بهمن رمضانی گورابی

شناخت توان آسایش زیست اقلیمی یا بیوکلیماتیک در مناطق مختلف جغرافیایی، می تواند به برنامه ریزی اکوتوریستی جاذبه های طبیعی کمک نماید، تا مناطق جاذب محیطی در برابر آلودگی محیط زیست، هجوم و تجاوز انسانی، تغییرات کاربری زمین، استفاده برای گذران اوقات فراغت و… حفظ شود. تالاب کیا کلایه لنگرود، یکی از تالاب های حاشیه شهر لنگرود است که در جذب گردشگر و افزایش درآمد اقتصادی حاشیه نشینان و حفظ محیط زیست طبیعی، دارای اهمیت و توان بالایی است. هدف این تحقیق، شناخت توان آسایش زیست اقلیمی، راحتی بافت فضای بیرون ساختمانی و گردشی تالاب در طول ماههای سال است که به عنوان بخشی از یک پروژه تحقیقاتی و با هدف بهره برداری از تالاب کیاکلایه لنگرود و افزایش بازدهی اقتصادی به اجرا در آمده است. روش تحقیق، استفاده از الگوی سایکرومتریک به سبک اوانز است و آن هم شناخت معیار راحتی بافت برای شب و روز در طول ماههای سال است. نتیجه تحقیق نشان داد که ماههای خرداد و تیر در روز گرم بوده و ماههای اسفند، فروردین، اردیبهشت، مرداد، شهریور، مهر و آبان معتدل و بقیه ماهها سرد است

بیماری آنفلونزای مرغی یکی از بیماری های کشنده عفونی در پرندگان وحشی و اهلی می باشد که خسارت عمده ای را به صورت طبیعی و مصنوعی به اقتصاد کشاورزی وارد کرده است. با توجه به اینکه خسارت بسیاری را به تولیدکنندگان پروتئین در نقاط مختلف جهان وارد نموده است...

تغییرات کاهشی برخی عناصر اقلیمی نظیر بارش روزانه، هفتگی، ماهانه، فصلی و سالانه می تواند منجر به وقوع خشکسالی گردد. شناخت این تغییرات و برنامه ریزی به منظور عبور از شرایط مذکور می تواند از خسارت بیشتر جلوگیری کند. به هرحال ظهور خشکسالی اگرچه بسیار بطئی است، ولی تاثیرات آن در صورت تداوم ویرانگر خواهد بود. هدف پژوهش حاضر شناخت رابطه تغییرات قطر دوایر سالانه گونه درخت صنعتی صنوبر با تغییرات بارش و شرایط خشکسالی است. روش بررسی پژوهش حاضر توصیفی است و نوع آن کاربردی به همراه استفاده از روش میدانی و تهیه دیسک های دوایر درختی به همراه تحلیل عنصر اقلیمی باران در دوره آماری برای شهرستان صومعه سرا در قالب مطالعه ای پژوهشی است. نتایج مطالعه نشان می دهد (82-1372) که با حفظ سایر شرایط و عوامل دیگر، کاهش و افزایش باران و شرایط خشکسالی تاثیرات مستقیمی در رشد دوایر سالیانه درخت صنعتی صنوبر نشان می دهد. به طوری که ضریب همبستگی بین باران سالانه و رشد قطر دوایر سالانه 662/0= r را نشان می دهد، که در سطح 5 درصد معنی دار است . ضریب همبستگی مذکور بدون توجه به سال وقوع آن به میزان 88/0 است و نشان می دهد که با کاهش بارش از سطح 1200 میلی متر به 800 میلی متر، قطر حلقه های درختی نیز به میزان 3/2 میلی متر بوده است. این عامل در دوره مورد بررسی موجب بروز خسارت فراوان در ناحیه شده و نیاز به مطالعات مستمر و توجه به راه حل های پیشنهادی این پژوهش به برنامه ریزان، مورد تاکید است.

نواحی حاشیه و جزایر خلیج فارس در اقلیم گرم مرطوب با رطوبت مطلق بالا واقع شده است ناحیه ای با موقعیت آب و هوایی نامطلوب که از ویژگیهای آن می توان حداقل باران و کم آبی، بخار آب فراوان، رطوبت نسبی کم، تابش خوشیدی زیاد، گرد و غبار و... نام برد که با توجه به طرح های توسعه شهری و ایجاد شهرهای جدید و مناطق صنعتی به همراه ازدیاد جمعیت دارای اهمیت فراوان از نظر هزینه انرژی در برابر اقلیم نامطلوب می باشد. در گذشته بومیان با توجه به وجود پوشش گیاهی جنگل حرا و استفاده از تکنیک های بومی در برابر نامطلوبی اقلیم شرایط کم و بیش قابل تحملی را برای خود مهیا می نمودند در صورتی که با توجه به تغییرات سازه ای جدید این امر همراه با افزایش زیاد هزینه انرژی در طول سال می باشد. هدف این مقاله شناخت پتانسیل ایجاد شرایط مطلوب اقلیمی جنگل حرا در حاشیه خلیج فارس با تاکید بر کاهش هزینه انرژی می باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، با استفاده از آمارهای موجود هواشناسی و کاربرد مدل های بیوکلیماتیک انسانی می باشد. این مقاله کوشش دارد شناخت و توسعه این جنگل ها را به عنوان یکی از راه های ایجاد اقلیم مطلوب محلی و منطقه ای در منطقه خلیج فارس برای توسعه مطلوب انسانی معرفی نماید به طوری که در نواحی جنوبی خلیج فارس در کشور امارات با صرف هزینه بالا پوشش گیاهی را سبز نگه داشته اند ولی در نواحی شمالی خلیج فارس (بخش ایرانی) این پتانسیل با کمترین هزینه در نواحی حاشیه و جزایر قابل توسعه است و بسیار ارزان تر می باشد که قابل مقایسه از نظر قیمت با کشور جنوبی نیست.

تالاب انزلی از منابع مهم اکوتوریستی گیلان، ایران، و حتی خاورمیانه می باشد که می تواند نقش بسیار مهمی را در اقتصاد و اشتغال نیروی انسانی با حفظ محیط زیست ناحیه داشته باشد هدف مقاله حاضر شناخت محدوده زمانی مطلوب آسایش بیوکلیماتیک در حاشیه و تالاب انزلی با استفاده از مدل بیکر ولنکستر- کارستن می باشد. روش کار تحلیلی و با استفاده از داده های اقلیمی و تجزیه و تحلیل آن در قالب مدل های کلیماتیک آسایش انسانی (کلیما اکوتوریسم) بیکر و لنکستر - کارستن می باشد. نتایج مطالعه نشان داد که ماه های فروردین، اردیبهشت در شرایط مطبوع و آسایش بیوکلیمایی است، ماه های تیر، مرداد دارای هوای گرم و شرجی ولی قابل تحمل با دارای فشار بیو کلیمایی است، ماه های آبان، آذر، دی، بهمن، اسفند سرد و همراه با تحریک ملایم بیو کلیمایی است. هم چنین این ناحیه در ماه های خرداد، مرداد و شهریور شرجی بوده و در ماه های اردیبهشت، مهر در شرایط مرز شرجی (تعداد روزهایی همراه با پدیده شرجی) و در ماه های دی، بهمن، اسفند، فروردین، آبان و آذر غیر شرجی می باشد.

گردشگری ورزشی بخشی از گردشگری است که با بهره گیری از ورزش به عنوان یک پدیده مثبت و فراملی عمل می کند. توجه به برنامه ریزی برای گردشگری ورزشی از زمانی آغاز شد که مکان های طبیعی به عنوان یکی از مقاصد گردشگری انتخاب شدند. اگر گردشگری ورزشی بطور مطلوب طرح ریزی شود می تواند ضمن حفاظت و مدیریت بهینه منافعی را برای جوامع بومی و اقتصاد محلی به همراه داشته باشد. اقلیم از پدیده هایی است که تأثیر بسیار زیادی بر گردشگری از جمله گردشگری ورزشی دارد. در این پژوهش با استفاده ازروش بیکر، شاخص دمای معادل فیزیولوژی و مدل کی و ومپلو به بررسی و شناسایی محدوده ی زمانی مناسب برای گردشگری ورزشی شهرستان رودسر پرداخته شده است. جهت ارزیابی شرایط اقلیم برای گردشگری ورزشی، میانگین ماهانه درجه حرارت، رطوبت نسبی، بارش، فشار بخار، سرعت باد و پوشش ابر 5 ایستگاه هواشناسی رامسر، هراتبر، کاکرود، اسپیلی و شلمان طی دوره آماری 15 ساله (1389 -1375) استفاده گردید. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که منطقه مورد مطالعه درماه های خرداد،تیرو شهریور برای فعالیت های گردشگری ورزشی مناسب بوده و شرایط آسایش زیست اقلیمی ( بیو کلیماتیک )در این ماه ها برقرار است. با تکیه بر نتایج این پژوهش انتظار می رود مسوولان با برنامه ریزی صحیح بتوانند به توسعه اقتصادی، افزایش درآمد و بالا بردن سطح اشتغال منطقه کمک نمایند تا شرایط مساعدی برای گردشگری ورزشی، تمرکز جمعیت گردشگر و مجال استفاده ی آیندگان برای ورزش وتفریح در محیط های طبیعی فراهم آید. 

به طور کلی مخاطرات طبیعی از جمله عوامل تهدیدکننده مقاصد گردشگری هستند که منجر به تغییر در روند توسعه گردشگری یک منطقه می شوند؛ بنابراین با استفاده از پهنه بندی مخاطرات طبیعی و شناخت و ارزیابی توان اکولوژیک منطقه می توان محدوده های مستعد توسعه گردشگری را شناسایی و زیان های ناشی از مخاطرات را تا اندازه ای کاهش داد. در این تحقیق پهنه بندی مخاطرات طبیعی مقاصد گردشگری شهرستان شفت مورد مطالعه قرار گرفته است. شفت از شهرستان های شمال ایران است که در غرب استان گیلان واقع شده است. کوه های تالش که منبع بزرگی از برف زمستانی و باران های مناسب می باشند، در نزدیکی این شهرستان قرار گرفته اند که سرچشمه رودخانه ها و چشمه های متعددی در محدوده این شهرستان می باشند. برخورداری از چشم انداز های طبیعی نظیر ییلاقات ، آبشارها و قرارگیری دو بقعه امام زاده ابراهیم و امام زاده اسحاق در محدوده شهرستان شفت باعث شده است این شهرستان جایگاه ویژه ای در توسعه گردشگری استان گیلان از لحاظ اکوتوریسم و گردشگری مذهبی داشته باشد. با توجه به میزان اهمیت این شهرستان به عنوان یک مقصد گردشگری مهم در این تحقیق براساس داده های مختلف محیطی، مدلی برای پهنه بندی مخاطرات طبیعی توسعه گردشگری در شهرستان شفت ارائه شد که بر رویکرد ارزیابی چند عامله استوار است.مدل فوق با استفاده از وزن دهی به معیارها با فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و تحلیل های فضایی در محیط GIS همراه شد تا نمایش بهینه توان سرزمین در سه طبقه بسیار مطلوب(کم خطر)، نیمه مطلوب(خطر متوسط) و نامطلوب(خطر زیاد) برای توسعه گردشگری ، فراهم شود.نتایج نشان داد که 32/52 درصد از کل سری دارای پهنه مطلوب برای گردشگری و 30/39 درصد از کل سری دارای پهنه نیمه مطلوب و 38/8 درصد دارای پهنه نامطلوب برای توسعه گردشگری می باشد.

پتانسیل های طبیعی بالفعل و بالقوه هر ناحیه و منطقه جغرافیایی به عوامل و عناصر اقلیمی وابسته است . و باتوجه به پارامترهای سازنده دستگاه اقلیم ، قابل فرموله شدن می باشد واز طریق آن فرمول می توان مناطق دارای اقلیم مشابه را شناسایی کرد. این مقاله روش طبقه بندی اقلیمی (بیو کلیماتیک) ریواس مارتینز را که به طور وسیع در نواحی ساحلی و فلات های مدیترانه ای اقیانوس اطلس مورد استفاده قرار گرفته است، شرح می دهد و برای استان گیلان و خراسان (ناحیه ساحلی و قاره ای یا بری ) به عنوان نمونه طبقه بندی و تهیه نقشه اقلیمی (بیو کلیمایی ) ارائه شده است . جهت انجام کار از آمار 15 ایستگاه گیلان و 13 ایستگاه خراسان و از پارامترهای میانگین حداکثر دمای گرم ترین ماه سال، میانگین حداقل دمای سردترین ماه سال، دمای متوسط ماهانه، میانگین دمای حداکثر سردترین ماه سال و مجموع دمای ماهانه استفاده شد و شاخص های بیوکلیمایی قاره ای–اقیانوسی، شاخص بیوکلیمای دمایی، شاخص بیوکلیمای آمبروترمیک محاسبه گردید . نقشه اقلیمی با شاخص بیوکلیمایی آمبروترمیک ترسیم شد و این کار می تواند با توجه به محاسبات برای تمام شاخص ها انجام گردد . و نهایتا برای مقایسه ودقت روش با روش اقلیمی آمبرژه ،گوسن ،دمارتن و کوپن مورد بررسی ومقایسه قرار گرفت . نتیجه مطالعه نشان داد روش ریواس مارتینز در شرایط نزدیکی با روش گوسن قراردارد و به طور واقعی تر می تواند اقالیم (بیو کلیماها) را جدا سازی نماید . پیشنهاد می شود این روش با توجه به وسعت سواحل جنوب و شمال ایران و توده قاره ای فلات ایران به عنوان یک روش اقلیمی (بیوکلیمایی) مورد مطالعه سراسری و طبقه بندی با یک دوره آماری بلند مدت قرارگیرد تا با توجه به توان های اقلیمی و محیطی در ایران، ابزاری مناسب برای اهداف برنامه های اجرایی، مورد استفاده قرار گیرد.

مقدمه:   امروزه پدیده  خشکسالی به عنوان مسئله ای ملی و فراملی حائز اهمیت و مورد توجه محافل علمی و حتی سیاسی است. هدف:  هدف این مقاله بررسی پدیده خشکسالی با  استفاده از داده های دما و بارش روزانه مربوط به سه ایستگاه سینوپتیک رشت،  انزلی و ماسوله و چهار ایستگاه تبخیرسنجی رشت، کسما، چوبر و قلعه رودخان و نه ایستگاه هیدرومتری پارامترهای بارش و رواناب در یک بازه زمانی ۳۰ ساله(۲۰۱۸- ۱۹۸۸) پرداخته  شده است. روش شناسی :  در این تحقیق به. روش تحلیل داده ها و روند تغییر عناصر اقلیمی و پایش خشکسالی با استفاده از روش من- کندال، SPI و RDI با استفاده از نرم افزار SPSS ،  EXCELL و DIP انجام گرفته است . قلمرو جغرافیایی پژوهش:  محدوده مورد مطالعه در این تحقیق حوضه تالاب انزلی در استان گیلان است. این محدوده به عنوان اولین تالاب جهانی از جنبه های مختلف دارای اهمیت است. یافته ها و بحث:   نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که در ایستگاه رشت اگرچه تغییرات محسوس در پارامتر بارش مشاهده نمی گردد اما بصورت کلی نشان دهنده روند منفی و نزولی در میزان آن می باشد. از طرفی پیش بینی حاکی از کاهش بارش و دما تا سال 2050 به میزان 48 میلیمتر و   79/0 درجه سانتی گراد می باشد.  از طرفی نتایج ایستگاه انزلی نشان از عکس وضعیت موجود در رشت می باشد با این تفاوت که تغییرات در آن ایستگاه  با جهش های کوتاه مدت متوالی و نامنظم می باشد. و برخلاف ایستگاه رشت، بارش متوسط سالانه و ماهانه در این دوره روند صعودی تقریبی 1/0 درصد در سال به میزان 63 میلیمتر افزایش می یابد و دمای میانگین سالانه آن نیز حاکی از افزایش 43/1 درجه سانتیگراد بیشتر از متوسط مشاهداتی است. بررسی خکسالی ها نیز نشان دادند که روش RDI شرایط واقعی اقلیمی منطقه را با توجه به اینکه دما و تبخیر و تعرق پتانسیل در مراحل محاسباتی این شاخص دخیل اند بهتر نشان می دهد. نتیجه گیری:  شدت و حجم خسارت ها و روند فزاینده ی تغییرات بطئی عوامل تاثیرگذار به گونه ای است که ایجاب می کند تدابیر مؤثرتر و اساسی تری به خصوص جهت پیشگیری ازآثار این وقایع به عمل آورد نهایت با توجه به اهمیت موضوع تغییر اقلیم در سال های اخیر در مجامع ملی و بین المللی، تعیین آسیب پذیری سیستم طبیعی تالاب انزلی به تغییر اقلیم گزینه های مناسب مدیریتی برای سازگاری با این پیامد شوم در راستای اهداف تخصصی این مطالعه ارائه گردید.

گردشگری همراه با پایداری زیست محیطی به عنوان یکی از مهمترین موضوعات بااهمیت توسعه پایدار می باشد. بدین معنا که ماهیت پایداری گردشگری مستلزم حفظ محیط های طبیعی به همراه حفظ ارزش های فرهنگی و انسانی برای نسل های آینده است.لذا توسعه پایدارگردشگری، فرآیندی است که با کیفیت زندگی میزبانان، تأمین تقاضای بازدیدکنندگان و به همان نسبت با حفاظت منابع محیط طبیعی و انسانی در ارتباط است .هدف این تحقیق ارزیابی توسعه گردشگری در چارچوب پایداری زیست محیطی شهر رشت می باشد.از این رو روش تحقیق توصیفی –تحلیلی از نوع پیمایشی متکی بر پرسشنامه از سه گروه کلیدی جامعه محلی،گردشگران و مدیران منابع شهر رشت است.به همین منظور 45 شاخص اقتصادی،اجتماعی و زیست محیطی تعیین و مورد ارزیابی قرار گرفت.برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل سلسه مراتبی فازی در محیط نرم افزاری AHPfuzzy استفاده شد و سطح بندی پایداری بر اساس مدل پرسکات آلن انجام شد. نتایج حاصل از شاخص های کیفیت گردشگری از سوی گردشگران،مردم و مسوولان منابع شهر رشت، نشان داد که پایداری محیطی کل از دیدگاه سه گروه با امتیاز 0.284 نسبت به سایر ابعاد پایداری دارای کمترین امتیاز می باشد و در وضعیت ناپایداری بالقوه قرار دارد و فاصله آن از حد مطلوب پایداری زیاد می باشد. در کل رفاه اکوسیستم طبیعی شهر رشت با امتیاز 0.284در شرایط ناپایداری بالقوه نسبت به رفاه انسانی با امتیاز 0.466 در این شهر قرار دارد.

مقدمه: امروزه توسعه گردشگری در شکل انبوه و خودجوش با اثرگذاری بر بنیانهای اقتصادی روستایی، اثرات و پیامدهای گوناگونی به دنبال داشته است. هدف:  هدف از پژوهش حاضر تحلیل تطبیقی الگوهای گردشگری و پیامدهای اقتصادی اجتماعی آن بر نواحی روستایی شهرستان ماسال و سیاهکل می باشد. روش شناسی :  پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت استقرایی-قیاسی است .جامعه آماری پژوهش کلیه دهیاران و کارشناسان روستاهای هدف گردشگری شهرستان ماسال و سیاهکل می باشند که برهمین اساس از هر شهرستان 20 روستا که گردشگران در آنجا دارای بیشترین بازدید و اقامت شبانه را داشتند به عنوان نمونه و هدفمند انتخاب شدند. روش گردآوری اطلاعات در پژوهش حاضر به صورت اسنادی و میدانی و ابزار گردآوری اطلاعات نیز علاوه بر مصاحبه و مشاهده استفاده از پرسشنامه می باشد که روایی شاخص ها در آن با نظر کارشناسی اساتید مربوطه تایید شد. همچنین با توجه به اینکه میزان آلفای کرونباخ برای تمامی متغیرهای تحقیق بالاتر از 7/0 و برابر(824/0) به دست آمد از این رو پایایی پرسشنامه نیز قابل قبول است. داده های به دست آمده  در محیط نرم افزاری SPSS  با استفاده از روش های آماری توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل شد. قلمرو جغرافیایی پژوهش: محدوده مطالعاتِی پژوهش، شهرستان های سیاهکل و ماسال می باشد. یافته ها و بحث:   یافته های بدست آمده از آزمون فریدمن نشان داد که بین متغیرهای پیامدهای اقتصادی – اجتماعی ناشی از الگوهای توسعه گردشگری روستایی شهرستان ماسال و سیاهکل از دیدگاه مدیران و کارشناسان تفاوت معنی داری وجود دارد. نتیجه گیری:  نتایج نشان داد که شکل گیری و گسترش گردشگری در نواحی روستایی شهرستان های ماسال و سیاهکل و نواحی اطراف آن به صورت خودجوش و بدون برنامه ریزی و مدیریت مناسب بوده است و به این علت، با ترکیبی از پیامدهای مطلوب و نامطلوب همراه بوده است که بعضاً موجب برخی دگرگونی های فضایی و اجتماعی اقتصادی شده است.

مقدمه: بسیاری از برنامه ریزان توسعه از فعالیت گردشگری روستایی به عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار یاد می کنند و در این راستا می کوشند، با شناسایی مزیت ها و محدودیت های روستایی و امکان سنجی فعالیت گردشگری در این نواحی و نیز برنامه ریزی اصولی، نقش موثری در تنوع بخشی به اقتصاد روستایی برعهده گیرند.هدف: هدف از انجام این پژوهش، شناسایی عوامل موثر بر توسعه الگوی گردشگری نواحی روستایی شهرستان ماسال می باشد.روش شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و دارای ماهیت اکتشافی از نوع کیفی-کمّی می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل دهیاران و کارشناسان شورای اسلامی روستاهای هدف گردشگری شهرستان ماسال می باشد که به صورت هدفمند انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها، از مصاحبه های عمیق به صورت سوال های باز و سپس ساخت پرسشنامه محقق ساخته، استفاده گردید. در روش تجزیه و تحلیل داده ها نیز از روش کدگذاری، روش آماری توصیفی شامل میانگین، انحراف استاندارد و روش آماری استنباطی شامل آزمون فریدمن و تحلیل مسیر بارهای عاملی با استفاده از نرم افزار SPSS و AMOS استفاده گردید.قلمرو جغرافیایی پژوهش: محدوده مطالعاتی در پژوهش حاضر، شهرستان ماسال می باشد.یافته ها: یافته ها نشان داد، جاذبه های طبیعی نواحی روستایی شهرستان ماسال با ضریب مسیر 89/0 نسبت به سایر عوامل اثر مستقیم و بسیار مهمی در الگوی گردشگری روستایی شهرستان ماسال دارد.نتایج: نتایج نشان داد که الگوهای اصلی گردشگری در نواحی روستایی شهرستان ماسال شامل اکوتوریسم، گردشگری تاریخی و گردشگری مذهبی می باشد. که از جمله عوامل تاثیرگذار در این زمینه موقعیت جغرافیایی و اقلیم روستاها، قابلیت و محدودیت های روستا به صورت مستقیم و منافع گردشگری، اثرات مثبت و منفی اقتصادی و اجتماعی و اقدامات مسئولان در جهت توسعه گردشگری به طور غیرمستقیم بر الگوی گردشگری روستایی این نواحی اثرگذار است.