علی اکبر نجفی کانی

علی اکبر نجفی کانی

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه گلستان، گرگان

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۵۲ مورد.
۱.

تحلیل زمینه های بهبود نظام کارآفرینی و کسب و کارهای خرد و کوچک به منظور توسعه پایدار اقتصادی در نواحی روستایی مطالعه موردی: روستاهای شهرستان بابلسر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال ۱۴ بهار ۱۴۰۳ شماره ۵۱ 1 - 19

کلید واژه ها: کارآفرینی کسب وکارهای کوچک روستایی توسعه پایدار اقتصادی بابلسر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱ تعداد دانلود : ۲۳
امروزه کارآفرینی و کسب وکارهای کوچک و خرد روستایی به ویژه در روستاهای ساحلی می تواند نقش مهمی در متنوع سازی اقتصاد جوامع روستایی در راستای تثبیت و نگهداشت جمعیت ایفا کند. علاوه بر آن می تواند وسیله ای برای تحریک رشد اقتصاد نواحی روستایی و به تبع آن اقتصاد ملّی به شمار آید. بر این اساس توجه بیش ازپیش به این مهم، به منظور توانمندسازی روستاییان، توسعه منابع انسانی، تنوع بخشی، رشد اقتصادی و همچنین خلق فرصت های شغلی جدید امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و ازنظر روش توصیفی- تحلیلی و میدانی می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر خانوارهای روستایی 12 روستای شهرستان بابلسر می باشند که بالغ بر 8364 خانوار بوده و جمعیت آن برابر با 25840 نفر می باشد. تعداد نمونه موردنیاز با استفاده فرمول کوکران معادل 367 نفر تعیین گردید. پایایی ابزار تحقیق نیز با استفاده از ضریب آلفای کرون باخ برای مؤلفه های موردبررسی تحقیق برابر با 79/0 به دست آمده است. داده های مستخرج از پرسش نامه با بهره گیری از نرم افزار Smart pls و Spss و با استفاده از روش معادلات ساختاری مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان می دهد که تمام شاخص ها، مقادیری بالاتر از حد قابل قبول را کسب کردند و تناسب شاخص های مدل حاکی از مناسب بودن مدل اندازه گیری در پژوهش حاضر است. از میان شاخص های بررسی شده، به ترتیب شاخص های زیرساختی، اقتصادی و قانونی بالاترین بار عاملی را به خود اختصاص دادند و بیشترین تأثیر را بر بهبود نظام کارآفرینی در روستاهای ساحلی شهرستان بابلسر دارا هستند. در مقابل عوامل فرهنگی کمترین بار عاملی را به خود اختصاص داده و تأثیر کمتری در بهبود کارآفرینی روستایی دارا می باشند.
۲.

تحلیلی بر پایداری محصولات باغی و نقش آن در معیشت پایدار خانوارهای بهره بردار روستایی، مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی شهرستان بندرگز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۴۹ 163 - 176

کلید واژه ها: توسعه پایدار کشاورزی توسعه پایدار محصولات باغی معیشت پایدار شهرستان بندرگز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱ تعداد دانلود : ۴۷
پایداری در محصولات باغی به عوامل اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بستگی دارد. شناخت سطح پایداری این عوامل می تواند در تدوین راهبردهای توسعه باغداری پایدار و اثر آن روی معیشت پایدار خانوار بهره بردار مؤثر باشد. لذا هدف از انجام این پژوهش تحلیل پایداری محصولات باغی و نقش آن در معیشت خانوار بهره بردار روستاهای بخش مرکزی شهرستان بندرگز است. اطلاعات موردنیاز از طریق پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شده است که روایی آن بر مبنای نظر کارشناسان مربوطه و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ 89/0 به دست آمده است. جامعه آماری این تحقیق شامل بهره برداران باغی سه روستای گز شرقی، گز غربی و ول افرا است که از طریق فرمول کوکران حجم نمونه 250 محاسبه شد. از روش نمونه گیری تصادفی برای انتخاب نمونه های تحقیق استفاده شد. برای سنجش پایداری محصولات باغی از 45 شاخص به تفکیک ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی و برای سنجش معیشت پایدار خانوار بهره بردار از 53 شاخص به تفکیک ابعاد دارایی مالی، اجتماعی، انسانی، زیست محیطی و محیطی استفاده شد. بر اساس آزمون اسپیرمن پایداری اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی محصولات باغی روی معیشت پایدار خانوار بهره بردار مؤثر است. نتایج حاصل از آزمون کروسکال والیس حاکی از آن است معیشت پایدار بهره برداران در سه روستای موردمطالعه تا سطح اطمینان 99 درصد تفاوت معناداری دارند. نتایج آزمون تحلیل واریانس مستقل یک طرفه در سطح زیر کشت سه روستا، درآمد باغی در سه روستا نیز بیان کرد که تا سطح 99 درصد تفاوت معناداری در این سه عامل در سه روستا وجود دارد.
۳.

نقش گردشگری خانه های دوم در تحولات فضایی و توسعه اقتصادی روستاهای کوهستانی (مطالعه موردی: روستاهای بخش رودبار قصران شمیرانات)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد فضا و توسعه روستایی سال ۱۲ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۴۳) ۱۷۲-۱۵۱

کلید واژه ها: گردشگری روستایی خانه های دوم تحولات فضایی اقتصاد روستایی رودبار قصران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۱۳۳
در سال های اخیر به دلیل توسعه سریع شهرها و تبعات ناشی از آن از یک سو و تفاوت های آب و هوایی بین شهرها و روستاهای کوهستانی از سوی دیگر، گردشگری خانه های دوم در روستاهای کوهستانی رشد و گسترش چشمگیری داشته است. از اینرو پژوهش حاضر سعی دارد به بررسی نقش گردشگری خانه های دوم در تحولات فیزیکی و فضایی روستاهای کوهستانی بپردازد. این تحقیق به صورت کاربردی بوده و روش آن به صورت توصیفی- تحلیلی و میدانی است. جامعه آماری تحقیق حاضر خانوارهای روستایی ساکن در 9 روستا است که براساس سرشماری سال 1395 دارای 5554 نفر جمعیت می باشند. با استفاده از فرمول کوکران، 310 نفر از روستاییان به عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند که با روش نمونه گیری تصادفی/ سیستماتیک، پرسش نامه ها بین آنها توزیع گردید و در نهایت با استفاده از تحلیل های همبستگی، فریدمن، کروسکال والیس و رگرسیون خطی در محیط نرم افزاری اس پی اس اس، داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحلیل های همبستگی کای اسکوئر، اسپیرمن و کندال نشان می دهد که توسعه گردشگری خانه های دوم با تحولات فیزیکی روستاها و بهبود شاخص های اقتصادی رابطه معناداری تا سطح اطمینان 99 درصد دارند. همچنین نتایج فریدمن عوامل موثر در جذب گردشگر و گسترش خانه های دوم را رتبه بندی کرده است و نتایج کروسکال والیس نشان می دهد که همه روستاهای مورد مطالعه از لحاظ ارتقاء شاخص های کالبدی و اقتصادی تحت تاثیر گردشگری خانه های دوم بوده و تفاوتی با یکدیگر ندارند. نتایج حاصل از آزمون رگرسیون خطی نشان می دهد که مؤلفه های بررسی شده تاحد قابل قبول و معناداری وابسته به متغیرهایی هستند که مورد بررسی قرار گرفتند. شایان ذکر است که ضریب تعیین و تعدیل نشان می دهد که توسعه یافتگی حدود 95 درصد وابسته به متغیرهای مورد بررسی است و فقط حدود 5 درصد وابسته به متغیرهایی است که در این پژوهش مورد شناسایی قرار نگرفتند.
۴.

بررسی اثرات منطقه آزاد تجاری و صنعتی بندرانزلی در بهبود شاخص های توسعه نواحی روستایی، مطالعه موردی: روستاهای دهستان لیچارکی حسن رود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۵ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۱۲۶) 93 - 111

کلید واژه ها: مناطق آزاد تجاری و صنعتی توسعه توسعه اقتصادی و اجتماعی توسعه کالبدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸ تعداد دانلود : ۳۸
منطقه تجاری آزاد، قلمرو معینی است که غالباً در داخل یا در مجاورت یک بندر واقع گردیده و در آن تجارت آزاد با سایر مناطق جهان مجاز شناخته شده است و می توان در آن کالاها را بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی خارج یا وارد نمود. به این ترتیب مناطق آزاد، راهی برای ورود به بازارهای تجارت جهانی محسوب می شوند. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و از نظر روش توصیفی- تحلیلی و میدانی می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر خانوارهای روستایی پنج روستا در دهستان لیچارکی حسن رود می باشند که بالغ بر 2500 خانوار بوده و جمعیت آن برابر با 7596 می باشد. تعداد نمونه موردنیاز با استفاده فرمول کوکران معادل 312 نفر تعیین گردید و پایایی ابزار تحقیق نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای مؤلفه های موردبررسی تحقیق برابر با 83/0 به دست آمده است. داده های مستخرج از پرسش نامه با بهره گیری از نرم افزار spss و با استفاده از آزمون های مختلف مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. نتایج تحلیل همبستگی کای اسکوئر برای بررسی رابطه شاخص های اقتصادی، اجتماعی و کالبدی با تأسیس منطقه آزاد، رابطه معنادار تا سطح اطمینان 99 درصد را نشان می دهند. نتایج فریدمن نیز نشان دهنده تفاوت معنادار شاخص های بررسی شده می باشند. همچنین آزمون ویلکاکسون و مک نمار برای مقایسه شاخص های بررسی شده در قبل و بعد از تأسیس منطقه آزاد نیز نشان دهنده اختلاف معنادار و 99 درصدی می باشند. بر این اساس می توان نتیجه گرفت پس از شکل گیری منطقه آزاد بیشتر شاخص های اقتصادی، اجتماعی و کالبدی- فیزیکی روستاهای ناحیه موردمطالعه ارتقا یافتند و به تبع آن کیفیت زندگی روستاییان بهبودیافته است.
۵.

امکان سنجی توسعه گردشگری در روستاهای مناطق ییلاقی شهرستان مانه و سملقان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۳ بهار ۱۴۰۲ شماره ۴۹ 253 - 268

کلید واژه ها: امکان سنجی گردشگری روستایی روستاهای ییلاقی مانه وسملقان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۷۴
برنامه ریزان توسعه از فعالیت های گردشگری به عنوان رکن اصلی توسعه پایدار روستایی یاد می کنند. امروزه گردشگری روستایی می تواند سبب ایجاد اشتغال، افزایش درآمد و در نهایت رفاه و بهبود وضعیت معیشتی روستاییان شود. مهمترین هدف توسعه گردشگری روستایی، توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع روستایی است. امروزه گردشگری با 200 میلیون نفر شاغل، حدود 8 درصد از کل اشتغال جهانی را در بر گرفته و یکی از پنج منبع اصلی درآمد ارزی است. نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق توصیفی -تحلیلی و میدانی می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر خانوارهای روستایی و جامعه مهمان در روستاهای بخش مانه و سملقان می باشند. که بر اساس سرشماری سال 1395 شامل 1321 خانوار می باشند. تعداد نمونه ها با استفاده از فرمول کوکران 266 نفر انتخاب شدند. سوالات مورد بررسی در تحقیق حاضر در طیف لیکرت و به صورت پنج درجه ای(خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد) تنظیم گردید. پایایی ابزار تحقیق نیز با استفاده از ضریب آلفای کرون باخ برای مولفه های مورد بررسی تحقیق برابر با 81 درصد به دست آمده است. تعداد نمونه های انتخاب شده را بعد از سنجش با بهره گیری از نرم افزار spss و با استفاده از آزمون های توصیفی و تحلیلی مولفه ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحلیل همبستگی کای اسکوئر نشان دهنده رابطه معنادار و 99 درصدی بین ظرفیت های موجود در روستاهای ناحیه مورد مطالعه با توسعه گردشگری می باشد. در ضمن نتیجه تحلیل همبستگی کندال برای متغیرهای متفارن شاخص های توسعه اقتصادی و کالبدی تا سطح اطمینان 99 درصد رابطه معنادار را نشان می دهند. همچنین نتایج حاصل از آزمون مقایسه میانگین فریدمن نشان دهنده اهمیت هریک از گویه های بررسی شده می باشند و تفاوت معنادار تا سطح اطمینان 99 درصد بین آنها را تبیین می نماید. شایان ذکر است نتایح حاصل از آزمون کروسکال والیس نیز نشان دهنده تفاوت معنادار و 99 درصدی بین شاخص های توسعه اقتصادی، اجتماعی و کالبدی روستاهای مورد مطالعه می باشند.
۶.

نقش طرح های هادی در بهبود اوضاع کالبدی و فضایی سکونتگاه های روستایی مطالعه موردی:روستاهای بخش جلگه چاه هاشم شهرستان دلگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق خشک دوره ۱۳ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۸ 100 - 79

کلید واژه ها: طرح هادی توسعه کالبدی – فضایی سکونتگاه های روستایی جلگه چاه شهرستان دلگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸ تعداد دانلود : ۱۴
طرح هادی روستایی به عنوان سند توسعه فیزیکی و کالبدی روستا، ضمن بررسی وضع موجود روستاها، نحوه استفاده از زمین برای کاربری های متعدد و نحوه گسترش آن در آینده را مشخص می کند. با توجه به این که روستاهای کشور به دلیل شرایط ویژه فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و شرایط جغرافیایی در طول قرن ها تکوین یافته است. تحقیق حاضر سعی دارد به بررسی نقش طرح هادی در توسعه کالبدی مناطق روستایی متناسب با شرایط مذکور در شهرستان دلگان بپردازد. روش پژوهش در مطالعه حاضر، به صورت توصیفی - تحلیلی و میدانی است. جامعه آماری تحقیق حاضر روستاهایی در دو دهستان جلگه چاه هاشم هستند که طرح هادی روستایی در آن ها اجرا شدند. در ضمن بر اساس فرمول کوکران ۳۱۲ نفر از خانوارهای روستایی به عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند که با روش نمونه گیری تصادفی ساده مورد پرسش گری و سنجش قرار گرفتند. سپس داده های مستخرج از پرسش نامه  با استفاده از تحلیل همبستگی، مقایسه میانگین فریدمن و کروسکال والیس، در محیط نرم افزاری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحلیل همبستگی نشان می دهد تا سطح اطمینان ۹۹ درصد رابطه منطقی و معناداری بین اجرای طرح هادی با تحولات فضایی و کالبدی در روستاهای مورد مطالعه وجود دارد. همچنین نتیجه همبستگی کرامرز v نشان می دهد که اجرای طرح هادی باعث تثبیت جمعیت روستاییان در روستاهای مورد مطالعه شهرستان دلگان شده است. علاوه بر آن نتایج آزمون کروسکال والیس تفاوت معنادار و ۹۹ درصدی برخی از شاخص ها را پس از اجرای طرح هادی بین روستاهای مورد مطالعه نشان می دهند. 
۷.

تحلیلی بر اثرات توسعه گردشگری خانه های دوم در روستاهای مناطق ییلاقی، مطالعه موردی: بخش رودبار قصران شهرستان شمیرانات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه بهار ۱۴۰۱ شماره ۶۶ 177 - 202

کلید واژه ها: گردشگری روستایی خانه های دوم توسعه گردشگری روستایی مناطق ییلاقی شهرستان شمیرانات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷ تعداد دانلود : ۱۲۲
امروزه یکی از الگوهای گردشگری در نواحی روستایی، گردشگری خانه های دوم است که اغلب در مناطق کوهستانی و خوش آب وهوا رواج دارند. این تحقیق به صورت کاربردی بوده و روش آن به صورت توصیفی- تحلیلی و میدانی است. جامعه آماری تحقیق حاضر خانوارهای روستایی ساکن در هشت روستای شهرستان بخش رودبار قصران است که براساس سرشماری سال 1395 برابر با ۱۷۴۱۹ نفر جمعیت می باشند. پس از شناسایی و طراحی شاخصها، پرسشنامه ای تنظیم شد که با استفاده از فرمول کوکران، 310 نفر از روستاییان به عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند که با روش نمونه گیری تصادفی/ سیستماتیک، پرسشنامه ها بین آنها توزیع گردید و در نهایت با استفاده از آماره های فریدمن، رگرسیون لوجستیک و تحلیل خوشه ای در محیط نرم افزاری SPSS، داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمون فریدمن نشان می دهد که گردشگری روستایی در زمینه های مختلف کالبدی، اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی دارای تفاوت معناداری تا سطح اطمینان 99 درصدی هستند. نتایج رگرسیون لوجستیک با روش پیشرو گام به گام نیز نشان می دهد که متغیر میزان درآمد و هزینه خانوارهای روستایی تا سطح اطمینان 99 درصد در معادله رگرسیونی بررسی شدند و آماره والد سطح معناداری متغیرهای وارد شده در معادله رگرسیونی را نشان می دهند. براساس نتایج حاصل از آزمون تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی روستاهای خوشه اول (روستاهای گرم آبدر، زایگان، لالان و آبنیک) و روستای خوشه دوم (روته) به ترتیب بالاترین رتبه را در زمینه توسعه گردشگری خانه های دوم به خود اختصاص دادند و روستاهای خوشه سوم (فردآباد و سنگ بن) و خوشه چهارم (لابارک)، اگرچه دارای جاذبه های گردشگری زیادی هستند، اما در مقایسه با روستاهای خوشه اول و دوم از سطح توسعه پایین-تری برخوردارند.
۸.

واکاوی توسعۀ فضایی روستاهای نواحی کوهستانی و جلگه ای (نمونه موردی: روستاهای بخش بندپی شرقی شهرستان بابل)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال دوازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۴۲ 49 - 72

کلید واژه ها: توسعه فضایی توسعه روستایی شاخص های توسعه بابل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۱۱۸
آینده سرزمینی مناطق روستایی کشور نیازمند طراحی راهبردهایی به منظور توسعه فضایی است که در هر برنامه ای راهگشای حل مسائل روستاها خواهد بود. امروزه مهم ترین هدف هر کشوری رشد و تعالی همه جانبه جوامع انسانی است و وجود نابرابری در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و... از نشانه های توسعه نیافتگی یک کشور محسوب می شود. مناطقی که امروزه توسعه یافته شناخته می شوند، علاوه بر اینکه از شاخص های اقتصادی و اجتماعی بالایی برخوردار هستند، بلکه توزیع درآمد و امکانات نیز در این مناطق عادلانه تر هستند. برنامه توسعه و عمران روستایی براساس الگوهای مختلف در شهرستان بابل، توفیق مورد انتظار را در رونق اقتصادی و بهبود زندگی روستائیان نداشته و به لحاظ اجتماعی نیز در نهادینه کردن مشارکت روستائیان و توانمندسازی آنان موفقیت چندانی کسب نکرده است؛ ازاین رو هدف پژوهش حاضر بررسی شاخص های توسعه روستاهای کوهستانی و جلگه ای بخش بندپی شرقی شهرستان بابل بوده و به منظور دستیابی به اهداف مورد نظر از دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شد. جامعه آماری تحقیق حاضر روستاهای بخش بندپی شرقی بابل (4 روستای کوهستانی و 4 جلگه ای) است که با استفاده از فرمول کوکران 210 خانوار به عنوان نمونه انتخاب شدند. به منظور سنجش متغیرهای تحقیق از آزمون های T مستقل و مان وایتنی و تحلیل رگرسیون خطی چندگانه استفاده شد. نتایج حاصل از آزمون های مذکور حاکی از آن است که تفاوت معنادار و 99 درصدی، بین اکثر شاخص های اقتصادی، کالبدی و اجتماعی در روستاهای کوهستانی و جلگه ای ناحیه مورد مطالعه وجود دارد. با بررسی میزان رضایت مردم از امکانات و زیرساخت های توسعه یافتگی در روستاها می توان اذعان داشت که مناطق جلگه ای از سطح توسعه یافتگی بالاتری نسبت به مناطق کوهستانی بخش بندپی شرقی برخوردار است. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون خطی چندگانه نیز نشان می دهد که موقعیت جغرافیایی در توسعه فضایی روستاها بسیار موثر است، به نحوی که براساس ضریب تعدیل و ضریب تعیین محاسبه شده، مشخص شد که شاخص های توسعه تا 76 درصد به اصلاح خطوط مواصلاتی، سهولت دسترسی و زیرساخت های توسعه وابسته هستند.
۹.

تحلیلی بر تاب آوری سکونتگاه های روستایی در برابر زمین لرزه: مطالعه موردی روستاهای کوهستانی و جلگه ای شهرستان آمل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه سال بیست و چهارم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 172 - 196

کلید واژه ها: زمین لرزه تاب آوری سکونتگاه های روستایی تحلیل فضایی تحلیل خوشه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸ تعداد دانلود : ۹۴
با توجه به شدت آسیب پذیری روستاهای ایران در برابر حوادث پیش بینی نشده، رعایت استانداردها به ویژه برای ساخت بناهای مقاوم تر در برابر زمین لرزه ضروری و اجتناب ناپذیر است. از این رو، مطالعه توصیفی- تحلیلی و میدانی حاضر با هدف بررسی میزان تاب آوری روستاهای کوهستانی و جلگه ای و کاهش خسارات احتمالی ناشی از زلزله در شهرستان آمل انجام شد. جامعه آماری تحقیق شامل خانوارهای ساکن چهار روستای کوهستانی و چهار روستای جلگه ای بود که از آن میان، با استفاده از رابطه کوکران، 270 نفر از سرپرستان خانوار به عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند. گردآوری داده ها با بهره گیری از روش های مشاهده و مصاحبه سازمان یافته و نیز پرسشنامه صورت گرفت و برای سنجش و تحلیل داده ها نیز ازمدل تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی استفاده شد. طی فرآیند خوشه بندی، روستاهای مورد مطالعه، از نظر میزان تاب آوری در برابر زمین لرزه، به چهار خوشه متفاوت طبقه بندی شدند. نتایج مطالعه نشان داد که تک روستای خوشه اول و روستاهای خوشه دوم واقع در منطقه کوهستانی، به ترتیب، آسیب پذیرترین روستاها محسوب می شوند و روستاهای خوشه سوم و تک روستای خوشه چهارم واقع در نواحی جلگه ای نیز به ترتیب، از میزان تاب آوری بالاتری در برابر زلزله برخوردارند.
۱۰.

اثرات کشت هیدروپونیک در رونق تولید و توسعه اقتصادی نواحی روستایی مورد: روستاهای بخش مرکزی شهرستان گرگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد فضا و توسعه روستایی سال دهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۳۸) ۲۴۶-۲۲۹

کلید واژه ها: اقتصاد روستایی رونق تولید توسعه اقتصادی کشت هیدروپونیک شهرستان گرگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۹ تعداد دانلود : ۱۱۱
تأمین مواد غذایی برای جمعیت رو به رشد ایران و لزوم رسیدن به خودکفایی در تولیدات کشاورزی ایجاب می کند، میزان تولیدات بخش کشاورزی در کشور افزایش یابد و لازمه آن تغییر در روش های کشاورزی سنتی و جایگزین نمودن روش های نوین و پربازده مثل کشت هیدروپونیک می باشد. این تحقیق به صورت کاربردی بوده و روش آن به صورت توصیفی- تحلیلی و میدانی است و جامعه آماری، روستاهای بخش مرکزی شهرستان گرگان می باشند که با استفاده از فرمول کوکران، 240 نفر از کارفرمایان و کارگران مزرعه هیدروپونیک و همچنین روستاییان بهعنوان جامعه نمونه انتخاب شدند و در نهایت با استفاده از آزمون T مستقل، مان وایتنی، رگرسیون خطی چندگانه و تحلیل خوشه ای در محیط نرم افزاری SPSS، داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمون T نشان می دهد که بین میزان تولید محصولات صیفی در واحد سطح در دو شیوه مورد مطالعه و همچنین میزان درآمد بهره برداران تقاوت معناداری تا سطح اطمینان 99 درصد وجود دارد. نتایج حاصل از مان وایتنی نیز حاکی از آن است که بین ضریب جذب کود شیمیایی، سموم دفع آفات و کیفیت ظاهری محصولات نیز تفاوت معنادار و 99 درصدی وجود دارد. همچنین نتایج حاصل از آزمون رگرسیون نشان می دهد که میزان رضایت کشاورزان از کشت هیدروپونیک بسیار بوده و ضریب تعیین بدست آمده نشان می دهد کشاورزی هیدروپونیک حدود 88 درصد در افزایش تولید محصول، کاهش مصرف آب و افزایش درآمد کشاورزان و تاحدی در افزایش ضریب جذب کود و سم موثر واقع شد. سپس برای ظرفیت سنجی توسعه کشت هیدروپونیک روستاها با استفاده از آزمون تحلیل خوشه ای به چهار دسته طبقه بندی شدند، به طوری که روستای خوشه اول(کریم آباد و سعدآباد) بیشترین ظرفیت را برای توسعه کشت هیدروپونیک دارا هستند.
۱۱.

نقش بازاریابی الکترونیکی بر بهبود سرمایه های معیشت پایدار خانوارهای روستایی شهرستان گرگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه ناحیه ای سال نوزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۷) 157 - 125

کلید واژه ها: توسعه روستایی بازاریابی الکترونیکی معیشت پایدار نواحی روستایی شهرستان گرگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۲ تعداد دانلود : ۱۰۶
یکی از مشکلات تولید محصولات کشاورزی، بازاریابی، دسترسی به خریدار و دوری از مراکز فروش است. در سالیان اخیر، فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصه تجارت، بسیاری از این چالش ها را مرتفع کرده است و از تجارت الکترونیک می توان برای بهبود معیشت پایدار خانوارهای روستایی استفاده کرد. هدف این تحقیق بررسی نقش بازاریابی الکترونیکی بر بهبود معیشت پایدار خانوار روستایی شهرستان گرگان است. این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش را خانوارهای ساکن در 9 روستاهای شهرستان گرگان با مجموع 7863 خانوار تشکیل می دهند و با استفاده از فرمول کوکران 366 خانوار به عنوان حجم نمونه برای تکمیل پرسشنامه ها انتخاب شدند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های فریدمن، فای کرامر، کای اسکوئر دوطرفه و اسپیرمن در محیط نرم افزاری SPSS استفاده شد. بین بازاریابی الکترونیکی با ویژگی های شخصی افراد از قبیل سن، تحصیلات، شغل و مهارت رابطه معناداری وجود دارد و بازاریابی الکترونیکی در بهبود سرمایه های معیشتی خانوارهای روستایی از طریق افزایش علاقه به یادگیری مهارت های جدید، کاهش جایگاه واسطه ها، مالکیت ابزار و تجهیزات کشاورزی و مالیکت دام تأثیر گذار بوده است. کلیدی ترین متغیر را می توان در آموزش مستمر ساکنان نواحی روستایی با قابلیت های بازاریابی الکترونیکی دانست تا با فعالیت در این عرصه، فرصت اشتغال گسترده و درآمد پایدار و ماندگاری جمعیت به خصوص برای جوانان تحصیل کرده در نواحی روستایی فراهم گردد.
۱۲.

واکاوی موانع گسترش کشت هیدروپونیک در توسعه اقتصادی روستایی (موردمطالعه: بخش مرکزی شهرستان گرگان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روستایی دوره دوازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۴۸) 832 - 847

کلید واژه ها: کشت هیدروپونیک موانع توسعه هیدروپونیک اقتصاد روستایی توسعه اقتصادی شهرستان گرگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵ تعداد دانلود : ۱۱۳
امروزه یکی از راه های مناسب برای خودکفایی و امنیت غذایی هر کشوری، گسترش و بهره برداری از گلخانه های هیدروپونیک است. تحقیق حاضر به صورت کاربردی بوده و روش آن به صورت توصیفی - تحلیلی و میدانی است. با استفاده از فرمول کوکران،260 نفر از کارفرمایان و کارگران مزرعه هیدروپونیک و همچنین روستائیان به عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند. سپس با استفاده از آماره های توصیفی و آزمون فریدمن، تحلیل همبستگی گاما و تکنیک تحلیل عاملی در محیط نرم افزاری SPSS، داده ها مورد سنجش و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج مقایسه میانگین فریدمن نشان داد که بالا بودن هزینه اولیه کشت هیدروپونیک و فقدان مهارت کشاورزان بالاترین مقادیر را به خود اختصاص دادند و به عنوان جدی ترین موانع محسوب می گردند. همچنین نتایج ماتریس تحلیل همبستگی گاما نشان داد بالا بودن هزینه کشت هیدروپونیک با فقدان مهارت کشاورزان تا سطح اطمینان 95 درصد رابطه معناداری با یکدیگر دارند. نتایج تحلیل عاملی نیز موانع کشت هیدروپونیک در روستاها را به چهار عامل اصلی دسته بندی کرد. در این بین موانع نهادی/ اداری با 16/28 درصد واریانس مقدار ویژه به عنوان مهم ترین موانع شناسایی شدند و بعد از آن به ترتیب موانع اقتصادی و اجتماعی، موانع زیرساختی و موانع محیطی در رتبه های بعدی قرار گرفتند. در ضمن مؤلفه های بررسی شده در مجموع 91/75 درصد از موانع کشت هیدروپونیک در روستاها محسوب شده و حدود 09/24 درصد باقی مانده مربوط به عواملی هستند که در این پژوهش شناسایی نشدند.
۱۳.

ظرفیت سنجی گردشگری روستایی و نقش آن در توسعه فضایی و اقتصادی نواحی ییلاقی مورد: بخش مرکزی شهرستان دماوند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد فضا و توسعه روستایی سال دهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۳۵) ۶۹-۹۰

کلید واژه ها: گردشگری روستایی روستاهای ییلاقی توسعه اقتصاد روستایی دماوند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۸ تعداد دانلود : ۳۳۹
گردشگری می تواند زمینه مناسبی را برای سرمایه گذاری در نواحی روستایی فراهم سازد و فرصتی را در اختیار کشورهای کمتر توسعه یافته برای تحریک رشد اقتصادی خود در راستای افزایش تولید و ایجاد فرصت های شغلی قرار دهد. هدف کلی پژوهش حاضر بررسی ظرفیت توسعه گردشگری روستاهای کوهستانی شهرستان دماوند در نزدیکی کلان شهر تهران می باشد. این تحقیق به صورت کاربردی بوده و روش آن به صورت توصیفی- تحلیلی و میدانی است. جامعه آماری تحقیق حاضر خانوارهای روستایی ساکن در دوازده روستای شهرستان دماوند است که براساس سرشماری سال 1395 دارای 14024 نفر جمعیت و 3600 خانوار می باشند. پس از شناسایی و طراحی شاخص پرسشنامه ای تنظیم شد که با استفاده از فرمول کوکران، 290 نفر از روستاییان بهعنوان جامعه نمونه انتخاب شدند که با روش نمونه گیری تصادفی ساده/سیستماتیک، پرسشنامه ها بین آنها توزیع گردید و در نهایت با استفاده از آزمون فریدمن و تحلیل خوشه ای در محیط نرم افزاری SPSS، داده ها مورد سنجش قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمون فریدمن برای ظرفیت سنجی توسعه گردشگری با یکدیگر تفاوت معنادار در سطح اطمینان 99 درصد را تبیین می کنند. همچنین برای چالش های توسعه گردشگری تفاوت معنادار و 95 درصدی بین شاخص های بررسی شده مشاهده می گردد. نتایج حاصل از تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی، فاصله اقلیدوسی هر روستا نسبت به روستای دیگر را مقایسه می کند و براین اساس شباهت ها و تفاوت های روستاها تبیین می شوند. فرایند خوشه بندی در یازده مرحله انجام شده و روستاهای مورد مطالعه از نظر میزان ظرفیت گردشگری به چهار دسته طبقه بندی شدند. روستاهای خوشه اول (مومج، جابان و آینه ورزان) و خوشه دوم (سربندان، زان، سیدآباد، هویر، دهنار و شلمبه) به ترتیب بیشترین ظرفیت توسعه گردشگری را دارا هستند و روستاهای خوشه سوم (وادان) و خوشه چهارم (سرخده و هاشمک) اگرچه دارای جاذبه های گردشگری هستند، اما در مقایسه با دیگر روستاها از ظرفیت توسعه گردشگری پایین تری برخوردارند. روستاهای مورد مطالعه از نظر میزان چالش های توسعه گردشگری نیز به چهار دسته طبقه بندی شدند. روستاهای خوشه اول (مومج) و خوشه دوم (جابان، سربندان، وادان، زان، آینه ورزان، سیدآباد و دهنار) به ترتیب بیشترین چالش های توسعه گردشگری را دارا هستند. اما روستاهای خوشه سوم (هویر و شلمبه) و خوشه چهارم (سرخده و هاشمک) از چالش کمتری برخوردارند.
۱۴.

نقش صنایع تبدیلی و تکمیلی (فرآوری محصولات خرما) در بهبود معیشت پایدار خانوارهای روستایی (موردمطالعه: روستاهای قیر و کارزین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق خشک دوره ۱۲ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۶ 31 - 52

کلید واژه ها: توسعه ی روستایی صنایع تبدیلی و تکمیلی معیشت پایدار خانوارهای روستایی فرآوری محصول خرما شهرستان قیر و کارزین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹ تعداد دانلود : ۱۴
توسعه و گسترش صنایع تبدیلی و تکمیلی با توجه به تأثیر آن در اشتغال زایی، کاهش ضایعات در جهت کمک به تغذیه ی جامعه، افزایش بهره وری و ایجاد ارزش افزوده، توسعه ی صادرات غیرنفتی و توان ارزآوری، کاهش بیکاری، بهبود معیشت پایدار خانوارها و توسعه ی نواحی روستایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این تحقیق با هدف بررسی نقش صنایع تبدیلی و تکمیلی (فرآوری محصولات خرما) در بهبود معیشت پایدار خانوارهای روستایی شهرستان قیر و کارزین انجام گرفت. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و ماهیت آن، توصیفی-تحلیلی مبتنی بر پیمایش بوده و جامعه ی آماری آن را خانوارهای ساکن در 9 روستای بخش مرکزی شهرستان قیر و کارزین با تعداد 2914 خانوار تشکیل می دهد که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 342 خانوار انتخاب و مورد پرسشگری واقع گردید. ابزار تحقیق پرسشنامه ای محقق ساخته در طیف لیکرت 5 گزینه ای که متغیرهای سرمایه های معیشتی مورد ارزیابی قرار گرفت. روایی پرسشنامه ها با استفاده از نظرات اساتید و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ تأیید گردید. پرسشنامه ها با کمک آزمون های آماری فریدمن، کای اسکوئر، کروسکال والیس و فای کرامر در محیط نرم افزاری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و برای تهیه ی نقشه از نرم افزار ArcGIS بهره گرفته شد. یافته ها نشان می دهد که منبع اصلی درآمد ساکنان نواحی روستایی منطقه متکی بر تولید محصول خرما بوده و ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی فرآوری محصول خرما توانسته است برای بسیاری از ساکنان ایجاد اشتغال، کسب درآمد، جلوگیری از اتلاف محصولات، بهبود سرمایه های معیشت پایدار خانوارهای روستایی، ماندگاری و تثبیت جمعیت روستایی را فراهم نماید. لذا ایجاد و توسعه ی این صنعت با توجه به فراوانی نخیلات و نیروی کار ارزان با مکان یابی مناسب توصیه می گردد.
۱۵.

بررسی متغیرهای اثرگذار بر تاب آوری مساکن روستایی در برابر مخاطرات در مناطق دشتی و کوهستانی (مورد شناسی: روستاهای بخش مرکزی قوچان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال دهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۷ 23 - 44

کلید واژه ها: مساکن روستایی تاب آوری روستاهای دشتی و کوهستانی قوچان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۱ تعداد دانلود : ۱۸۴
ایران به لحاظ وقوع انواع حوادث طبیعی در بین کشورهای نخست دنیا قرار دارد و همه ساله تعداد زیادی از هموطنان بر اثر همین حوادث، خانه و کاشانه خود را از دست می دهند. بر این اساس موضوع ایمن بودن مساکن روستایی و مدیریت درست آن ها در برابر مخاطرات، یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی ها است. این تحقیق از نوع کاربردی و از نظر روش به صورت توصیفی- تحلیلی بوده و اطلاعات موردنیاز به دو صورت اسنادی و میدانی (پرسش نامه محقق ساخته) گردآوری شده است. هدف تحقیق حاضر بررسی متغیرهای اثرگذار بر تاب آوری مساکن روستایی در برابر مخاطرات در روستاهای دشتی و کوهستانی شهرستان قوچان است. جامعه آماری تحقیق حاضر را سرپرستان خانوارهای ساکن در 4 روستای دشتی و 4 روستای کوهستانی تشکیل می دهند. براساس سرشماری سال 1395، ناحیه مورد مطالعه دارای 11712 نفر جمعیت و 3702 خانوار بوده ا ست که با استفاده از فرمول کوکران، 350 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب و پرسش نامه ها به نسبت جمعیت هر یک از روستاها، بین خانوارها به صورت تصادفی ساده سیستماتیک توزیع شد. تجزیه و تحلیل و پردازش داده ها با استفاده از آزمون های مختلف در محیط نرم افزاری SPSS انجام شده و برای تهیه نقشه ها نیز از نرم افزار GIS استفاده شد. نتایج به دست آمده از آزمون های کای اسکوئر نشان می دهد که بین مؤلفه هایی ازقبیل بهره بالای وام، عدم توان در بازپرداخت آن و... با میزان تاب آوری مساکن روستایی تا سطح اطمینان 99 درصد رابطه معنی داری وجود دارد. همچنین نتایج آزمون فریدمن حاکی از آن است که نداشتن ضامن معتبر، بهره بالای وام و عدم توان در بازپرداخت آن مهم ترین چالش فراروی تاب آوری مساکن هستند. علاوه برآن نتایج به دست آمده از آزمون مان وایتنی و T مستقل نشان می دهند که بین روستاهای نواحی کوهستانی با دشتی در زمینه های متعدد اختلاف معنی داری تا سطح 99 درصد وجود دارند. همچنین نتایج آزمون رگرسیون لوجستیک نشان می دهد که 3 متغیر بررسی شده توانستند 58 درصد از تغییرات متغیر رضایت از امدادرسانی را بررسی کنند و حدوداً 42 درصد باقی مانده مربوط به مؤلفه هایی است که در تحقیق حاضر مورد شناسایی قرار نگرفتند و توسط عوامل دیگری قابل پیش بینی است. بر این اساس دسترسی به مراکز آتش نشانی و کیفیت راه های ارتباطی به خصوص در روستاهای کوهستانی نقش مهمی در امدادرسانیِ به موقع به افراد در صورت وقوع بلایای طبیعی دارد.
۱۶.

نقش شرکت تعاونی دهیاریها در توسعه کالبدی - فضایی نواحی روستایی (مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی شهرستان گرگان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا سال هجدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۶۶ 92 - 109

کلید واژه ها: تعاونی دهیاری توسعه کالبدی - فضایی خدمات زیرساختی نواحی روستایی شهرستان گرگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰ تعداد دانلود : ۹۹
یکی از پیش نیازهای اساسی زیستن در جوامع روستایی، برخورداری از حداقل امکانات و خدمات رفاهی بوده لذا جهت دستیابی روستاییان به خدمات رفاهی و کالبدی، تعاونی دهیاری ها در سال 1387 شکل گرفت و باعث درآمدزایی، خودکفایی و کاهش هزینه های اجرایی و افزایش کیفیت فنی پروژه ها و به طورکلی مشارکت دهیاری ها در بخش های عمرانی و خدماتی گردید. این پژوهش به بررسی نقش تعاونی دهیاری ها در توسعه کالبدی فضایی مناطق روستایی بخش مرکزی شهرستان گرگان می پردازد. جامعه آماری این پژوهش روستاهای بخش مرکزی گرگان که دارای 3 دهستان بوده و از هر دهستان 3 روستا با 5402 خانوار انتخاب شده است. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته که روایی آن توسط اساتید و پایایی از طریق ضریب آلفای کرونباخ به مقدار 83/0 مورد تایید قرار گرفت. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 359 سرپرست خانوارهای روستایی عضو تعاونی دهیاری ها انتخاب گردید. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون های آماری (فریدمن، کای اسکوئر تک نمونه ای و کروسکال والیس) انجام گرفت. نتایج نشان می دهد تعاونی دهیاری ها در متغیرهای کالبدی، زیرساختی و رفاهی توانسته اند به موفقیت هایی دست پیدا کنند اما در متغیرهای زیست محیطی از جمله فضای سبز و ارتقای چشم انداز روستایی موفقیت چندانی را بدست نیاورده اند. از سوی دیگر عدم احاطه شوراها و اعضای تعاونی دهیاری ها نسبت به وظایف خود از مهمترین مشکلات پیش رو، برای اینگونه از تعاونی ها می باشد.
۱۷.

تحلیلی بر چالش ها و فرصت های پیشِ روی توسعه یافتگی پایدار روستاهای نواحی کوهستانی و جلگه ای شهرستان گرگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶۱ 115 - 142

کلید واژه ها: توسعه یافتگی توسعه پایدار روستایی چالش فرصت شهرستان گرگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۸ تعداد دانلود : ۲۷۹
  هدف اساسی توسعه، رشد و تعالی همه جانبه جوامع انسانی بوده و وجود نابرابری فضایی در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و... از نشانه های توسعه نیافتگی است. مناطقی که امروزه توسعه یافته شناخته می شوند، از شاخص های اقتصادی و اجتماعی بالایی برخوردار هستند. توزیع درآمد و امکانات نیز در این مناطق عادلانه تر هستند. هدف پژوهش حاضر، بررسی چالش ها و فرصت های پیشِ روی توسعه یافتگی پایدار روستاهای کوهستانی و جلگه ای شهرستان گرگان بوده و به منظور دستیابی به اهداف مورد نظر از دو روش کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه محقق ساخته) استفاده شد. جامعه آماری، روستاهای بخش مرکزی گرگان است که 4 روستای کوهستانی و 7 روستای جلگه ای با 5145 خانوار روستایی انتخاب و حجم نمونه با فرمول کوکران 358 خانوار به صورت روش تصادفی ساده مورد پرسشگری قرار گرفت. به منظور سنجش متغیرهای تحقیق از آزمون های آماری T مستقل، مان وایتنی و کروسکال والیس استفاده شد. نتایج حاصل از آزمون های مذکور بیانگر تفاوت معنادار تا سطح اطمینان 99 درصد، بین اکثر شاخص های اقتصادی، کالبدی، اجتماعی در روستاهای کوهستانی و جلگه ای ناحیه مورد مطالعه است و گویای وضعیت چالش برانگیز عدم توسعه یافتگی و نشانگر وجود تفاوت های بارز در میان روستاهای کوهستانی و جلگه ای به لحاظ سطح برخورداری است. با بررسی امکانات و زیرساخت های توسعه یافتگی در روستاها می توان اذعان داشت که مناطق جلگه ای به لحاظ جمعیت بیشتر، شرایط مساعد طبیعی، شیب ملایم و اراضی بیشتر برای کشت و زرع، سطح دسترسی بالاتر برای ساکنان و ارتباط بیشتر با شهر گرگان از سطح توسعه یافتگی بالاتری نسبت به مناطق کوهستانی برخوردار است. اصلاح و مرمت راه های روستایی و جمع آوری آب شیرین به خصوص در نواحی کوهستانی؛ همچنین توجه به صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی پیشنهاد می شود.
۱۸.

تحلیلی بر پیامدهای صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در نواحی روستایی (مطالعه موردی: بخش های مرکزی و نوکنده شهرستان بندرگز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۱۵ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۵۰) 35 - 52
تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۸۰
در کشور ما به دلیل محدودیت منابع آب و خاک، کشاورزی به تنهایی نمی تواند پاسخگوی اهداف توسعه نواحی روستایی باشد. از آنجایی که صنایع روستایی رابط بین بخش کشاورزی و صنعت است و در بسیاری از شهرها رشد شهرنشینی همراه با رشد صنعتی می باشد، ضروری است صنایع تبدیلی و تکمیلی در جوامع روستایی بویژه در قالب شهرک های صنعتی گسترش یابد. هدف کلی پژوهش حاضر بررسی نقش استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در دهستان های بخش مرکزی و نوکنده شهرستان بندرگز می باشد. این تحقیق از نوع کاربردی بوده و بدین منظور برای دستیابی به اهداف پژوهش از دو روش کتابخانه ای و میدانی / پیمایشی ا ستفاده گردید. جامعه آماری در این پژوهش 1681 نفر از افراد شاغل و غیرشاغل در صنعت می باشند که 200 نفر به عنوان جامعه نمونه انتخاب شده و در قالب پرسشنامه مورد مطالعه و سنجش قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام گرفته است. برای بررسی شاخص های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در تحقیق حاضر از آزمون های تحلیل همبستگی کای اسکوئر و مقایسه میانگین فریدمن، مان وایتنی و تی مستقل استفاده گردید. نتایج حاصل از آزمون های مقایسه میانگین تی برای بررسی گویه های کمی و مان وایتنی برای مقایسه گویه های کیفی نشان می دهد که اگرچه در بعضی از زمینه های بررسی شده  اعم از مولفه های اقتصادی و اجتماعی تفاوت معناداری بین شاغلان بخش صنایع و غیر شاغلین وجود دارد، اما در مقابل در برخی از گویه ها تفاوتی بین آنان مشاهده نمی گردد و در زمینه زیست محیطی نیز دارای آثار سویی بوده است. براین اساس می توان اذعان داشت که متاسفانه صنایع تبدیلی و تکمیلی در حد قابل قبولی  بر کیفیت زندگی روستاییان تاثیرگذار نبوده و علت آنرا باید در عدم بهره وری، فقدان خرید تضمینی محصولات تولیدی و کمبودهای ناشی از ناکارآمدی طرف عرضه و تقاضا و همچنین کمبود امکانات صنعتی جستجو نمود.
۱۹.

بررسی اثرات اقتصادی و اجتماعی آبیاری تحت فشار در توسعه کشاورزی و نواحی روستایی مطالعه موردی: بخش بهاران شهرستان گرگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه پاییز ۱۳۹۸ شماره ۶۰ 201-218

کلید واژه ها: آبیاری تحت فشار آبیاری سنتی توسعه روستایی بخش بهاران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۷ تعداد دانلود : ۳۰۰
کاهش چشمگیر ذخائر آبی در کشور در سال های اخیر ضرورت توجه هر چه بیشتر به روش های مصرف بهینه آب و اصلاح شیوه های آبیاری را می طلبد. هدف این پژوهش بررسی اثرات اقتصادی و اجتماعی آبیاری تحت فشار در توسعه کشاورزی و نواحی روستایی بخش بهاران شهرستان گرگان می باشد. این تحقیق از نوع کاربردی و از نظر روش توصیفی – تحلیلی و میدانی است که به روش پیمایشی اجرا شده است. جامعه ی آماری شامل 2316 نفر از کشاورزان مدرن و سنتی بخش بهاران شهرستان گرگان بودند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 330 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند که از این تعداد 200 نفر از کشاورزان سنتی و 130 نفر از کشاورزان مدرن به صورت تصادفی ساده مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار اصلی پژوهش، پرسشنامه است که پایایی آن از طریق تکمیل30 پرسشنامه و ضریب آلفای کرونباخ (73/0) بدست آمده است. داده های جمع آوری شده با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای مقایسه و سنجش متغیرها، از آزمون های T مستقل، فریدمن و مان وایتنی استفاده شد که نتایج حاصل از تحقیق حاکی از آن است که آبیاری مدرن در اکثر مولفه های اقتصادی تا سطح اطمینان 99 درصد اثرگذار بوده و همچنین باعث بهبود شاخص های اجتماعی از قبیل کاهش مهاجرت، افزایش انگیزه کشاورزان و ... شده است. شایان ذکر است که در زمینه های مولفه های اقتصادی و اجتماعی کشاورزان سنتی و مدرن تفاوت معناداری را تا سطح 99 درصد نشان می-دهند،
۲۰.

بررسی موانع توسعه گردشگری روستاهای کوهستانی با تأکید بر آب درمانی. مطالعه موردی: روستاهای بخش لاریجان شهرستان آمل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال دهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۷ 245 - 258

کلید واژه ها: گردشگری اکوتوریسم توسعه روستایی آب درمانی بخش لاریجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۷ تعداد دانلود : ۷۸
امروزه گردشگری از اهمیت ویژه ای در اقتصاد ناحیه ای برخوردار بوده و  نقش کلیدی در توسعه اقتصاد روستایی کشورهای مختلف جهان ایفا می کند. به طوری که با توسعه گردشگری روستایی اقتصاد روستایی پویاتر شده و به تبع ارزش افزوده اقتصادی، کیفیت زندگی روستاییان بهبود می یابد. براین اساس هدف این پژوهش بررسی موانع و چالش های توسعه گردشگری و ارائه راهکارهایی در راستای توسعه روستاهای کوهستانی شمال ایران به ویژه روستاهای ناحیه مورد مطالعه است. این پژوهش به صورت کاربردی بوده و روش آن به صورت توصیفی- تحلیلی و میدانی است و جامعه آماری روستاییان ساکن در روستاهای کوهستانی بخش لاریجان شهرستان آمل می باشند. پس از شناسایی و طراحی شاخص ، پرسش نامه ای تنظیم شد که با استفاده از فرمول کوکران، 220 نفر از روستاییان به عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند که با روش نمونه گیری تصادفی ساده پرسش نامه ها بین آنها توزیع گردید و در نهایت با استفاده از آماره های توصیفی و آزمون های فریدمن و تحلیل عاملی در محیط نرم افزاری SPSS، داده ها مورد سنجش و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمون فریدمن نشان دهنده تفاوت معنادار و 99 درصدی هریک از موانع پیش روی توسعه گردشگری روستایی هستند. همچنین نتایج حاصل از آزمون تحلیل عاملی حاکی از آن است که مؤلفه  مختلف بررسی شده به عنوان چالش به چهار دسته (عامل) طبقه بندی شدند و درمجموع درمحدوده این پژوهش بودند. در این بین چالش های زیرساختی با 18/25 درصد واریانس مقدار ویژه به عنوان مهم ترین چالش محسوب می گردد و بعد از آن چالش های بهداشتی و زیست محیطی با 38/17 درصد از واریانس مقدار ویژه به عنوان دومین عامل محسوب می شود. علاوه بر موارد مذکور چالش های اقتصادی با 19/15 درصد از واریانس و چالش های اجتماعی و فرهنگی با 06/13 درصد از واریانس مقدار ویژه در رتبه های بعدی قرار می گیرند. براین اساس می توان نتیجه گرفت که مؤلفه  بررسی شده در مجموع 81/70 درصد از واریانس کل موانع توسعه گردشگری در روستاهای کوهستانی محسوب می شوند و حدود 19/29 درصد باقی مانده مربوط به عواملی هستند که در این پژوهش مورد شناسایی و بررسی قرار نگرفتند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان