فرهاد جوان

پژوهش حاضر با هدف بررسی گردشگری روستایی و اثرات اقتصادی آن بر جوامع میزبان روستاهای گردشگرپذیر شهرستان رضوانشهر انجام شده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر از نوع کمی و از نظر هدف، کاربردی می باشد. جامعه آماری در این پژوهش ساکنین روستاهای گردشگرپذیر در شهرستان رضوانشهر تشکیل داده اند، در این راستا نمونه گیری در منطقه مورد مطالعه به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله استفاده شد، به گونه ای که سه تیپ روستاهای ناحیه (جلگه ای، ساخلی و کوهپایه ای) شناسایی شدند. سپس با روش سهیمه ای تعداد روستاهای نمونه به تفکیک بخش و دهستان تعیین شد. در نهایت تعداد 380 نفر به عنوان جامعه نمونه انتخاب شد. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS و مدل ماتریس تعاملی استفاده شده است. نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد، که میزان اثرات مثبت اقتصادی در چهار شاخص (درآمد، اشتغال، قیمت زمین، سرمایه گذاری) از دیدگاه جامعه میزبان زیاد بوده، و به نسبت آن میزان اثرات منفی اقتصادی از جمله: (ایجاد شکاف و اختلاف درآمدی بین ساکنان، افزایش میزان استفاده از کالاهای تحملی و لوکس، فصلی شدن درآمد خانوارهای روستایی، تقویت شغل-های کاذب، تغییر کاربری های زمین برای اهداف و فعالیت های گردشگری، سوداگری زمین، بالا رفتن قیمت زمین، بالا رفتن میزان ریسک پذیری سرمایه گذاری )، در روستاهای گردشگرپذیر زیاد می باشد. در ادامه نیز نتایج مدل ماتریس تعاملی نیز نشان داد، شاخص اشتغال با قدرت نفوذ (4) بیشترین تاثیرپذیری و شاخص قیمت زمین و سرمایه گذاری با قدرت نفوذ (2)، کمترین میزان تاثیرپذیری را از گردشگری به خود اختصاص داده اند. به عبارت دیگر، شاخص اشتغال در سطح اول همانند سنگ بنای زیربنای مدل عمل می کند، در ادامه نیز نتایج مدل ماتریس تعاملی نیز نشان داد، شاخص اشتغال با قدرت نفوذ (4) بیشترین تاثیرپذیری و شاخص قیمت زمین و سرمایه گذاری با قدرت نفوذ (2)، کمترین میزان تاثیرپذیری را از گردشگری به خود اختصاص داده اند. به عبارت دیگر، شاخص اشتغال در سطح اول همانند سنگ بنای زیربنای مدل عمل می کند،شاخص درآمد در سطح دوم، و شاخص های قیمت زمین و سرمایه گذاری در سطح سوم مدل قرار گرفته اند.

در شهرستان رضوانشهر حدود 10هزار هکتار اراضی شالیزاری وجود دارد که اغلب به صورت قطعات پراکنده و در اندازه های مختلف مورد بهره برداری قرار می گیرند. این پراکندگی، استفاده از دستاوردهای علمی، فنی و تکنولوژی، سرمایه گذاری در بخش تحقیقات، ارتباطات و نهاده های کشاورزی را مشکل و گاهی غیرممکن می سازد. که در این بین یکپارچه سازی اراضی شالیزاری از جمله راهکارهایی است که می تواند تا حد زیادی این چالش را مرتفع سازد و نقش کلیدی در افزایش تولیدات کشاورزی و توسعه اقتصادی مناطق روستایی داشته باشد. هدف از این تحقیق، شناخت اثرات اقتصادی طرح های یکپارچه سازی اراضی در روستاهای بخش مرکزی شهرستان رضوانشهر است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش انجام، توصیفی- تحلیلی است. در این تحقیق جامعه آماری، روستاهای بخش مرکزی(29روستا) در شهرستان رضوانشهر است. جهت تعیین تعداد خانوارهای نمونه از فرمول کوکران استفاده شد که بر اساس آن، تعداد نمونه ها 225، تعیین شد و پس از سنجش روایی(نظرات خبرگانی از اعضای هیئت علمی ) و پایایی ( ضریب آلفای 0.862) پرسشنامه در میان خانوارهای روستاهای نمونه تکمیل شد. به منظور دستیابی به اطلاعات مورد نیاز جهت سنجش متغیرهای مورد تحقیق، از روش های پیمایشی و اسنادی بهره گرفته شده و برای بررسی و تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده ها، از آزمون های آماری نظیر آزمونt همبسته و خی دو استفاده شد. یافته ها نشان می دهد که با اطمینان 95 درصد طرح یکپارچه سازی اراضی شالیزاری موجب بهبود اقتصاد روستایی شده است، همچنین انجام طرح یکپارچه سازی اراضی شالیزاری در سکونتگاه های روستایی موجب کاهش تعداد قطعات اراضی، افزایش راندمان تولید، افزایش استفاده از ماشین آلات، کاهش مصرف آب، افزایش ارزش زمین و کاهش هزینه و افزایش درآمد گردیده است.

عملکرد شوراهای روستایی در ابعاد مختلف تا حد زیادی بر مؤلفه هایی مانند تحصیلات، علاقمندی، بسترهای اجتماعی و میزان مشارکت روستائیان بستگی دارد و چنین به نظر می رسد که اندازه سکونتگاه های روستایی در نوع و میزان عملکرد مدیریت روستایی مؤثر باشد. تحقیق حاضر باهدف بررسی مدیریت نظارتی روستایی در سکونتگاه های روستایی بزرگ و کوچک انجام شده و به دنبال بررسی  تفاوت ها و پیامدهای آن است. روش تحقیق در این مطالعه، تحلیلی  و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و پس از تهیه چهارچوب نظری، به تدوین شاخص ها و پرسش نامه و انجام عملیات میدانی پرداخته شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS و نرم افزار Expert Choice استفاده شده است. پرسش نامه در 14 روستا و از سوی 334 نفر از افراد ساکن در مناطق روستایی بزرگ و کوچک، تکمیل شد. برای مقایسه عملکرد موفقیت شورا ها در روستا های بزرگ و کوچک، از آزمون من ویتنی بهره گرفته شده است. و همچنین برای رتبه بندی عملکرد های اقتصادی و اجتماعی و زیست محیطی از نرم افزار ExpertChoice استفاده شد. نتایج حاصل تحقیق نشان می دهد که نخست در تمامی شاخص های مطرح شده میزان موفقیت شورا ها در روستا های بزرگ و کوچک با سطح معناداری کوچک تر از 05/0 (05/0 sig < )  تفاوت معناداری دیده می شود. دوم، نتایج نشان داد که در روستا های بزرگ عملکرد اقتصادی بالاترین رتبه و در روستا های کوچک عملکرد اجتماعی بالاترین رتبه را به خود اختصاص داده اند.

گردشگری ادبی از مهم ترین عوامل مولد ثروت و اشتغال در دنیا و همواره از جمله گونه های اصلی گردشگری در ایران و به طور کلی، کشورهای در حال توسعه است. این نوع گردشگری می تواند دریچه ای نوین از شناخت، توسعه و پایداری را برای جوامع به همراه داشته باشد. هدف از پژوهش حاضر شناسایی عوامل مؤثر در توسعه گردشگری ادبی در کشور ایران است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی است که ماهیت تفسیری و تحلیلی دارد و از لحاظ روش در گروه پژوهش های کیفی و کمّی قرار دارد. در این مطالعه برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل های گراند تئوری، دلفی و در نهایت، از ماتریس خودتعاملی (SSIM) استفاده شده است. جامعه آماری در پژوهش حاضر شامل متخصصان و نخبگان در حوزه گردشگری به طور عام و به طور خاص گردشگری ادبی است. برای گردآوری جامعه نمونه از روش نمونه گیری هدفمند استفاده و در نهایت، تعداد 30 نفر به عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان داد که مقوله هایی از جمله بهبود اقدام های مدیریتی و نهادی، افزایش در سرمایه گذاری گردشگری ادبی و موارد مربوط به آن، ارتقا در رقابت پذیری گردشگری ادبی در خاورمیانه و جهان با تبلیغات مناسب، عوامل قانونی و طراحی الگوی بومی از گردشگری ادبی به روایت های گفتمان، آموزش، توسعه فعالیت تخصصی و ترسیم مسیرهای ادبی و ... به عنوان عوامل مؤثر در توسعه گردشگری ادبی در کشور ایران شناسایی شد. سپس نتایج ماتریس خود تعاملی نشان داد که عامل اقدام های مدیریتی و نهادی بر سایر عوامل دیگر تأثیر دارد. عامل طراحی الگوی بومی از گردشگری ادبی به روایت های گفتمان، آموزش، توسعه فعالیت تخصصی و ترسیم مسیرهای ادبی و ... که مهم ترین عامل در جذب گردشگران ادبی است، متأثر از سایر عوامل است و به خودی خود، تأثیری بر عامل دیگری نمی گذارد.