عزت الله پوریان

این مقاله حاصل پژوهشی است که طی آن همه کتاب های درسی مدارس ایران در سال تحصیلی 94-95 بررسی شده است. در پژوهش مذکور جمعا 92 کتاب درسی شامل 12641 صفحه، با روش تحلیل محتوای کمی بررسی شد. هدف، این مقاله توصیف و تحلیل پیام های مربوط به «حقوق اجتماعی» و «تکالیف شهروندان» در کتب درسی است. از دو نظریه «برجسته سازی» و «کاشت» برای تبیین یافته ها استفاده کرده ایم. از مهمترین یافته ها می توان به این موارد اشاره کرد؛ در مقابل 4 حق اجتماعی برای شهروندان، 15 تکلیف بعهده آنها گذاشته شده است. در مقابل 44 مورد حق شهروندی که در کتب درسی مختلف تکرار شده اند، 658 تکلیف درکتاب های درسی آمده است. با بررسی مهمترین اسناد بالادستی کشور یعنی قانون اساسی، سند چشم انداز بیست ساله و نقشه جامع علمی کشور، دریافتیم نسبت حق و تکلیف در کتب درسی با اسناد بالادستی همخوانی ندارد. به نظر می رسد کتاب های درسی عمدتا در صدد «کاشت» انگاره مکلف بودن شهروندان است، تا ذی حق بودن آنان.

مسئله این مقاله، ارزیابی تأثیر اجتماعی تصمیم برای تخریب پل ری جهت رسیدن به اهداف اجتماعی و بهبود کیفیت زندگی در منطقه 12 شهر تهران است. برای ارزیابی تأثیر اجتماعی تخریب این پل، از نظریات علوم اجتماعی با تکیه بر جامعه شناسی کاربردی در چارچوب ارزیابی تأثیر اجتماعی استفاده شده است. در این پژوهش مجموعه ای از روش های پیمایشی، اسنادی و مصاحبه های کیفی برای تحلیل مسئله و ارائه راهنمایی عملی به مدیریت شهری در زمینه تخریب و یا عدم تخریب این پل، به کار گرفته شده است. نتیجه به دست آمده به کمک استدلال های مختلف نشان می دهد: تخریب پل ری مدیریت شهری را به اهدافی که مد نظر داشته نمی رساند. بر اساس چنین یافته ای، تخریب پل متوقف شده و از این منظر، یافته های پژوهش در عمل بر تصمیم گیری بهتر مدیریت شهری مؤثر بوده است. این مقاله نشان می دهد: می توان دانش اجتماعی را در خدمت بهبود وضعیت مدیریت شهری قرار داد.