محمدحسین الیاسی

این مقاله به دنبال سه راهبرد کلان شناسایی علل وقوع حوادث رانندگی، تدقیق ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های عوامل مؤثر بر حوادث رانندگی و تعیین دقیق سهم عوامل مختلف در وقوع حوادث و تلفات رانندگی است تا از آن طریق بتوان در سه وهله زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت، نرخ وقوع حوادث و تلفات جاده ای را به صورت بارزی کاهش داد. به سبب گستره کار، سه گونه روش تحقیق هم بستگی، مطالعه تطبیقی و زمینه یابی با سه جامعه آماری 1. رانندگان خودروهای شخصی و عمومی ایران(با جامعه حدود 30000000 نفر)؛ 2. کشورهای توسعه یافته دنیا که توانسته اند در دو دهه اخیر، نرخ وقوع تلفات رانندگی را به صورت معناداری کاهش دهند(با جامعه حدود 50 کشور)؛ 3. کارشناسان آگاه به مسائل ترافیکی ساکن تهران(با جامعه حدود 1000 نفر) مورد استفاده قرار گرفت. حجم نمونه ها به ترتیب 2900 نفر، 10 کشور و 50 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، تصادفی ساده و گلوله برفی انتخاب گردید. روش و ابزار گردآوری اطلاعات نیز به ترتیب، پرسش نامه، اسنادی و مصاحبه بود. روایی و پایایی ابزار برای اساس روایی محتوایی و منطقی و پایایی نیز با استفاده از ضریب الفای کرونباخ محاسبه گردید. طبق نتایج، اعمال محدودیت برای رانندگان پرخطر، افزایش آگاهی عمومی درخصوص فرهنگ رفتاری، نظارت بر ناوگان حمل ونقل عمومی، کنترل رفتارهای پر خطر، ارتقای امداد و نجات و ... مواردی است که از تلفات رانندگی می کاهد. 

"هوشمندی" ویژگی شناختی، عاطفی، مدیریتی و رفتاری ویژه ای است که در چند سال اخیر در چند قلمرو بین رشته ای صورت بندی شده است. قدمت کوتاه این ویژگی، به خصوص در قلمرو سازمان پلیس، با وجود تأکید فراوان بر ضرورت بسط و تقویت آن، موجب ناشناخته ماندن ابعاد و زوایای پرتعداد آن شده است؛ از همین رو، این پژوهش به سامان رسید تا ابعاد و شاخصه های آن را در سازمان ناجا شناسایی کند، عوامل همبسته با آن را مشخص سازد و راهبردهای ایجاد و تقویت هوشمندی در سازمان ناجا را تدقیق کند. بدین منظور، از دو روش تحقیق مستقل استفاده شده است: نخست، روش مطالعه پیمایشی؛ دوم، زمینه یابی از کارشناسان. یافته های حاصل از این دو روش مطالعه و پژوهش با بهره گیری از آزمون های مختلف آماری (نظیر همبستگی، تحلیل واریانس و رگرسیون چند متغیره) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که مدیر هوشمند با 10 عامل بزرگ و چندین شاخص معین می شود. هر یک از این دو دسته عامل، بیش از 60 درصد واریانس هوشمندی را تبیین می کنند. همچنین، یافته ها نشان داد که 10 عامل بزرگ، سهم معناداری از هوشمندی را پیش بینی و تبیین می کنند. سرانجام، زمینه یابی از نخبگان نشان داد که با بهره گیری از 16 راهبرد کلان می توان هوشمندی و عوامل همبسته با آن را ایجاد و تقویت کرد.