محمدسعید فیاض

به کارگیری نغمات موسیقی در قرائت قرآن کریم و تأثیر آن در تغییر مفهومی آیات، مسئله ای مهم است که در مجامع قرآنی مغفول واقع شده، هرچند دارای اهمیت بسیاری است. هدف این پژوهش، بررسی نقش نغمات در تغییر مفهومی آیات به هنگام قرائت قرآن کریم است. سؤال اصلی تحقیق این است که میان الحان و مقامات موسیقی با قرائت قرآن کریم و تغییرات معنایی و مفهومی چه ارتباطی وجود دارد؟ روش تحقیق، پیمایشی است و جامعه آماری را متخصصان و صاحبنظران، مشتمل بر 86 نفر در حوزه قرائت و موسیقی تشکیل می دهند. تحقیق به صورت تمام شماری و براساس پرسشنامه محقق ساخته انجام گرفته است. براساس داده ها و نیز بررسی نمودار راداری و درصد آماری به دست آمده از نتایج گویه های هدفدار (طیف لیکرت)، ارتباط متغیرها با درصد بالای متوسط مشخص شده و بررسی ماحصل تلفیقی آیات با ساختار نغمات اجراشده در این روش، این مطلب را ثابت می کند که نغمات موسیقی هر کدام دارای ماهیت و شخصیت مستقل بوده و به کارگیری آن در قرائت، نقش مؤثری در تغییر مفهومی و درک معنایی آیات خواهد داشت. نتایج به دست آمده، ثابت می کنند نغمات موسیقی، در تغییر مفهومی آیات، نقش مستقیم دارند و بهره گیری از فنون قرائت، تأثیری مضاعف در درک معنای آیات دارد.

سوره حمد یکی از بااهمیت ترین سوره های قرآن کریم است که آگاهی به مضامین آن به ویژه توحید و معاد برای تربیت نوجوانان می تواند راهگشا باشد.پژوهش حاضر با هدف طراحی آموزشی مضامین سوره حمد به شیوه چند رسانه ای و پازل آموزشی و اثربخشی آموزش آن بر التزام به نماز دانش آموزان دختر متوسطه اول، انجام شده است. پژوهش کاربردی و به صورت شبه آزمایشی و مبتنی بر طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری این تحقیق، شامل کلیه دانش آموزان دختر مقطع متوسطه اول شهر یزد می باشد. نمونه آماری شامل 60 نوجوان دختر بوده که به چهار گروه 15 نفری، شامل سه گروه آزمایش (آموزش مضامین سوره حمد به شیوه چند رسانه ای، پازل آموزشی و برنامه آموزشی) و یک کنترل تقسیم شده اند. روش نمونه گیری، به روش غیراحتمالی و از نوع تصادفی ساده انجام شده است. برای آموزش به سه شیوه ذکر شده از برنامه ها و نرم افزارهای آموزشی استاندارد استفاده شد. داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه «نگرش و التزام به نمازهای یومیه» که توسط انیسی و همکاران (1389) جمع آوری و به روش توصیفی و استنباطی به وسیله نرم افزار SPSS انجام شد. نتایج نشان داد که آموزش مضامین سوره حمد به سه شیوه چند رسانه ای، پازل آموزشی و کتاب بر التزام به نماز دانش آموزان دختر متوسطه اول شهر یزد تأثیر معناداری دارد.

هدف از این تحقیق بررسی اکتساب زبان از دیدگاه قرآن کریم و روان شناسی می باشد. در بررسی اکتساب زبان از دیدگاه قرآن کریم، از روش تحلیلی استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان داد که دیدگاه قرآن کریم همسو با رویکردهای تعامل گرایی - به ویژه رویکرد پدیدارگرایی - اکتساب زبان را با توجه به سه بعد ذاتی، شناختی و یادگیری تبیین می نماید. اکتساب زبان (تکلم) در دیدگاه قرآن کریم به سه قسمت «تکلم بنیادی»، «قول» و «لسان» تقسیم می شود. قرآن کریم اکتساب «تکلم بنیادی» را ذاتی، «قول» را شناختی و «لسان» را اکتسابی می داند؛ تقسیم بندی ای که در هیچ رویکرد دیگری شبیه به آن مشاهده نشده است و می توان آن را از اعجازهای علمی قرآن کریم دانست. تحقیقات تحلیلی بیشتر بر روی تکلم بنیادی، قول و لسان و فهم سازوکارهای رشدی آن می تواند مبحث اکتساب زبان را در روان شناسی به اجماع برساند.

از زمان نزول قرآن تاکنون مخالفان اسلام کوشیده اند تا آن را ساختة ذهن بشر و برگرفته از منابع پیشین معرفی کنند. فرضیة اقتباس داستان های قرآن از متون ادیان گذشته یکی از زمینه های فعالیت خاورشناسان بوده است. آنها علاوه بر اتهام اقتباس، گاهی پیامبر را به خطای تاریخی نیز متهم کرده اند. حکایت هامان از این دست است. مدعیان خطای تاریخی قرآن برآن اند که پیامبراکرم(ص) بر اثر سوء برداشت از منابع یهودی، هامان وزیر خشایارشا را با وزیر فرعونِ معاصر حضرت موسی علیه السلام(ع) اشتباه گرفته است. این فرضیه به دلایل متقن مردود است؛ بسیاری از محققان، کتاب اِستِر را که وزیر خشاریارشا بودن هامان در آن مطرح شده اثری افسانه ای دانسته اند. از سوی دیگر، محتوای گزارش قرآن از هامان هیچ مشکلی با واقعیات تاریخی ندارد، بلکه تحقیقات باستان شناسی ـ که خود غربیها انجام داده اند ـ شواهد محکمی در تأیید تاریخی بودن هامان و تعلق او به دربار فرعون در عهد موسی را به ثبت رسانده است.