جغرافیا و آینده پژوهی منطقه ای

هدف اصلی این پژوهش، تحلیل فضایی توسعه یافتگی شهرستان های استان آذربایجان غربی از منظر شاخص های کالبدی زیست پذیری می باشد. روش پژوهش حاضر از منظر هدف کاربردی و دارای ماهیت توصیفی-تحلیلی می باشد. گردآوری اطلاعات در این پژوهش به صورت اسنادی صورت گرفته است. ابزار گردآوری داده های پژوهش به دو صورت فیش برداری از سالنامه های آماری مرکز آمار ایران و پرسشنامه خبرگان می باشد. تجزیه وتحلیل داده های گردآوری شده از طریق مدل های تصمیم گیری ویکور و OPA انجام گردیده است. ماتریس اولیه مدل ویکور از طریق آمار وضع موجود و ماتریس اولیه مدل OPA نیز از طریق نظر 8 خبره که به صورت هدفمند انتخاب شده، تشکیل شده است. نتایج این پژوهش نشانگر این است که بر اساس مدل ویکور رتبه بندی شهرستان های استان آذربایجان غربی بر مبنای آمار وضع موجود شاخص ها و معیارهای زیست پذیری در این شهرستان ها، شهرستان ارومیه در رتبه اول و شهرستان پلدشت در رتبه آخر قرار گرفته است. نتایج مدل OPA نشانگر این است که شاخص امکانات و خدمات زیربنایی با وزن 0.269 بیشترین تأثیر را بر روی بعد کالبدی زیست پذیری دارد و همچنین رتبه بندی شهرستان ها نشانگر این است که شهرستان ارومیه رتبه اول و شهرستان چالدران در رتبه آخر قرار گرفته است. نتایج مدل Kriging نشانگر این است که شهرستان ارومیه بیشترین میزان برخورداری از شاخص های کالبدی زیست پذیری را نسبت به سایر شهرستان ها دارد. با مقایسه نتایج این رتبه بندی ها می توان اشاره کرد که به دلیل عدم نگاه صرف به آمار و همچنین دخیل شدن بینش شخصی خبرگان در امتیازدهی معیارهای کالبدی زیست پذیری، رتبه بندی متفاوتی از این دو مدل به دست آمده است.

هدف اصلی این پژوهش بررسی وضعیت بعد اجتماعی زیست پذیری در سکونتگاه غیررسمی کشتارگاه واقع در شهر ارومیه می باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی می باشد. گردآوری اطلاعات در این پژوهش به دو صورت کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته است. ابزار گردآوری داده ها به صورت پرسشنامه و پرسشنامه خبرگان می باشد. جامعه آماری این پژوهش ساکنین محله کشتارگاه می باشد که مطابق فرمول کوکران به تعداد 374 نفر می باشد که به صورت تصادفی در محدوده موردمطالعه پخش شده است. تجزیه وتحلیل داده ها به صورت کمی و از طریق نرم افزار های SPSS و Excel انجام شده است. تجزیه وتحلیل داده های گردآوری شده از طریق پرسشنامه ها توسط آزمون های تی تک نمونه ای و همبستگی اسپیرمن و برای تجزیه وتحلیل داده های پرسشنامه خبرگان از روش تصمیم گیری چند شاخصه دیمتل استفاده شده است. روایی پرسشنامه ها از طریق افراد متخصص مورد تأیید قرارگرفته است. پایایی پرسشنامه ها از طریق آزمون آلفای کرونباخ و با ضریب آلفای 0.711 مورد تأیید قرارگرفته است. یافته های این پژوهش نشانگر این است که با توجه به نتایج آزمون تی تک نمونه ای شاخص های تفریحات و اوقات فراغت و آموزش عمومی در سطح پایین تر از سطح متوسط و شاخص های امنیت فردی و اجتماعی، مشارکت و هویت و حس مکان در سطح متوسطی قرار دارند. با توجه به نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن رابطه ای معنادار میان شاخص ها و بعد اجتماعی وجود دارد. با توجه به نتایج مدل دیمتل نیز شاخص امنیت فردی و اجتماعی با مقدار (D) 859/4 تأثیرگذارترین، شاخص مشارکت با مقدار (R) 4.798 تأثیرپذیرترین و شاخص امنیت فردی و اجتماعی با مقدار (D+R) 9.279 بیشترین ارتباط را با سایر شاخص ها دارد. نتایج این پژوهش نشانگر این است که سطح بعد اجتماعی زیست پذیری در محله کشتارگاه در سطح پایین تر از متوسط قرار دارد.

هدف از پژوهش حاضر آسیب شناسی و نقش کمربندی ها در ترافیک شهر ساری می باشد. روش شناسی تحقیق، کیفی و مبتنی بر تحلیل مضمون است و جامعه آماری در بخش کیفی و کمی را مدیران دارای سوابق دانشگاهی و اجرایی و کارشناسان شهری تشکیل داده اند. حجم نمونه در بخش کیفی با رسیدن به اشباع نظری (معادل 5 نفر) بوده و در بخش کمی حجم نمونه 30 نفر از کارشناسان و متخصصان در شهر ساری که در زمینه ترافیک و مسائل مرتبط به شهر متخصص بوده اند را شامل شده است. پس از تبیین شاخص ها، با استفاده از آزمون فریدمن در نرم افزار SPSS شاخص های حاصل اولویت بندی شده و با استفاده از آزمون تی تک نمونه ای، کمربندی های شهر ساری از لحاظ ترافیک و مدیریت آن موردسنجش قرار گرفت. یافته های حاصل از بخش کیفی و مطالعات نظری نشان داد که معیارهای مرتبط با آسیب شناسی نقش کمربندی ها در ترافیک شهری ساری شامل مشکلات مدیریتی، اقتصادی و اجتماعی پروژه کمربندی بوده است. نتایج حاصل از بخش کمی به لحاظ اولویت بندی شاخص ها نشان داده است که شاخص نارسائی های نظام برگزاری مناقصات در بعضی از دستگاه های اجرایی و حاکم بودن روابط به جای ضوابط در اولویت اول و شاخص فقدان سیستمی برای اولویت بندی پروژه های عمرانی نیمه تمام و جلوگیری از تخصیص بودجه سلیقه ای در اولویت دوم واقع شده اند. همچنین نتایج حاصل از آزمون تی تک نمونه ای نشان داده است که نقش کمربندی در ترافیک شهر ساری در وضعیت نامناسبی بوده که نشان از آن دارد که کمربندی های شهر ساری نتوانسته است ترافیک شهر را به درستی مدیریت و کنترل کند.

حکمروایی شهری به عنوان یکی از راهبُردهای مهم دستیابی به توسعه پایدار از اهمیت خاصی برخوردار است که در کانون بحث این تحقیق برای شهر مرزی جوانرود قرارگرفته است. رویکرد تحلیل در این مقاله، بر اساس جایگاه حکمروایی در تحقق پذیری توسعه پایدار شهرهای مرزی است. رویکرد گردآوری داده ها، رویکرد تعاملی خبره محور و روش تحلیل، کمی و کیفی بوده و روش تحقیق توصیفی - تحلیلی بوده است. نتایج نشان داد که مجموعاً 7 متغیر شایسته سالاری در انتخاب مدیران شهری، هماهنگ بودن برنامه های سازمان های مرتبط با مدیریت شهری، ارتباط متقابل و تعامل سازنده میان نهادهای دولتی و خصوصی، به کارگیری تمهیدات و راه حل مناسب برای قانونمند بودن مدیران شهری، تأثیر شبکه های اجتماعی در مشارکت نهادهای مدنی تعاونی ها و بخش خصوصی، تبادل نظر مدیران شهر در تصمیم گیری های مربوط به مسائل شهر با شهروندان، به کارگیری توانایی مناسب ظرفیت های شهر در توسعه شهری به عنوان مهم ترین عوامل تأثیرگذار در تحقق پذیری توسعه پایدار در حوزه حکمروایی شهری انتخاب شدند.

تغییرات اقلیمی در ایران با افزایش ناهنجاری های جوی نظیر بارش ناگهانی و سیل آسا، کاهش باران، افزایش متوسط دمای برخی شهرها و ایجاد خشک سالی گسترده همراه بوده است؛ بنابراین در این پژوهش سعی بر این است که تأثیر تغییرات اقلیمی بر شهرهای حساس به آب، به خصوص شهر اصفهان، ارزیابی شده و نیز به پیش بینی این تغییرات پرداخته شود. روش تحقیق در این مقاله بر اساس هدف، کاربردی و نیز بر اساس ماهیت، اکتشافی می باشد. همچنین از مدل دمارتن برای سنجش ضریب خشکی اصفهان استفاده شده است. در ادامه با استفاده از مطالعات اسنادی و کتابخانه ای و به کمک اطلاعات ایستگاه های سینوپتیک شهر اصفهان و با استفاده از نرم افزار SDSM ابتدا تأثیرات مهم اقلیم سنجیده شده و سپس به تأثیرات تغییرات اقلیمی بر این شهر در آینده نیز پرداخته شده است. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که شهر اصفهان به لحاظ آب و هوایی شرایط بسیار بحرانی را سپری می کند. اگر روند این تغییرات به گونه ای مهار نشود، در آینده ای نه چندان دور شاهد تغییرات عظیمی در شهر اصفهان خواهیم بود. با توجه به نتایج روش دمارتن، مشاهده می شود که اصفهان در محدوده خشک و بیابانی قرار داشته و تغییرات اقلیمی به شدت بر آن تأثیرگذار است. علاوه بر این، نتایج به دست آمده از شبیه سازی ها در نرم افزار SDSM که با داده های NCEP (بارش و دما) مورد ارزیابی قرار گرفت، نشان داد که شهر اصفهان تا سال ۲۰۵۰ شاهد گرم شدن ۲ درجه سانتی گرادی خواهد بود که این دما با تأثیرگذاری در کل شرایط جوی باعث بر هم خوردن الگوهای بارش و سایر متغیرهای ۲۶ گانه سازمان هواشناسی خواهد شد. این در حالی است که اگر تا سال ۲۰۵۰ تمهیداتی برای مهار افزایش دما (مبتنی برافزایش گازهای گلخانه ای) اندیشیده نشده باشد، این افزایش روند صعودی به خود گرفته و تا ۴ درجه سانتی گراد در سال ۲۰۸۰ افزایش خواهد داشت.

امنیت از شاخص های اساسی رفاه انسان ها محسوب می شود و چرخ های رش د و تع الی جامعه و افراد آن در گرو تأمین این نیاز اساسی است. گردش گری به عنوان یک ی از مهم ترین مؤلفه های توسعه و رف اه اقتص ادی بیش تر کش ورها در س ایه وج ود امنی ت اجتماعی می تواند به رشد و بالندگی منتهی گردد. وجود امنیت به عنوان یک ی از اثرگذارترین شاخص های جذب گردشگر همواره موردتوجه پژوهشگران بوده اس ت، هدف پژوهش حاضر سنجش میزان امنیت ذهنی و اثرات آن در رضایت گردشگران شهر کاشان است و روش پژوهش کاربردی می باشد. برای تجزیه وتحلیل داده های پرسشنامه از آزمون آماری تی تک نمونه ای و مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج به دست آمده از آزمون تی تک نمونه ای نشان دهنده معنی دار بودن شاخص های آسودگی خاطر، نگرش، ارزش ادراک شده، آسایش، تصویر ذهنی و امنیت بر امنیت ذهنی گردشگران شهر کاشان است. یافته های حاصل از مدل سازی معادلات ساختاری بیانگر این است که از بین شاخص های موردسنجش شاخص نگرش، بیشترین بارعاملی را با وزن 0.97 رتبه اول قرار دارد؛ و بیشتر از سایر عوامل بر امنیت ذهنی گردشگران تأثیر گذاشته است. عامل امنیت با بار عاملی 0.87 در مرتبه دوم قرار دارد. عامل آسودگی، عامل تصویر ذهنی، عامل ارزش، 0.85، 0.81، 0.79 و مقیاس آسایش با بار عاملی 0.22 در مرتبه های بعدی قرارگرفته اند پس از تجزیه وتحلیل جزئی تر شاخص ها در بین شاخص تصویر ذهنی رضایت گردشگران از انتخاب کاشان برای سفر با بارعاملی 0.81 بیشترین وزن عاملی را به خود اختصاص داده است.