محمدامین عرفان منش

بررسی همکاری‌های علمی میان دانشمندان، از مباحث مطرح در حوزه علم‌سنجی است که در سال‌های اخیر با استقبال بسیار از سوی پژوهشگران روبرو بوده است. همکاری دانشمندان در سطح بین‌المللی، شکل گسترده‌ای از همکاری و مشارکت علمی است که نتایج مطالعات انجام‌شده در این حیطه، بر اهمیت و مزایای آن تأکید دارد. پژوهش حاضر، با هدف بررسی همکاری میان پژوهشگران ایرانی و پژوهشگران کشورهای جنوب شرق آسیا انجام گرفته است. ایران در 34 سال گذشته با هشت کشور واقع در جنوب شرق آسیا همکاری علمی داشته و مالزی، همکار اصلی ایران در میان دیگر کشورهای این منطقه محسوب می‌شود. همکاری‌های علمی ایران و کشورهای جنوب شرق آسیا در این‌ بازه زمانی از سیر صعودی برخوردار بوده و میزان همبستگی مثبت و معنا‌داری میان تولیدات علمی این کشورها و میزان همکاری‌ علمی ایران با آن‌ها به‌دست آمده است. بیش‌ترین تألیفات مشترک ایران با هشت کشور آسیای جنوب شرقی، در حوزه موضوعی شیمی منتشر شده‌ است. همچنین دانشگاه شهید‌بهشتی در میان دیگر دانشگاه‌ها و مؤسسات علمی و پژوهشی کشور، بیش‌ترین همکاری را با کشورهای مذکور داشته. «مصطفی امینی» نیز بیش‌ترین میزان تألیفات مشترک با ‌نویسندگان این کشورها را به‌خود اختصاص داده است.‌

هدف اصلی پژوهش حاضر، ارزیابی ظاهری، ضریب تاثیرگذاری و وضعیت بازدید وب سایت دانشگاه های علوم پزشکی وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. برای نیل به این هدف، 41 وب سایت مورد نظر با استفاده از سیاهه ی وارسی متشکل از 59 عامل، از دیدگاه ظاهری بررسی شدند. هم چنین تعداد صفحات نمایه شده ی هر وب سایت، تعداد کل پیوندها، پیوندهای دریافتی، خود پیوندها، ضریب تاثیرگذاری کل و ضریب تاثیرگذاری دریافتی این وب سایت ها به منظور ارزیابی رؤیت پذیری و میزان تاثیرگذاری آنها مورد بررسی قرار گرفت. علاوه بر این در پژوهش حاضر میزان بازدید از وب سایت های مورد بررسی و عواملی مانند رتبه ی ترافیک در ایران و جهان، درصد کاربران وب که سایت های مورد نظر را مرور کرده اند، متوسط صفحات مرور شده توسط کاربران و میزان مرور از داخل و خارج از کشور، بر اساس آمار مستخرج از سایت آلکسا بررسی شدند. یافته های پژوهش، نشان می دهد که وب سایت دانشگاه های علوم پزشکی شیراز و ایران از نظر طراحی در بهترین وضعیت قرار دارند. بیش ترین تعداد پیوندها و پیوندهای دریافتی مربوط به وب سایت دانشگاه علوم پزشکی تهران و بیش ترین تعداد خودپیوندها مربوط به وب سایت دانشگاه علوم پزشکی مشهد است. بالاترین ضریب تاثیرگذاری کل به وب سایت دانشگاه های علوم پزشکی شاهرود و ایران و بیش ترین ضریب تاثیرگذاری دریافتی به وب سایت دانشگاه های علوم پزشکی اصفهان و گیلان تعلق دارد. هم چنین وب سایت دانشگاه های علوم پزشکی تهران، شیراز و مشهد به ترتیب دارای بالاترین رتبه ی ترافیک در ایران و جهان بوده اند.

الگوی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی، الگویی مفهومی جهت تنظیم عناصر کتابشناختی در فهرست ها و پایگاه های اطلاعاتی، در سال 1997 از سوی ایفلا و به دنبال طرحی جهت بازنگری در قواعد فهرست نویسی آنگلوامریکن به وجود آمد. این الگو در صدد است که از سایر قواعد فهرست-نویسی موجود مجزا بوده و جهت تامین نیازهای اطلاعاتی کاربران که مهم ترین هدف این الگو محسوب می شود، از ساختاری جدید جهت ذخیره سازی و نمایش پیشینه های کتابشناختی بهره برد. به نظر می رسد می توان از برخی ویژگی های منحصر به فرد این الگو، در رفع مشکلات و کمبودهای فهرست های کنونی و طراحی نظام های آینده بهره گرفت. در مقاله حاضر پس از بیان تاریخچه الگوی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی ایفلا و معرفی مختصر این الگو و موجودیت های تشکیل دهنده آن، به مهم ترین پژوهش های انجام شده در مورد آن اشاره شده و ویژگی های اصلی این الگو و تفاوت های آن با قواعد فهرست نویسی آنگلوآمریکن مورد بررسی قرار می گیرد. توصیف موازی مدرک اولیه و آثار وابسته به آن، ساختار سلسله مراتبی پیشینه های کتابشناختی و تهیه یک ابرپیشینه برای هر اثر و تعیین دقیق کارکردهای عناصر داده ای موجود در پیشینه های کتابشناختی، از جمله مهم ترین ویژگی های این الگو نسبت به قواعد فهرست نویسی آنگلوامریکن محسوب می شود. در انتها نیز برخی از نواقص مربوط به این الگو مورد بررسی قرار می گیرد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان مشارکت و همکاری علمی دو کشور ایران و مالزی در تولید علم جهانی طی سال های 1975 تا 2008 انجام گرفته است. روش: پژوهش حاضر به روش علم سنجی انجام گرفت و در آن به روند همکاری دو کشور در بازه زمانی مورد نظر، ملیت نویسندگان اول در تولیدات علمی مشترک دو کشور، سایر کشورهای مشارکتکننده در تولید علم مشترک ایران و مالزی، حیطه موضوعی اصلی که دو کشور در آن همکاری داشته اند، و پرتولیدترین نویسندگان و مؤسسه های علمی-پژوهشی ایرانی در همکاری با مؤسسه های مالزیایی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت یافته: نتایج پژوهش نشان داد که نخستین همکاری علمی دو کشور در سال 1975 انجام گرفته و روند این همکاری طی 34 سال مورد بررسی، سیری صعودی را پیموده است. بیش ترین تعداد مشارکت علمی مربوط به سال 2008 بوده است که دو کشور، 87 تولید علم مشترک انجام داده اند. شیمی پرتولیدترین حیطه موضوعی در مشارکت علمی دو کشور بوده است. ضمن اینکه دو دانشگاه مالایا و ساینس مالزی بیش ترین سهم را در تولیدات علمی مشترک دو کشور دارا بوده اند. واژه های کلیدی: همکاری علمی، تولید علم، ایران، مالزی، علم سنجی