میریلا احمدی

در دهه های اخیر، «مجاز» بهعنوان مهمترین منبع غنی سازی قاموس واژگان زبان، توجه زبان شناسان روس را به خود جلب کرده است. زبان های روسی و فارسی تصاویر کم و بیش متفاوتی از حرکت را به دست می دهند، در عین حال وجوه مشترکی دارند که با توجه به تعلق آنان به دو خانواده زبانی مختلف، جالب به نظر می رسد. کارکرد فعل حرکتی در گروه واژه های پایدار فعلی- اسمی به علت کارایی گسترده در همهً سبک های زبان قابل بررسی است. از میان دستورنویسان فارسی، خسرو فرشیدورد این دسته از ترکیب واژه ها را تحت عنوان «افعال مرکب»، «ترکیبات فعلی» یا «گروه های فعلی ترجمه ای» بررسی کرده است. تکیـهً اصلی مقالهً حاضر، بررسی مقایسه ای نقش فعل حرکتی udmu-xodumb در معنای مجازی و در قالب ترکیب واژه های پایدار است.

ضرب المثل ها از اجزا مهم ساختار زبانی به شمار می روند. در ایجاد ارتباط بین یکدیگر اکثریت مردم در کلام خود از ضرب المثل ها بسیار استفاده می کنند. نقش ضرب المثل ها در گفتار بسیار محسوس می باشد. استفاده از ضرب المثل هایی مانند گربه را دم حجله کشتن، دمق بودن و غیره سبک گفتار را محاوره ای می کند. فراگیری چنین ضرب المثل هایی و استفاده بجا از آنها گفتار ما را دقیق، زیبا و زنده جلوه می دهد. هر قدردر گفتار از تمثیل و اصطلاح استفاده شده باشد، به همان نسبت تاثیر بیشتری را بر روی شنونده خواهد گذاشت. استفاده به موقع از ضرب المثل ها نه تنها گفتار شفاهی ما را، بلکه آثار ادبی را نیز زینت می بخشد. در این مقاله سعی شده است نقش ضرب المثل ها را در آموزش زبان روسی به زبان آموزان ایرانی در مرحله مقدماتی مورد بررسی قرار دهیم. در هنگام یادگیری ضرب المثل ها بر ذخیره لغوی زبان آموز نیز افزوده می شود. این مسئله برای زبان آموز ایرانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زبان آموزان باید با حداقل میزان ضرب المثل ها آشنا باشند تا کلام روسی را درک کرده و بتوانند آثار ادبی روسی را بخوانند. از آنها در گفتار، زبان محاوره، در داستان ها و همچنین در تعریف و تجریه تحلیل متون صحیح استفاده نمایند. در مقاله حاضر سعی شده است به منظور یادگیری سریع ضرب المثل ها در دوره مقدماتی (منظور از دوره مقدماتی دو سال اول آموزش زبان روسی در دانشگاه می باشد) بیشتر بر ضرب المثل های پر کاربرد تکیه شود

سببی ها جزء جهانی های ذهن هستند و همواره در همه زبان ها خود را نمایان می سازند. با توجه به اصل نسبیت زبان، واقعیت های زبانی بر واقعیت های جهان خارج منطبق نیستند و این عدم تطابق هم در عرصه واژگان و هم در دستور زبان های مختلف خود را نشان می دهد. با توجه به تفاوت های ساختاری زبان های روسی و فارسی، امکانات زبانی برای بیان سببی ها در دو زبان متفاوت است. بدین علت تداخل زبان مادری می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در یادگیری و بروز خطا های زبانی مربوط به بیان سببی ها از طرف زبان آموزان باشد. با استناد به یافته های زبان شناسی مقابله ای می توان با مقایسه زبان ها خطا های محتمل را پیش بینی و برای ممانعت از وقوع آن ها برنامه های صحیح آموزشی را تدوین کرد. مقاله حاضر خطا های ایجاد شده مربوط به بیان سببی ها را در گروه واژه های پایدار با حرف اضافه «от» و دلایل ایجاد تداخل زبانی و خطا های ترجمه ای را مورد بررسی قرار می دهد.

ما می دانیم که زبان در زندگی بشر نقش های گوناگونی را ایفا می کند، زبان دانش بشری را حفظ و آن را نسل به نسل انتقال می دهد. زبان به ارزشیابی پدیده ها و حقایق کمک می کند. با زبان است که ما قادر به بیان احساسات، شادی و غم خود خواهیم بود. به واسطه زبان است که ما به انتقال اطلاعات به یکدیگر و درخواست انجام عملی توانمندیم. می توانیم درباره مساله ای فکر کرده و به بحث بپردازیم و دریافت هایمان را تجزیه و تحلیل کرده و تشریح کنیم. ما می دانیم که یادگیری زبان بیگانه زحمت زیادی را نیز در بر دارد. زبان آموز باید با دستور و قواعد زبان بیگانه آشنا شود، واژه های زیادی را حفظ کرده و مدت زیادی نیز تمرین کند. اما همه این ها برای یادگیری زبان کافی نیست. برای یادگیری صحیح زبان و به کارگیری آن باید با فرهنگ، آداب و رسوم و کشور آن زبان نیز آشنا شد و آن را نیز فرا گرفت. در زبان عناصری وجود دارند که برای درک و فهم آن باید حتما آن را توضیح داد و تفسیر کرد. طی یادگیری زبان روسی، دانشجویان اغلب با کلماتی آشنا می شوند که معادلی در زبان مادری آن ها ندارد و آن ها را در به کارگیری و درک این گونه کلمات دچار مشکل می کند. وظیفه استاد است که در چنین مواردی زبان آموزان را با چنین کلمات و اصطلاحاتی آشنا کند و احتمال خطا را به آنان گوشزد نماید. اگر کتاب یا جزوه ای مدون در مورد کشورشناسی موجود است و زبان آموز می تواند به راحتی آن را خوانده و درک نماید، باید حتما چنین منبعی در اختیار آنان قرار گیرد. در مواردی که فهم و درک آن برای زبان آموز دشوار باشد، به کمک استاد مربوطه توضیحات لازم داده شود

پژوهش های ساخت واژی اصطلاحات طی چند دهه اخیر با توجه به نقش عمده نتایج آن ها در مواردی همچون ترجمه اصطلاحات و متون فنی اهمیت زیادی یافته اند. برای انجام این قبیل پژوهش ها وجود یک نظام مرجع دسته بندی روش های ساخت، ضروری است. در زبان روسی پژوهشگران مختلفی به بررسی این روش ها پرداخته اند. ماحصل آن دستیابی به نظامی یکپارچه است که بیشتر اصطلاح شناسان در آن توافق کرده اند. در زبان فارسی نیز فرهنگستان زبان و ادب فارسی دسته بندی کلی از روش های اصطلاح سازی ارائه کرده است که تفاوت هایی با زبان روسی دارد. در این کار پژوهشی قصد داریم با تکیه بر نظام دسته بندی روش های اصطلاح سازی در روسی نظام مشابهی را برای زبان فارسی ارائه کنیم. از نظام دسته بندی حاصل می توان هم در پژوهش های تطبیقی زبان های روسی و فارسی و هم در مطالعات تک زبانه فارسی و تکمیل دسته بندی ارائه شده از سوی فرهنگستان بهره جست.

میان سرزمین های مازندران و روسیه، به علت همجواری، همیشه روابط زبانی گسترده ای وجود داشته است. از جمله در گویش مازندرانی شاهد واژه های فراوانی هستیم که به طور مستقیم از زبان روسی وام گرفته شده اند، در حالی که نشانی از آن ها در زبان فارسی معیار یا در بسیاری از گویش های مناطق دیگر ایران به چشم نمی خورد. مقاله حاضر به بررسی همین دسته از واژه های دخیل اختصاص دارد. بسیاری از این واژه ها هنگام ورود به گویش مازندرانی، دچار تغییرات معنایی و آوایی گوناگونی نیز شده اند. در این مقاله تلاش شده است با تکیه بر فرهنگ های واژگان مازندرانی و همچنین با کمک گرفتن از گویشوران این منطقه فهرستی از وامواژه های روسی در این گویش گرد آورده شود و سپس با بررسی تک تک این موارد، تغییرات معنایی و آوایی هر یک مشخص گردد. در پایان با جمع بندی این تجزیه و تحلیل ها سعی شده است ویژگی های کلی روند وام گیری مورد بحث تدقیق و معرفی شود.

در مقالۀ حاضر حالت در زبان روسی و مشکلات فراگیری آن برای فارسی زبانان بررسی شده است. در زبان روسی پیوند بین اعضای جمله با انتخاب درست حالت بیان می شود. این پیوند ممکن است بین اجزای مختلف کلام (فعل، اسم، صفت، قید و عدد) برقرار شود.در مقایسه با زبان روسی، در زبان فارسی مقولۀ حالت وجود ندارد و پیوند بین واژگان در جملات و ترکیب واژه ها به کمک حروف اضافه، نشانه های اضافه، ترتیب اجزای کلام یا حروف ربط برقرار می شود. حالت های زبان روسی معمولاً چند معنایی هستند. هر نوع حالت دارای مجموعه ای از معانی لغوی است. با توجه به مفهومی که هر حالت در زبان روسی دارد، به صورت معینی به زبان فارسی بیان می شود. بنابر این، بین نوع حالت در زبان روسی و ساختارهای نحویِ زبان فارسی رابطۀ یک به یک کاملی وجود ندارد. همچنین در این مقاله تلاش شده است ضمن بیان نحوۀ این گونه روابط و حالت های مختلف به زبان فارسی، به یافتن قوانین، قواعد کلی و بیان مشکلاتی که برای زبان آموزان ایرانی در فراگیری حالت زبان روسی وجود دارد اشاره و علل به وجود آمدن این گونه خطاها برای فارسی زبانان را با رویکردی تحلیلی بررسی کنیم.

مقال ه حاضر به بررسی خطا های دانشجویان فارسی زبان (دوره کارشناسی) در ترجمه افعال پیشوندی پرکاربرد از روسی به فارسی می پردازد. جهت انجام این پژوهش، برخی از افعال پیشوندی پرکاربردِ موجود در کتاب های آموزشی زبان روسی که برای تدریس افعال پیشوندی به خارجی زبانان در نظر گرفته شده اند، موردبررسی قرار می گیرند. همچنین فرهنگ های دوزبانه روسی فارسی که به منزله یکی از ابزارهای آموزشی در کلاس های درس دانشجویان فارسی زبان مورداستفاده قرار می گیرند، بررسی و تحلیل شده اند. براساس پژوهش حاضر، مشکلات ایجادشده برای دانشجویان فارسی زبان به هنگام یادگیری افعال پیشوندی روسی فقط به عدم دانش کافی آنان از مقوله فعل پیشوندی روسی محدود نمی شود، بلکه این مشکل ارتباط تنگاتنگی با منابع آموزشی موجود در تدریس مبحث فعل به فارسی زبانان دارد. از سوی دیگر می توان چنین استنباط کرد که مشکلات ایجادشده حین یادگیری افعال پیشوندی روسی با کمبودهای موجود در برنامه های آموزشی دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی نیز ارتباط تنگاتنگ دارد. سؤال اساسی تحقیق جاری بررسی علل ایجاد خطاهای دانشجویان فارسی زبان در به کارگیری افعال پیشوندی روسی است. گفتنی است هدف این پژوهش، یافتن دلایل بروز خطا از سوی دانشجویان فارسی زبان در ترجمه فعل روسی، و همچنین ارائه راه حلی مناسب برای ازمیان برداشتن مشکلات ایجادشده به هنگام تدریس این مقوله از گفتار است.