منیژه رامشه

پژوهش حاضر به دنبال شناسایی و تحلیل پیشران های کلیدی اثرگذار روی آینده حسابرسی در ایران با تمرکز بر فناوری بلاک چین است. این پژوهش از نظر جهت گیری دارای ماهیت کاربردی بوده و روش شناسی آن کمی چندگانه است. جامعه نظری پژوهش، کارشناسان ارشد سازمان حسابرسی، دیوان محاسبات و بازار سرمایه کشور در زمینه حسابرسی و فناوری های مالی دیجیتال بودند. نمونه گیری به شیوه قضاوتی با توجه به تخصص خبرگان انجام شد. حجم نمونه در این مطالعه برابر 15 نفر بود. پیشران ها از طریق مرور پیشینه و مصاحبه با خبرگان به دست آمدند. در ادامه برای غربال و تحلیل پیشران ها از دو پرسشنامه خبره سنجی و اولویت سنجی استفاده شد. از میان پیشران ها، 11 پیشران دارای عدد دیفازی بالاتر از 6/0 بودند و برای رتبه بندی نهایی انتخاب شدند. درجه اولویت پیشران های باقیمانده با روش کوکوسو ارزیابی شد. با توجه به شاخص های کوکوسو، پیشران های توسعه بلاک چین در صنایع و حوزه های دیگر و میزان پذیرش بلاک چین توسط سازمان و موسسات حسابرسی به ترتیب بیشترین درجه اولویت را داشتند. آموزش فناوری های دیجیتال مالی مثل بلاک چین به مدیران، حسابرسان و کاربران مالی، یکپارچگی سیاست های نهادهای رگولاتور در زمینه نظارت و استانداردگذاری و همسویی استانداردهای جهانی با الزامات فناوری بلاک چین از جمله مهم ترین پیشنهادهای کاربردی پژوهش بودند.

حسابرسی با بکارگیری فناوری های صنعت 4.0 در حال تغییر و پیشرفت است. از این رو پژوهش حاضر به شناسایی پیشران های کلیدی موثر بر آینده حسابرسی در ایران با تمرکز بر فناوری های صنعت 4.0 می پردازد. پژوهش حاضر کاربردی است و از ابزارهای مصاحبه و پرسشنامه جهت گردآوری داده ها استفاده شده است. خبرگان پژوهش 10 نفر از مدیران سازمان و مؤسسات حسابرسی، بازار سرمایه و جامعه دانشگاهی با تخصص حسابرسی و فناوری های دیجیتال بوده است. روش نمونه گیری با توجه به خبره محور بودن پژوهش، قضاوتی است. 20 پیشران با مطالعه پیشینه و مصاحبه با خبرگان استخراج شد. جهت غربال پیشران ها در مرحله اول از پرسش نامه خبره سنجی و روش دلفی فازی استفاده شد. سپس پیشران های غربال شده در مرحله اول، از طریق پرسش نامه اولویت سنجی و روش تصمیم گیری مارکوس رتبه بندی شدند. در غربال پیشران ها، 9 مورد که حد آستانه آنها بزرگتر از 7/0 بود، به عنوان پیشران های اصلی انتخاب شدند. در رتبه بندی پیشران های اصلی با استفاده از روش مارکوس، پیشران های میزان تمایل به تغییر مدیران حسابرسی، معیارهای رتبه بندی موسسات حسابرسی، تغییر استانداردهای حسابرسی جهت بکارگیری فرآیندهای مبتنی بر صنعت 4.0، ماهیت آموزش ها در موسسات حسابرسی و سیستم های اطلاعاتی حسابداری شرکت ها واجد بالاترین اولویت بوده و به عنوان پیشران های کلیدی شناسایی شدند. تمرکز بر پیشران های کلیدی به ایجاد فرصتی مناسب برای شکل دهی آینده و افزایش انعطاف پذیری در سیاست گذاری کمک می کند. تحلیل این پیشران ها توانایی درک خطرات و فرصت های در حال ظهور را افزایش داده و به آمادگی بهتر جهت تغییر در آینده و بکارگیری گسترده این فناوری ها در حسابرسی کمک می کند.

احساسات سرمایه گذاران بر رفتار فرصت طلبانه مدیران در گزارشگری مالی موثر است. بنابراین می توان انتظار داشت احساسات با ارزیابی ریسک توسط حسابرسان مستقل و اظهارنظر آنها در ارتباط باشد. پژوهش حاضر به مطالعه رابطه بین احساسات سرمایه گذاران، دقت اظهارنظر حسابرس نسبت به تداوم فعالیت و واکنش بازار به اظهارنظر حسابرس می پردازد. برای این منظور از داده های 340 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، طی سال های 1392 تا 1399 استفاده شده است. مدل های پژوهش با استفاده از رگرسیون لجستیک با کنترل اثرات صنعت برازش شده اند. نتایج نشان می دهد با افزایش احساسات سرمایه گذاران، احتمال اظهارنظر حسابرس نسبت به تداوم فعالیت کاهش می یابد. به علاوه در دوره هایی که احساسات سرمایه گذاران زیاد است، دقت اظهارنظر حسابرس کاهش می یابد. بدین معنی که در دوره هایی با احساسات زیاد سرمایه گذاران، احتمال اظهارنظر نسبت به تداوم فعالیت برای شرکت هایی که در سال آتی با افزایش احتمال ورشکستگی مواجهند، کاهش می یابد. مطالعه واکنش بازار به گزارش حسابرسی حاوی بند تداوم فعالیت نشان می دهد، در دوره هایی با احساسات زیاد سرمایه گذاران، این واکنش کمتر است.

هدف: نظریه های نمایندگی و علامت دهی از مهم ترین محرک های مدیریت برای افشای ریسک است. با توجه به تاثیر حسابرسی بر کاهش تضاد نمایندگی، پژوهش حاضر به مطالعه رابطه افشای ریسک با بندهای گزارش حسابرسی می پردازد.روش: داده های 169 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1392 تا 1399 با استفاده از رگرسیون لجستیک و رگرسیون پواسون مورد مطالعه قرار گرفت. برای محاسبه سطح افشای ریسک از دو سنجه لگاریتم طبیعی تعداد جملات و تعداد بندهای مربوط از طریق روش تحلیل محتوای یادداشت های توضیحی صورت های مالی، گزارش تفسیری مدیریت و گزارش فعالیت هیئت مدیره استفاده شد.یافته ها: یافته ها نشان می دهد با افزایش سطح افشای ریسک در گزارش های مالی، احتمال صدور گزارش غیرمقبول حسابرسی کاهش می یابد. متناسب با این امر، بین افزایش سطح افشای ریسک و تعداد بندهای گزارش حسابرسی رابطه منفی و معنی دار وجود دارد. بررسی سطح افشای ریسک و نوع بندهای گزارش حسابرسی نشان می دهد با افزایش سطح افشا بر اساس سنجه تعداد بند، احتمال صدور گزارش حسابرس حاوی بندهای عدم کفایت ذخایر مالیاتی، عدم وصول مطالبات، تاییدیه های حسابرسی و بند فقدان اسناد و مدارک کاهش می یابد. استفاده از سنجه تعداد جملات در بررسی این رابطه نشان می دهد افزایش سطح افشا، منجر به کاهش احتمال صدور گزارش حسابرس حاوی بند فقدان اسناد و مدارک خواهد شد.دانش افزایی: اثر افشای ریسک بر گزارش حسابرسی پیش از این بررسی نشده است. یافته های پژوهش ضمن تاکید بر اهمیت گزارش افشای ریسک، ضرورت تصویب دستورالعمل گزارش گری افشای ریسک را جهت بهبود تصمیم گیری استفاده کنندگان روشن می سازد.

فناوری های مالی، صنعت مالی را به کلی دگرگون کرده اند. مزیت های فین تک ها برای صنعت مالی و مصرف کنندگان، بدون چالش نبوده است. با توجه به اینکه اغلب فین تک های ایرانی در حوزه پرداخت فعالیت می کنند، پژوهش کنونی به دنبال شناسایی و مدیریت چالش های فین تک ها در حوزه پرداخت است. پژوهش در سه مرحله انجام شد. در گام اول، چالش ها شناسایی و غربال شدند. برای شناسایی چالش ها، از مرور پیشینه و برای غربال آنها، از غربال نظری و آزمون بینم استفاده شد. در گام دوم، چالش های منتخب با تکنیک دیمتل فازی تحلیل شده و چهار چالش نظام کارمزد، تنظیم گری، امنیتی و عدم پشتیبانی تنظیم گران از فین تک به ترتیب به عنوان اثرگذارترین چالش ها شناسایی شدند. در گام سوم با به کارگیری روش کیفی گزینش و آزمون فرضیات راهبردی، راه کارهایی برای مدیریت چهار چالش ارائه شد. اصلاح نظام کارمزد به گونه ای که منافع همه ذی نفعان در نظر گرفته شود و قانون گذاری بانک مرکزی به عنوان تنظیم گر اصلی برای کاهش بی نظمی ناشی از اصلاح نظام کارمزد، از مهمترین راه کارهای مدیریت چالش نظام کارمزد است. مشخص بودن نهاد تنظیم گر برای جلوگیری از اعمال سیاست های موازی و توسعه سندباکس تنظیم گری برای فین تک های حوزه پرداخت، ازجمله راه کارهای مدیریت چالش تنظیم گری است. استفاده از خدمات مراکز آپا به مدیریت چالش امنیت کمک می کند.