موسی اعظمی

هدف اصلی این تحقیق شناسایی و اولویت بندی نیازهای آموزشی اعضای تعاونی زنان روستایی نودشه بود. نیازهای آموزشی اعضای تعاونی در ابتدا با   استفاده از روش کیفی ارزیابی مشارکتی روستایی شناسایی و سپس با استفاده از روش کمی(پرسش نامه) اولویت بندی گردید. برای سنجش و اولویت بندی نیازهای آموزشی در بخش کمی از الگوی تجزیه و تحلیل شغل استفاده شد. جامعۀ آماری این مطالعه شامل 230 نفر از اعضای تعاونی بودند که 144 نفر از آنان با استفاده از جدول مورگان به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. ابزار تحقیق در روش کمی، پرسش نامه بود که روایی آن را متخصصان بررسی محتوایی کردند و پایایی آن با LTR  انجام پیش آزمون و با استفاده از نرم افزار SPSS   تعیین شد. روش تحلیل داده ها به دو صورت توصیفی و استنباطی انجام گرفت. نتایج نشان داد که مهم ترین نیازهای آموزشی زنان عضو تعاونی نودشه در موضوعات مورد بررسی عبارت بودند از: 1. حفاظت، احیا و پیشگیری از تخریب مراتع؛ 2. کنترل آفات، بیماری ها و علف های هرز موجود در باغ ها و 3. آشنایی با طراحی مدل های جدید گیوه و لباس. نتایج همچنین نشان داد که مهم ترین مشکلات اعضای تعاونی عبارت بودند از: 1. عدم آشنایی کافی اعضا با اهداف، اصول و قوانین و مقررات تعاونی؛ 2. کافی نبودن سرمایۀ تعاونی؛ 3. استیجاری بودن ساختمان تعاونی؛ 4. انتظارات غیرمنطقی برخی از اعضا از تعاونی و 5. نگرش منفی نسبت به تعاونی.

مطالعۀ حاضر از نوع تحقیقات کاربردی بوده که با هدف بررسی نقش تعاونی ها در کاهش فقر مناطق روستایی انجام شده است. منطقۀ مورد مطالعه شهرستان فامنین در استان همدان و جامعۀ آماری تحقیق شامل مجموعه اعضای تعاونی های کشاورزی، خدماتی، صنعتی و چندمنظوره در این شهرستان به  تعداد حدوداً 130 نفر بود که به روش سرشماری همۀ آنها بررسی شدند. علاوه بر بررسی های اسنادی، به منظور جمع آوری اطلاعات، از روش میدانی با ابزار پرسش نامه ساختارمند استفاده شد. روایی و پایایی پرسش نامه به ترتیب براساس نظر پانل متخصصان موضوعی و آزمون آلفای کرونباخ ( 88/0) تأیید گردید. همچنین ابزار تجزیه وتحلیل پرسش نامه نرم افزار آماری SPSS22 بود که برای تحلیل داده های به دست آمده از ضریب تغییرات به منظور اولویت بندی عوامل تأثیرپذیر از مشارکت اعضا در فعالیت های شرکت تعاونی و نیز از تحلیل عاملی به منظور مشخص کردن مهم ترین عوامل در کاهش فقر استفاده شد. یافته ها نشان داد که مشارکت اعضا در تعاونی ها توانسته است در کل سبب افزایش درآمد و پس انداز خانوار روستایی، کاهش استفادۀ بی رویه از منابع روستایی، افزایش مسئولیت پذیری و اقتدار مردم محلی، افزایش آگاهی روستاییان، بهبود امکانات و محیط طبیعی روستا، افزایش بودجه دولتی، دسترسی به امکانات و خدمات عمومی و بهداشتی و آموزشی و در نهایت کاهش نسبی میزان فقر روستایی در منطقه مورد مطالعه شود.

مشاغل خانگی یکی از راه های دستیابی جوامع روستایی به توسعه پایدار بوده است و زنان روستایی نقش مهمی در اقتصاد خانوار دارند. این تحقیق توصیفی- پیمایشی با هدف کلی بررسی تفکیک سطوح مشارکت زنان روستایی در ایجاد مشاغل خانگی بر اساس متغیرهای اجتماعی- اقتصادی انجام گردید. جامعه آماری این تحقیق را زنان خانوارهای مرکز دهستان فش شهرستان کنگاور، استان کرمانشاه که اقدام به گرفتن وام های مشاغل خانگی کرده بودند، تشکیل دادند (168N= ). در این تحقیق برای انتخاب نمونه ها از روش تمام شماری استفاده گردید. ابزار گردآوری داده ها در این تحقیق پرسشنامه بود. روایی صوری ابزار تحقیق توسط پانلی از متخصصین مورد تأیید قرار گرفت. برای تأیید پایایی پرسشنامه یک مطالعه راهنما و تکمیل 30 پرسشنامه و تعیین آلفای کرونباخ صورت پذیرفت. ضریب آلفای کرونباخ به دست آمده، بین 86/0-81/0 بود. برای تجزیه وتحلیل داده ها از مدل لاجیت استفاده گردید. داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزارهای SPSS22 و R مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. یافته ها نشان دادند که از بین متغیرهای اجتماعی و اقتصادی به ترتیب پایگاه اجتماعی، منزلت اجتماعی و میزان درآمد قدرت بالایی در تفکیک سطوح مشارکت زنان در مشاغل خانگی داشتند. پیشنهاد می شود در راستای آشنایی و تشویق زنان روستایی به مشارکت در مشاغل خانگی نسبت به تهیه برنامه های آموزشی هدفمند در جهت بهبود کسب وکارهای زنان روستایی و آشناسازی آنان با بازارها اقدام نمایند.

طرح هادی روستایی به منظور ساماندهی کالبدی و عملکردی روستا با ملاحظات پراکنش معنادار کاربری ها براساس نیازها، محدودیتها و توانمندی های روستا انجام می گیرد. یکی از اهداف اساسی این طرح، برنامه ریزی کاربری زمین در سطح روستا است. بنابراین، ضمن تاکید بر ضرورت ارزیابی طرح هادی، پرداختن به سطح عملکرد این طرح در برنامه ریزی کاربری اراضی روستایی تاثیر بسزایی در آینده توسعه کالبدی روستاهای کشور دارد. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، و با هدف ارزیابی عملکرد طرح هادی روستایی در برنامه ریزی کاربری اراضی، و میزان تحقق کاربری های پیشنهادی در روستاهای مورد نظر صورت گرفته است. برای گردآوری داده ها از مطالعات میدانی و کتابخانه ای بهره گرفته شده است. جامعه آماری شامل 24روستا در شهرستان زنجان است. جمعیت روستاهای منتخب 6757 نفر است. با استفاده از جدول مورگان، 364 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای تحلیل داده ها از جدول آمار توصیفی، آزمون نیکوئی برازش، مدل رگرسیونی پروبیت، و شبکه عصبی GMDH با کمک نرم افزار های Excel، R، SPSS، و Matlab استفاده شده است. بر اساس یافته های تحقیق در آزمون پروبیت، «کاربری مسکونی» 3496/0 و «شبکه معابر» 3461/0 با سرانه کاربری استاندارد انطباق دارد. همچنین، طبق نتایج آزمون نیکوئی برازش بیشترین میزان رضایت از شاخصهای «کاربری مسکونی» 7/87 و «کاربری فرهنگی و مذهبی» 763/83 است. و براساس تحلیل شبکه عصبی نیز شاخص «کاربری شبکه معابر» 1023/0 و «کاربری مسکونی» 1296/0 بیش از سایر شاخصها بهبود پیدا کرده است. بنابراین، برای اجرای بهینه طرح هادی و تحقق اهداف آن باید به مقوله کاربری اراضی روستا و اعمال سیستم نظارتی مناسب برای تحقق کاربریهای مختلف توجه جدی مبذول گردد. بدیهی است، مشارکت مردم روستا در مراحل مختلف طرح و افزایش نظارت و کنترل سازمانی بر شرکتهای پیمانکار در مراحل تهیه و اجرای طرح مذکور ضروری می باشد.

بخش کشاورزی در فرآیند توسعه نیازمند تخصیص بهینه منابع، امکانات و خدمات در جهت دستیابی به اهداف برنامه های توسعه است. امروزه آنچه در توسعه کشاورزی خطر آن احساس می شود نبود یا کم توجهی به راهبردهای بومی شده و متناسب با شرایط محیطی، اجتماعی و تکنولوژی می باشد. در این شرایط یکی از راهکارهای اساسی در شناخت مسائل کشاورزی، شناخت شکاف ها و نابرابری های موجوددر بین مناطق است. در تحقیق حاضر، وضعیت شکاف جغرافیایی شاخص های توسعه کشاورزی شهرستان های استان همدان بررسی و ارزیابی شد. از این رو، این پژوهش با هدف منطقه بندی توسعه کشاورزی شهرستان های استان همدان انجام شده است. به منظور جمع آوری داده ها، از آمارهای ثانویه سازمان های مختلف استفاده شده است؛ در این تحقیق که روش منطقه بندی بر مبنای تحلیل مجموعه ای از شاخص ها به منظور ساخت شاخص ترکیبی است، 75 شاخص در سه مؤلفه انتخاب و برای تحلیل آنها روش ویکور مورد استفاده قرار گرفت برای انجام محاسبات از نرم افزار SPSS و Excel و برای ترسیم نقشه ها و تولید اطلاعات مکان مند از نرم افزار GIS استفاده شده است نتایج حاصل از تکنیک ویکور نشان دهنده نوعی از هم گسیختگی و عدم تعادل در توسعه کشاورزی استان می باشد. بطوریکه شهرستان نهاوند در گروه برخوردارترین، شهرستان های اسدآباد، بهار، تویسرکان، رزن، ملایر و همدان در گروه نیمه برخوردار و شهرستان های فامنین و کبودرآهنگ از نظر شاخص های مورد بررسی در این مطالعه غیر برخوردار از لحاظ توسعه کشاورزی بوده اند.

امنیت غذایی، چالش دهه های آتی و ضرورت تحقیقاتی امروز دنیا است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی وضعیت و عوامل مؤثر بر امنیت غذایی خانوارهای روستایی در شهرستان بهار در استان همدان انجام شد.  جامعه آماری پژوهش شامل تمام سرپرستان خانوارهای روستایی شهرستان بهار (1000=N) بودند که با استفاده از جدول مورگان 388 سرپرست خانوار از طریق نمونه گیری طبقه ای با توجه به دو ملاک جمعیت و منطقه جغرافیایی به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای سنجش امنیت غذایی نیز از پرسش نامه استاندارد کرنل استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که 8/51 درصد جامعه موردمطالعه در وضعیت امن و 2/48 درصد در وضعیت ناامن غذایی بودند. حدود 3/9 درصد از خانوارهای روستایی ناامنی غذایی همراه با گرسنگی شدید را تجربه می نمودند که اکثریت این خانوارها در روستاهای غربی شهرستان بهار سکونت داشتند. نتایج همبستگی نشان داد که امنیت غذایی با عوامل اقتصادی و فردی مانند سطح تحصیلات، میزان درآمد کشاورزی و غیرکشاورزی، سطح زیرکشت اراضی زراعی و باغی رابطه مثبت و معنی دار اما با عوامل جغرافیایی و اجتماعی مانند فاصله روستا تا شهر و بعد خانوار، رابطه منفی و معنی داری دارد. نتایج رگرسیون چندگانه نیز نشان داد که درآمد حاصل از فعالیت های کشاورزی، قدرتمندترین پیش بینی کننده امنیت غذایی در بین خانوارهای روستایی شهرستان بهار بود و پس از آن به ترتیب درآمد حاصل از فعالیت های غیر کشاورزی، تعداد افراد شاغل در خانوار و تعداد افراد تحت تکفل، مهم ترین پیش بینی کننده های امنیت غذایی شناخته شدند. در نتیجه، متنوع سازی درآمدها، می تواند یک سازوکار پیشنهادی مناسب برای بهبود امنیت غذایی خانوارهای روستایی باشد.

این تحقیق با هدف بررسی عوامل سازمانی مؤثر بر سطح کارآفرینی در تعاونیهای کشاورزی، به روش توصیفی – همبستگی در سال 1390 انجام گرفت و اطلاعات مورد نیاز آن از طریق بررسی و تحلیل ادبیات نظری و پیشینه پژوهشی موضوع مورد نظر به شیوه مطالعات کتابخانه ای و داده های میدانی از طریق ابزار  پرسشنامه گردآوری شد. روایی پرسشنامه را صاحب نظران تأیید کردند و برای تعیین پایایی آن از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار آن 88/0 به دست آمد. جامعه آماری این پژوهش شامل مدیران عامل تعاونیهای کشاورزی استان همدان است که تحت نظارت وزارت تعاون مشغول فعالیت هستند. با توجه به محدود بودن تعداد تعاونیهای کشاورزی استان، نمونه گیری انجام نشد و از روش سرشماری استفاده شد. در نهایت، 93 نفر از مدیران عامل مورد بررسی قرار گرفتند. یافته های تحقیق نشان می دهد که رابطۀ مثبت و معنی داری بین متغیرهای سیستم تشویق و پاداش و فرهنگ سازمانی با سطح کارآفرینی در تعاونیهای کشاورزی وجود دارد؛ لذا اصلاح ساختار نهادی شرکتهای تعاونی، فرهنگ سازی در راستای توسعه کارآفرینی، آشنا سازی اعضا و ارکان تعاونیها با مقوله کارآفرینی در تعاونی و تبیین راهکارهای انگیزشی برای توسعه کارآفرینی در تعاونیها توصیه می شود.

گردشگری روستایی ازجمله زمینه های مؤثر در توسعه ی روستا و پایداری معیشت مناطق روستایی بوده و در برنامه ریزی های برخی از کشورها منابع قابل توجهی از بودجه را به خود اختصاص می دهد. روستای نوره واقع در شهرستان سنندج؛ با داشتن توان بالای جغرافیایی و اکولوژیکی از موقعیت مناسبی در جذب گردشگر برخوردار است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از مدل  SWOT، راهبردهای مناسب را در زمینه توسعه پایدار گردشگری روستایی ارائه می نماید. روایی ابزار تحقیق با استفاده ازنظر کارشناسان تأیید و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردید (92/0=α). جامعه مورد بررسی شامل سرپرستان خانوار روستا و از کارشناسان و مدیران مرتبط انتخاب گردیدند. یافته های تحقیق نشان داد از میان استراتژی های چهار گانه برای توسعه ی گردشگری روستای نوره از نظر دو گروه جامعه آماری استراتژی های رقابتی مناسب ترین استراتژی می باشد. استفاده از بخش خصوصی به سرمایه گذاری در این روستا، بهره مندی از نیروی انسانی، توجه به صنایع دستی، اشتغال و مشارکت زنان از طریق سرمایه گذاری آموزشی و طراحی سازوکارهای جلب مشارکت آنان ازجمله برخی از راهبردهای شناسایی شده است.

گردشگری روستایی از راهبردهای مؤثر در توسعه ی روستا و پایداری معیشت مناطق روستایی است که از لحاظ پایداری ابعاد مختلف اقتصادی و اجتماعی و زیست محیطی دارد. روستای نوره، واقع در شهرستان سنندج استان کردستان، با داشتن توان بالای اکولوژیکی از ظرفیت و موقعیت مناسبی در جذب گردشگر برخوردار است. این تحقیق با هدف تحلیل آثار اجتماعی، اقتصادی و محیطی گردشگری این روستا به صورت پیمایشی انجام شده است. جامعه ی آماری 330 نفر سرپرست خانوار در روستای مذکور را تشکیل داده که با استفاده از فرمول کوکران و به صورت تصادفی120 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردیدند. علاوه بر مطالعات کتابخانه ای، ابزار مورد استفاده برای جمع آوری داده ها پرسشنامه بود که روایی صوری آن به وسیله اساتید و متخصصین موضوعی تایید و پایایی  آن با ضریب آلفای کرونباخ (85/0= α) تعیین گردید. جهت انجام آزمون های آماری از نرم افزار  SPSS 18 استفاده شد. به منظور بررسی برازش مدل اندازه گیری مربوط به سازه ی آثار گردشگری، داده ها با نرم افزار LISREL 8.8   و با روش تحلیل عاملی تأییدی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. نتایج تحلیل عاملی آثار اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی گردشگری نشان داد که از میان این سه عامل، «عامل اجتماعی» با ضریب تأثیر 55/0 بیش ترین میزان واریانس(با تبیین حدود30/0درصد از کل واریانس) به خود اختصاص داده و سهم قابل توجهی از آثار گردشگری روستایی را تبیین نمود. همچنین شاخص های نیکویی برازش مطلق (91/0 AGFI= و 92/0 GFI=)، تطبیقی(91/0NNFI= ، 90/0CFI= ) و مقتصد (075/0 = RMSEA و 818/1 = ) برازش عالی و مناسب مدل اندازه گیری آثار گردشگری روستای نوره با داده های مشاهده شده تأیید نمودند.

گردشگری به طور فزاینده ای با مسئله ی کاهش فقر در کشورهای درحال توسعه دارای پیوند مستقیم بوده و به کار گرفته می شود. چارچوب معیشت پایدار توریسم محور (SLFT)، یکی از رویکردهای تحلیلی جدید، در زمینه توسعه روستایی است که در سال های اخیر برای بررسی توسعه روستایی و کاهش فقر، بسیار مورد توجه و کاربرد قرار گرفته است. بنابراین، این تحقیق با هدف تحلیل پیامدهای معیشت (اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و نهادی پایدار) گردشگری در روستاهای ملهم دره و ترخین آباد همدان به صورت پیمایشی انجام شد. جامعه آماری ۳۰۱ نفر از سرپرست خانوارهای روستایی را تشکیل داده که با استفاده از فرمول کوکران و به صورت تصادفی ساده ۱۴۰ نفر به عنوان نمونه انتخاب گردیدند. ابزار مورد استفاده برای جمع آوری داده ها پرسشنامه بود که روایی صوری آن به وسیله اساتید و متخصصین نرم افزار موضوعی تأیید و پایایی ضریب آلفای کرونباخ (81/0= α) حاصل شد. جهت انجام آزمون های آماری از نرم افزارهای SPSS 21 استفاده شده است. نتایج تحلیل عاملی، نشان می دهد که چهار عامل در مجموع 14/50 درصد واریانس کل را تبیین کرده اند و از دیدگاه جامعه ی مورد مطالعه، چهار مؤلفه ی پیامدهای اقتصادی پایدار، پیامدهای اجتماعی پایدار، پیامدهای زیست محیطی پایدار، پیامدهای نهادی پایدار به ترتیب از مهم ترین مؤلفه های مؤثر مربوط به پیامدهای معیشت پایدار گردشگری روستایی هستند.

با قدم نهادن به دهکده جهانی و ظهور تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات، جوامع دچار دستخوش تغییرات بنیادین و اساسی شده است. با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از جمعیت جهان در روستاها سکونت دارند، بدینسان ایجاد و گسترش دولت الکترونیک در مناطق روستایی بسیار حائز اهمیت بوده و می تواند چشم انداز های مثبتی را برای این سکونتگاه ها در حوزه های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در پی داشته باشد و موجب توانمندی جمعیت روستایی گردد؛ با این وجود به دلایل متعدد، برخی از کشور ها در تحقق اهداف دولت الکترونیک موفق نبوده اند. در ایران نیز، این مسئله به خریداری سخت افزار ها محدود و در بهترین حالت، اطلاعات محدودی در وب سایت سازمان ها یا وزارتخانه ها قرار داده شده است و در عمل با مشکلات متعددی به خصوص در مناطق روستایی مواجه بوده است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی مشکلات ارائه خدمات دولت الکترونیک در مناطق روستایی استان همدان (شهرستان های همدان، بهار و فامنین) از دید گاه کار گزاران دفاتر فاوای روستایی است. روش پژوهش توصیفی-پیمایشی با بهره گیری از ابزار پرسشنامه است. جامعه آماری پژوهش شامل 91 نفر از کار گزاران دفاتر بوده که با روش تمام شماری به عنوان نمونه مورد بررسی انتخاب شدند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمارهای توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین، ضریب تغییرات) و استنباطی (تی تک نمونه ای، فریدمن) در نرم افزار SPSS و تحلیل عاملی تاییدی در نرم افزار LISREL استفاده شد. نتایج بیانگر شناسایی و اولویت بندی موانع و مشکلات ارائه خدمات دولت الکترونیک در پنج حوزه جداگانه بود که به ترتیب موانع حوزه سازمانی و مدیریتی، اقتصادی- مالی، اجتماعی- فرهنگی، فنی- مخابراتی و قانونی- حقوقی، مهمترین اولویت های اثرگذار بر ارائه خدمات دولت الکترونیک در مناطق روستایی بوده است. درنهایت مدل مفهومی مشکلات و موانع گسترش دولت الکترونیک در دفاتر فاوای روستایی از برازش نسبتا خوبی برخوردار بوده و در جامعه آماری تحقیق، صحیح به کار گرفته شده است.

بسیاری از صاحب نظران و محققان بر این باورند که روستاها همواره از جایگاه ویژه ای در برنامه های توسعه ی ملی برخوردار بوده و در واقع یک بخش لاینفک برنامه های توسعه در کشورهای مختلف به شمار می روند در این راستا طرح های بهسازی روستایی با هدف تقویت بنیان های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی روستاهای ایران در سطح دهستان و روستاهای حوزه نفوذ با محوریت مرکز دهستان، به امر سطح بندی خدمات اجتماعی و زیربنایی در سطح دهستان پرداخته و در نهایت با تهیه طرح بهسازی روستای مرکزی می وان الگو توسعه فیزیکی روستاهای حوزه نفوذ را با دستورالعمل های مختلف ارائه داد حال با گذشت بیش از دو دهه از آغاز اجرای طرح های بهسازی و هادی در نواحی روستایی کشور و صرف هزینه های زیاد در مراحل مختلف تهیه و اجرای آن، شاهد آثار گوناگون در زمینه های مختلف، همچون دگرگونی در بافت کالبدی روستا، تغییر در الگوی  ساخت مسکن، ناهماهنگی در شبکه ی معابر روستا، تسهیل در امر رفت وآمد روستاییان و ... هستیم. هدف از پژوهش در این مطالعه، تحلیل اثرات اجرای طرح بهسازی روستای ورکانه از دیدگاه روستاییان می باشد. روش پژوهش توصیفی تحلیلی است که برای گردآوری اطلاعات از روش های میدانی و اسنادی کمک گرفته شده و بر اساس آن با توجه به حجم جامعه ی آماری 214 خانوار)، حجم نمونه ی خانوارهای مورد نظر از طریق تمام شماری 214خانوار بوده است.  برای بررسی پایایی ابزار تحقیق  پرسشنامه در اختیار 30 نفر از سرپرستان خانوارها در روستای مورد نظر قرار گرفت و نتایج آن بررسی و آلفای کرونباخ آن محاسبه گردید و رقم 94/. درصد به دست آمده که رقم قابل قبولی است. یافته های پژوهش نشان می دهد، که اجرای طرح بهسازی روستایی در مورد پنج شاخص به کار رفته در این پژوهش یعنی شاخص مسکن، بهداشت، کاربری اراضی، شبکه معابر و شاخص اقتصادی و اجتماعی دارای رابطه مثبت و معنی داری در سطح 99 درصد بوده است ولی بین وضعیت اقتصادی خانوارها و اثر شاحص های ذکر شده تاثیر معنی داری مشخص نشد، همچنین نتایج حاصل از آزمون خی دو نشان داد که بین نوع شغل اصلی و متغیرهای ناشی از طرح بهسازی روستایی یعنی شاخص مسکن، بهداشت، کاربری ارای، شبکه معابر و شاخص اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در سطح بیش از 99 درصد رابطه معنی دار و مثبت وجود دارد.

مقدمه: مقابله با خشکسالی، توسعه روستایی-کشاورزی و جلوگیری از مهاجرت روستائیان مستلزم افزایش جذابیت روستاها به عنوان محل زندگی و کار از ضروری ترین برنامه های توسعه و جزء حفاظت از ایران به ویژه در چند سال اخیر به شمار می رود. سنجش میزان کیفیت زندگی روستایی و شناسایی عوامل بهبوددهنده آن، به سیاستگذاران برای افزایش سطح کیفیت زندگی کمک می کند. در این راستا پژوهش حاضر به سنجش کیفیت زندگی روستاها به روش فازی می پردازد. روش: لازمه دسترسی به نتایج دقیق تر استفاده از روشهای هوشمند مانند فازی برمبنای استفاده از دانش افراد خبره و داده های آماری است. با توجه به مبانی نظری و تحقیقات صورت گرفته متغیرهای مختلف کیفیت زندگی روستایی در شاخصهای منفی (خشکسالی و بیکاری) و مثبت (اجتماعی، آموزشی-بهداشتی و زیربنایی) تقسیم بندی شده، با استفاده از پرسشنامه نخبگان وزن هر شاخص تعیین و همزمان از داده های سرشماری سال 90 نیز مقدار عددی این شاخصها محاسبه، وارد نرم افزار MATLAB شده و مقدار نهایی کیفیت زندگی در استانهای کشور تعیین شد. یافته ها: برمبنای تحلیل حساسیت در MATLAB، بیشترین وزن در بین شاخصهای کیفیت زندگی روستایی به ترتیب مربوط به شاخصهای ارتباطات و حمل ونقل، بازرگانی، سلامت و بهداشت می باشد؛ لذا استانهایی که در این شاخصها وضعیت بهتری دارند از کیفیت زندگی روستایی مناسب تری نیز برخوردارند. نتایج نشان داد استانهای سیستان، کرمان و کرمانشاه در بیشتر شاخصهای کیفیت زندگی در بحران بوده و روستاهای واقع در استانهای گلستان، خراسان رضوی، مازندران و تهران از بهترین و استانهای سیستان، البرز، گیلان و لرستان از پایین ترین کیفیت زندگی روستایی برخوردارند. بحث: اهمیت حمل ونقل در توسعه اقتصادی به اندازه ای است که بسیاری از صاحبنظران، جهش اقتصادی کشورهای توسعه یافته را ناشی از سرمایه گذاری مناسب در بخش حمل ونقل می دانند؛ زیرا فعالیتهای اقتصادی در پی وجود شبکه متکامل و گسترده حمل ونقل مکان گزینی می کنند. همچنین قرارگرفتن روستاها در مسیر جاده های اصلی و استفاده و دسترسی به وسایل حمل ونقل سریع؛ ارتباط آنها را با نواحی پیرامون فراهم ساخته و موجب تبادل اطلاعات و افکار می شود که خود موجب توسعه اجتماعی و فرهنگی روستا نیز می باشد.

شناخت و ارزیابی خدمات اکوسیستم تالاب، علاوه بر انسجام اکولوژیکی می تواند در عرضه و پایداری خدمات در سطوح مختلف مؤثر باشد. در این راستا پژوهش حاضر به ارزیابی خدمات اکوسیستمی تالاب زریوار با به کارگیری رویکرد ارزیابی سریع خدمات اکوسیستم و چارچوب ارزیابی خدمات اکوسیستم هزاره جهت پایداری و توسعه خدمات آن پرداخته است. به منظور ارزیابی خدمات در 4 دسته خدمت تأمینی، تنظیمی، فرهنگی و پشتیبانی از رویکرد ارزیابی سریع خدمات کنوانسیون رامسر استفاده گردید. گردآوری داده ها مبتنی بر ابزار مصاحبه و پرسشنامه از خبرگان محلی و کارشناسان نهادهای مرتبط با تالاب و اعضای انجمن های زیست محیطی منطقه بودند که تعداد 55 نفر از آن ها به صورت هدفمند انتخاب شدند. از شاخص خدمات اکوسیستم (ESI) برای مقایسه و امتیاز اهمیت خدمات استفاده گردید. نتایج بیانگر پتانسیل مثبت تالاب زریوار در هر 4 دسته خدمات بود به گونه ای که خدمات فرهنگی با (66/0=ESI) بالاترین پتانسیل مثبت خدمات و خدمات پشتیبانی (57/0=ESI)، تنظیمی (42/0=ESI) و تأمینی (38/0=ESI) در جایگاه بعدی قرار داشتند. مقایسه خدمات ارائه شده در سطوح مختلف نشان داد بیشترین خدمات ارائه شده در سطح محلی گزارش شده است. آزمون همبستگی نشان داد رابطه مثبت و معنی داری بین خدمات مختلف اکوسیستم تالاب وجود دارد که سبب هم افزایی بین خدمات آن می گردد. نتایج به کارگیری رویکرد ارزیابی سریع می تواند در چارچوب های سیاست محلی، ملی و فرآیندهای تصمیم گیری مورداستفاده قرار گیرد.