهر 15 دقیقه ای در کنار سایر طرح های بازآفرینی به شهر کمک می کند تا به مقصد گردشگران تبدیل شود؛ چراکه فضای فاقد ازدحام و آلودگی بستر را برای حفظ میراث طبیعی و تاریخی و نیز نمایش هرچه مطلوب تر آن ها فراهم می کند. مقوله گذراندن اوقات فراغت در ارتباط مستقیم با گردشگری قرار دارد، شهری با اجتماع سالم و آرام، با هویت و خلاق همان جایی است که بسیاری از انسان ها برای گذران اوقات فراغت به آن گرایش دارند و شهرهای 15 دقیقه ای توانایی ایجاد چنین امکانی را آن هم در سطح بالا دارا هستند. مقاله حاضر تلاش می کند تا ارزیابی کند که آیا و چگونه جاذبه های گردشگری بر ایجاد شهرها و یا محلات 15 دقیقه ای تأثیر می گذارند. با توجه به هدف پژوهش ابتدا شاخص ها و مؤلفه های تأثیرگذار در این موضوع در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و کالبدی جمع آوری شد که 14 معیار مربوط به شهر یا محله 15 دقیقه ای مرتبط با این ابعاد از مبانی نظری تحقیق شناسایی شده است. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی نوع عوامل موثر مشخص و سطح بندی شده اند که ابعاد اقتصادی، سپس اجتماعی و بعدازآن جاذبه های کالبدی بیشترین تأثیر را در ایجاد شهرهای 15 دقیقه ای داشته اند

اسلام به عنوان یک شیوه کامل زندگی ضمن توجه به الگوهای رفتاری انسان به کالبد سکونتگاههای او که عرصه زیست و فعالیت هستند مورد توجه قرار داده و آرمانهای اسلامی را تعقیب می کند به طوری که پیوند جدایی ناپذیری بین زندگی مادی و معنوی ایجاد کرده است. بنابراین در طراحی و قرارگیری مهم ترین فضاهای شهر اسلامی از جمله: مساجد، مدارس و حتی بازار و فضاهای سبز به عنوان فضاهایی که علاوه بر تامین معیشت، شهروندان را دعوت به حضور در آن مکان ها می کند به همین دلیل طراحی هریک از کاربری های شهری در راستای تحقق جهان بینی دینی باید به نحوی باشد که مانع غفلت از یاد خدا و فرد را در انجام واجبات و مستحبات و رعایت ارزش های دینی یاری رساند. مقاله حاضر بررسی تاثیر کاربری های شهری (مسجد، مدرسه، فضا سبز، فروشگاه و مسکن) در گسترش ارزش های اسلامی (امنیت، آرامش، معنویت، عدالت و تعاملات اجتماعی) در منطقه 3 شهرداری ارومیه که شرایط مطلوبی (سرانه بالای کاربری ها و بافت جدید شهری) دارد می پردازد. روش تحقیق توصیفی- کاربردی و جمع آوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای و پرسشنامه ای و جامعه آماری پژوهش جمعیت منطقه 1 شهرداری ارومیه می باشد که از طریق فرمول کوکران بدست آمده و در تحلیل از ضریب همستگی پیرسون، که با ضریب پیرسون 579/ و سطح معناداری کمتر از0.01 بین نحوه استقرار کاربری های شهری و ارزشهای اسلامی بیشترین همبستگی وجود دارد و براساس نتایج حاصل از تحلیل رگرسیونی محلات مسکونی بیشترین و مدرسه کمترین ضریب تعیین را در ارزش های اسلامی دارد.

تغییرات اقلیمی در ایران با افزایش ناهنجاری های جوی نظیر بارش ناگهانی و سیل آسا، کاهش باران، افزایش متوسط دمای برخی شهرها و ایجاد خشک سالی گسترده همراه بوده است؛ بنابراین در این پژوهش سعی بر این است که تأثیر تغییرات اقلیمی بر شهرهای حساس به آب، به خصوص شهر اصفهان، ارزیابی شده و نیز به پیش بینی این تغییرات پرداخته شود. روش تحقیق در این مقاله بر اساس هدف، کاربردی و نیز بر اساس ماهیت، اکتشافی می باشد. همچنین از مدل دمارتن برای سنجش ضریب خشکی اصفهان استفاده شده است. در ادامه با استفاده از مطالعات اسنادی و کتابخانه ای و به کمک اطلاعات ایستگاه های سینوپتیک شهر اصفهان و با استفاده از نرم افزار SDSM ابتدا تأثیرات مهم اقلیم سنجیده شده و سپس به تأثیرات تغییرات اقلیمی بر این شهر در آینده نیز پرداخته شده است. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که شهر اصفهان به لحاظ آب و هوایی شرایط بسیار بحرانی را سپری می کند. اگر روند این تغییرات به گونه ای مهار نشود، در آینده ای نه چندان دور شاهد تغییرات عظیمی در شهر اصفهان خواهیم بود. با توجه به نتایج روش دمارتن، مشاهده می شود که اصفهان در محدوده خشک و بیابانی قرار داشته و تغییرات اقلیمی به شدت بر آن تأثیرگذار است. علاوه بر این، نتایج به دست آمده از شبیه سازی ها در نرم افزار SDSM که با داده های NCEP (بارش و دما) مورد ارزیابی قرار گرفت، نشان داد که شهر اصفهان تا سال ۲۰۵۰ شاهد گرم شدن ۲ درجه سانتی گرادی خواهد بود که این دما با تأثیرگذاری در کل شرایط جوی باعث بر هم خوردن الگوهای بارش و سایر متغیرهای ۲۶ گانه سازمان هواشناسی خواهد شد. این در حالی است که اگر تا سال ۲۰۵۰ تمهیداتی برای مهار افزایش دما (مبتنی برافزایش گازهای گلخانه ای) اندیشیده نشده باشد، این افزایش روند صعودی به خود گرفته و تا ۴ درجه سانتی گراد در سال ۲۰۸۰ افزایش خواهد داشت.

امروزه دانش و اطلاعات به عنوان کلید رشد اقتصادی جهان است. از آنجا که شهرهای جهان بر اساس مدل سرمایه داری صنعتی درحال رشد هستند و به زودی با محدودیت منابع شهری روبه رو خواهند شد، بنابراین شهرهای دانش بنیان به عنوان راهکاری مناسب برای رشد اقتصادی و مدیریت مناسب منابع زیربنایی و بهبود کیفیت زندگی در قرن 21 محسوب می شوند. شهرهای دانش بنیان در جهان دو گونه اند: 1) شهرهای دانش بنیان توسعه یافته که دارای زیرساخت های خوبی هستند، مانند: بارسلونا، بوستون، هلسینکی، اتاوا، سنگاپور؛ 2) شهرهای دانش بنیان نوظهور مانند: استانبول، منچستر، ملبورن، سان فرانسیسکو، سیدنی که ازطریق رویکرد KBUD درحال توسعه هستند. ایجاد شهرهای دانش بنیان به راحتی قابل تحقق نیست، بلکه نیازمند خصوصیات و ظرفیت هایی در زمینه های مختلف اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و فناوری ازقبیل داشتن سطح بالایی از فناوری، بهبود خدمات و آموزش شهروندان ازطریق ایجاد ارتباطات و به این ترتیب تقویت سرمایه انسانی است. این پژوهش رویکرد KBUD (توسعه مبتنی بر دانش) را به عنوان روشی برای اجرای شهر دانش بنیان مورد تحلیل و بررسی قرار می دهد. در ادامه، این مطالعه چارچوب جدیدی متناسب با کشور ایران برای رویکرد KBUD طراحی کرده است. این رویکرد جدید شامل 6 بعد است: اقتصاد دانش محور، جامعه دانش محور، دولت دانش محور، محیط دانش محور، سلامت دانش محور، امنیت دانش محور. سپس برای سنجش میزان تحقق شهر دانش بنیان در کلان شهر تبریز، بر اساس هر 6 بعد این رویکرد پرسش نامه ای بر اساس سوات شهر تنظیم و در بین 20 نفر از نخبگان شهر توزیع شد. سپس داده های حاصل از اجرای پرسش نامه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج آزمون T نشان داد که کلیه شاخص های توسعه مبتنی بر دانش در کلان شهر تبریز در وضعیت خوب و بالاتر از متوسط ارزیابی شده اند و نتایج آزمون فریدمن حاکی از آن است که متغیر درمان دانش محور با میانگین رتبه ای 75/4 در وضعیت بهتر و مساعدتری نسبت به سایر متغیرهای شهر دانش بنیان قرار دارد. بنابراین کلان شهر تبریز پتانسیل ها و زمینه های لازم برای تبدیل شدن به یک شهر دانش بنیان را دارد.  

برنامه ریزی فیزیکی-کالبدی شهرها در راستای توسعه پایدار شهرها تهیه می شود، اما این برنامه ریزی ها همواره با مشکلاتی روبرو هستند، یکی از این مشکلات وقوع تخلفات ساختمانی زمان در زمان اجرای طرح های فیزیکی می باشد که سیمای شهر را تغییر می دهد. این پژوهش دو هدف دارد، ابتدا تخلفات ساختمانی و نحوه برخورد با این تخلفات مورد بررسی و تحلیل خواهد گرفت، در مرحله بعد عوامل کلیدی و تأثیر گذار در بروز تخلفات ساختمانی مورد اکتشاف و تحلیل خواهد گرفت، روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و تحلیل اکتشافی بر مبنای اکتشاف عامل کلیدی در بروز تخلفات ساختمانی می باشد. مهمترین عوامل تأثیر گذار در بروز تخلفات ساختمانی  ابتدا با استفاده روش دلفی(سه مرحله) با نظر خواهی از کارشناسان مورد کاوش قرار گرفت که 46 عامل به عنوان عامل های تاثیر گذار انتخاب شدند ، در مرحله بعد با استفاده از نرم افزار میک مک  15 عامل به عنوان مهم ترین عامل های  تأثیر گذار انتخاب شده اند. نتایج نشان می دهد، اولاً تخلفات ساختمانی  از سال1391 تا 1395، پنج برابر شده است، دوما بیشترین تخلفات ساختمانی در کاربری های مسکونی با مقدار 74/0 بوده است و بیشترین برخورد شهرداری با تخلفات ساختمانی استفاده از ابزار جریمه با مقدار 72/0 بوده است. در نهایت مهمترین عوامل کلیدی مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت که نتایج نشان می دهد، در بروز تخلفات ساختمانی چهار عامل یعنی شهرداری، قوانین، درآمد زایی - سودجویی و آگاهی مردم بیشترین تأثیرگذاری را در بروز تخلفات دارند.

این مقاله ابعاد و شاخص های مؤثر بر سامان دهی بافت تاریخی ارومیه با رویکرد سیاست های دارایی مبنای توسعه اجتماعات محلی را از طریق مدل سازی ساختاری- تفسیری شناسایی و تحلیل می کند و درنهایت، به طراحی ارتباطات بین معیارها (سرمایه اجتماعی،کالبدی و مالی) و زیرمعیارهای آنها پرداخته است. با توجه به مؤلفه های مورد بررسی پژوهش حاضر، روش انجام تحقیق در این مقاله از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی (علی) است. ابتدا، از طریق مطالعه ادبیات و مطالعات دیگر شاخص های سیاست دارایی مبنای توسعه اجتماعات محلی برای سامان دهی بافت تاریخی، شناسایی شده است، سپس با استفاده از متدولوژی تحلیلی نوین مدل سازی ساختاری-تفسیری(ISM) روابط بین شاخص های سیاست دارایی مبنا برای سامان دهی تعیین و به صورت یکپارچه تحلیل شده است؛ درنهایت با استفاده از تحلیل MICMAC، نوع متغیرها با توجه به میزان اثرگذاری و اثرپذیری بر سایر متغیرها مشخص شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد، سه عامل میزان درآمد ماهانه، وضعیت مالکیت، و ارزش ملک مسکونی به ترتیب با میزان قدرت نفوذ 18، 18 و 16 بیشترین تأثیر و معیارهای کیفیت امکانات کالبدی و ثروت قابل تبدیل به پول هر دو با میزان قدرت نفوذ 7، کمترین تأثیر را در سامان دهی بافت تاریخی با رویکرد سیاست های دارایی مبنای دارند. همچنین در سطح ابعاد، نتایج نشان می دهد که اولین ابعاد مؤثر در سامان دهی بافت تاریخی ارومیه با رویکرد سیاست های دارایی مبنای توسعه اجتماعات محلی، ابعاد سرمایه مالی است. درنتیجه، هر گونه برنامه و اقدام برای سرآغاز و سامان دهی بافت تاریخی شهر ارومیه، باید به نقش کلیدی و پایه ای این عوامل توجه نماید.

بیان مساله: مفهوم هنر عمومی شهری و ظهور آن در قلمرو همگانی از مهمترین عوامل تقویت و تسریع فرآیند و فعالیت های شهر خلاق محسوب می گردد. موسیقی خیابانی به عنوان هنر عمومی شهری، رویدادی اثرگذار در جوامع شهری می باشد که سعی در بهبود سطح کیفی حیات اجتماعی، تقویت خاطرات جمعی، افزایش سطح سرزندگی و میزان پویایی شهری و نیل به توسعه شهری خلاق را دارد. هدف: تلاش نگارندگان در این نوشتار، بازتعریف اهمیت و ارزش مهم رویداد هنرهای عمومی شهری در فضاهای شهری، شناسایی امکان سنجی اجرای موسیقی خیابانی در محیط های اجتماعی و آفرینش و توسعه فضاهای شهری مردم گرا می باشد که با ارزیابی تطبیقی محدوده های مطالعاتی کریدور سبز شهرچایی و پیاده راه خیام جنوبی شهر ارومیه به مطالعه آن پرداخته شده است. روش: در تحقیق حاضر با هدف کاربردی و ماهیت توصیفی-تحلیلی و با بهره گیری از روش های اسنادی-کتابخانه ای، ابزار پرسشنامه و مصاحبه به گردآوری اطلاعات اقدام شده است. جامعه آماری و حجم نمونه متشکل از دو گروه متخصصین، اندیشمندان و اساتید دانشگاهی و اعضای فعال موسیقی خیابانی می باشد که با احتساب روش نمونه گیری طبقه ای یا گروهی تعداد 60 نمونه احتساب گردیده است. جهت تجزیه و تحلیل کمی نیز از روش های کولموگروف-اسمیرنوف، همبستگی اسپیرمن، سوارا و کوکوسو بهره گرفته شده است. یافته ها و نتیجه گیری: طبق یافته ها، ابعاد اجتماعی، فرهنگی و محیطی و شاخص های «امکان اجرای زنده موسیقی» و «کیفیت طراحی محیط» به ترتیب بیشترین و کمترین سطح اهمیت را کسب نموده اند. همچنین محدوده کریدور سبز شهرچایی نسبت به پیاده راه خیام جنوبی شهر ارومیه، شرایط مطلوب تری را نسبت به اجرای هنرهای عمومی شهری (موسیقی خیابانی) به خود اختصاص داده است.

در جامعه کنونی از جزیره حرارتی شهری به عنوان یکی از مهم ترین مخاطرات طبیعی نوظهور یاد می شود. که به شکل اختلاف دمای سطح مناطق شهری به نسبت مناطق پیرامونی به دلایل گوناگون اکولوژیکی، مورفولوژی و توپوگرافی می باشد. این پژوهش جزایر حرارتی شهر تبریز را به عنوان یکی از مهم ترین مراکز جمعیتی و صنعتی ایران در نمونه موردی منطقه 8 آن، با استفاده از تصاویر لندست 8 موردبررسی قرارگرفته شده است. اهداف این پژوهش شامل استخراج، مکان یابی و تحلیل پدیده جزایر حرارتی شهری در منطقه موردمطالعه با استفاده از الگوریتم های مشخص و تهیه نقشه های مربوطه و بررسی با نوع مصالح استفاده شده بود که شناسایی دو جزیره حرارتی گرم در مرکز و غرب با دمای 48/33 درجه سانتی گراد و یک جزیره حرارتی سرد در شمال منطقه با دمای 02/20 درجه سانتی گراد را در پی داشت. در ادامه شاخص های تأثیرگذار در جزایر حرارتی زمین شهری در محدوده مطالعاتی مورد ارزیابی واقع گردید. پس از تحلیل 15 عامل عمده تعیین شده برای منطقه 8 تبریز و برداشت های میدانی از عمده مصالح مورداستفاده محدوده که اکثراً سیمان و خشت بود و تعیین بازتاب نور، نرخ انتشار تابش حرارتی، ظرفیت گرمایی و بازتاب خورشیدی رنگ های موجود در محدوده، نتایج به دست آمده این است که با برخورداری کم وبیش تمام منطقه از شاخص های تأثیرگذار جزایر حرارتی، تفاوت اصلی در اختلاف درجه حرارت شهری را می توان در نوع مصالح روسازی به کار برده شده و رنگ آن در جزایر حرارتی تعیین شده مشاهده نمود. جایی که جزیره حرارتی سرد یعنی بازار سرپوشیده تبریز علی رغم شرایط تقریباً یکسان با جزایر گرمایشی موجود در بیشتر شاخص های تعیین شده، تفاوت اصلی در نو مصالح روسازی نمایان بود که از سنگ مرمر و مصالح انعکاسی روشن استفاده شده است. فلذا مصالح پوسته شهری مهم ترین نقش را در کاهش دریافت، ذخیره حرارت و انتقال آن به محیط شهری دارند. در آخر نیز به ارائه راهکارهای قابل اجرا در رابطه با استفاده از مصالح خنک در روسازی های جزایر حرارتی تعیین شده منطقه 8 شهر تبریز پرداخته شده است.