علی شیرین

امروزه یکی از دغدغه های اصلی مدیران، توانمند سازی منابع انسانی و به کارگیری آنها در شرکت های دانش بنیان است. هدف غایی این پژوهش، که مبتنی بر راهبرد روش های آمیخته اکتشافی انجام شده؛ خلق و آزمون نظریه ای داده بنیاد درباره فرایند مذکور است . لذا مدلی براساس مطالعات نظری و تحلیل مصاحبه های عمیق انجام شده با خبرگان حوزه ی دانش بنیان طراحی شده است. برای آزمون مدل، پرسشنامه ایی 128 سوالی از دل داده های کیفی مرحله نخست پژوهش و مبانی نظری تدوین شد. سپس با استفاده از 211 پرسشنامه تکمیل شده توسط مدیران و کارشناسان شرکت های دانش بنیان در سطح 75 شرکت به صورت کمّی آزمون شد. پس از اطمینان از پایایی و روایی پرسشنامه، معناداری هر بخش از مدل از طریق تحلیل عاملی تاییدی مورد بررسی قرار گرفت. شاخص های برازش داده های مدل و ضرائب رگرسیونی نشانگر روایی سازه و همگرایی در مدل بوده است. تحلیل معادلات ساختاری مبتنی بر حداقل مربعات جزیی (pls) دلالت بر تایید همه فرضیات به جز یک فرضیه دارد . شاخص برازش کلی مدل0/372 GOF= توان پیش بینی کنندگی مدل را مثبت نشان می دهد. لذا پیشنهاد گردید سازه های مدل و روابط میان آنها رصد شده برای اتصال نقاط انقطاع، برنامه ریزی راهبردی و عملیاتی صورت پذیرد.

برساخت یا سازه توانمندسازی به معنای «قدرت دادن» و «تواناسازی» بارها در رشته های مختلف به عنوان یک سازه میان رشته ای بررسی شده است. معنای این سازه در ابتدای رخداد تحول در دو رشته دین شناسی و جامعه شناسی به سهم بندی یا به اشتراک گذاری قدرت مربوط می شد. در سال های بعد که سازه توانمندسازی در رشته های آموزش و پرورش، روان شناسی، و مددکاری اجتماعی مطرح شد، هدف غایی از طرح آن، افزایش رفاه انسان بود و در حوزه مدیریت، به پیوند توانمندسازی با بهره وری توجه شد. هدف این مقاله، واکاوی تطور سازه توانمندسازی بین رشته های حوزه علوم تجربی، انسانی، و اجتماعی در ایران است؛ بنابراین، با استفاده از روش پژوهش کیفی تحلیل محتوا، داده های موردنیاز از 250 مقاله در سامانه مجله های علمی کشور در رشته های مختلف جمع آوری و با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس23 و تکنیک های آماری کروسکال والیس، تحلیل خوشه ای و کای دو تحلیل شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که این سازه در رشته های مدیریت بیشتر بر ارتقای بهره وری نیروی انسانی، و در رشته های دیگر، بر ارتقای رفاه انسان و سهم بندی قدرت متمرکز بوده است. علاوه بر این، در ایران سعی شده است، مقوله تعالی انسان با رویکرد اسلامی ایرانی الگو سازی شود. پیشنهاد می شود برای درک درست سازه توانمندسازی و طراحی الگوی جامع، با نگاه میان رشته ای به رویکرد روان شناختی یا رویکرد ساختاری و یا ترکیبی از آن ها توجه شود.

ارزشیابی آموزشی درجه ارزش آفرینی برای ذینفعان را آشکار می سازد. نتایج ارزشیابی می تواند در بهبود کیفیت برنامه های آموزشی نیز مؤثر باشد و از هدر رفتن تلاش های آموزشی جلوگیری می کند. در این پژوهش، با استفاده از مدل کرک پاتریک (1994)، اثربخشی دوره های آموزشی بهبود مدیریت را در سطح رفتار/کاربردی به روش توصیفی و شبه آزمایشی مورد بررسی قرار گرفته است. باید در نظر داشت که این پژوهش از نظر افق زمانی یک تحقیق طولی محسوب می شود. پیش آزمون پژوهش، دو هفته قبل از برگزاری دوره برای سنجش تغییر رفتار ناشی از یادگیری مبتنی برتجربه بکار گرفته شده است. پس آزمون شامل سنجش تغییرات رفتاری فراگیران در دو مقطع زمانی است: 1) دو هفته بعد از اتمام دوره؛ 2) یک الی دو ماه بعداز اتمام دوره.نتایج ارزشیابی روند تغییرات نشانگر آن است که تغییر رفتار شغلی ناشی از گذراندن دوره آموزشی هرچند بعد از دو هفته مشاهده می شود، اما این امر پایدار نبوده و بعد از گذشت یکماه سیر نزولی پیدا کرده است. به سخن دیگر، یادگیری فراگیران در این دوره ها به تغییر رفتار شغلی آنان منجر نمی شود. بررسی علل این ناکامی نشانگر آن است که یازده عامل بازدارنده اثربخشی آموزش های بهبود مدیریت را تقلیل و یا خنثی می کنند. یافته های این پژوهش گویای آن است که نظام آموزش بهبود مدیریت در ایران نیاز به بازنگری اساسی دارد. این بازنگری در درجه اول مستلزم انتخاب مدل نظری مناسب و در مرحله بعد طراحی مبتنی بر نیازسنجی آموزشی در سطوح شغلی، سازمانی، و فراسازمانی است.

پژوهش پیش رو، که نگرش کارمندان زن شاغل در سازمان آموزش و پرورش کرج را به وضعیت مشارکت زنان در تصمیم گیری مورد بررسی قرار می دهد، بر چهار پایه اصلی بررسی میزان عوامل دانش، دست رسی به اطلاعات، قدرت، و پاداش، برای فراهم کردن مشارکت زنان در مراحل هفت گانه تصمیم گیری استوار است. روش پژوهش، توصیفی و از نوع میدانی است و برای گردآوری داده ها نیز از پرسش نامه و مطالعات کتاب خانه یی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش را 137 زن شاغل در بخش های ستادی آموزش و پرورش کرج تشکیل می دهند، که پس از انتخاب 80 نفر از آن ها،به عنوان حجم نمونه و به روش تصادفی ساده، پرسش نامه یی پژوهش گرساخته، با 28 پرسش دارای مقیاس پنج درجه یی لیکرت (خیلی کم، کم، تا اندازه یی، زیاد، خیلی زیاد) در اختیار آن ها قرار گرفت. روایی پرسش نامه، با استفاده از آلفای کرون باخ، 0.64 به دست آمده است.نتایج پژوهش نشان می دهد میزان آمادگی سازمانی زنان، برای مشارکت در فرآیند تصمیم گیری، از نظر میزان دانش، کافی، اما از لحاظ میزان قدرت و پاداش، کم است، هم چنین، بالا بودن دانش، دست رسی به اطلاعات، قدرت، و دریافت پاداش در زنان، می تواند، به ترتیب،در اجرای تصمیم ها، انتخاب بهترین راه حل، ارزش گذاری برای راه حل ها، و تشخیص مسایل به آنان کمک کند تا در تصمیم گیری ها، مشارکتی مناسب تر و موثرتر داشته باشند.در پایان پژوهش، پیشنهاد هایی در زمینه فراهم کردن امکانات لازم برای دست یابی به دانش بالاتر، اجرای تصمیم ها، واگذاری اختیارات و توزیع قدرت، و توجه به پاداش مادی و معنوی ارایه شده است، که برای تدوین خط مشی مشارکت زنان در قانون پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی، توجه به آن ها ضروری است.