مجتبی حبیبی عسگرآبادی

: مقاله حاضر به دنبال توصیف و تشریح روش تشخیص کارکرد متفاوت سوال در چارچوب نظریه سوال-پاسخ با استفاده از الگوی یک پارامتری با تاکید بر سوگیری داخلی در یک آزمون است.روش: ابتدا مبانی نظری رویکرد معرفی شد. و به دنبال آن به منظور ارائه عملی روش داد های خرده مقیاس گرامر در بخش تخصصی دفترچه زبان انگلیسی آزمون سراسری در سال 1384 با نرم افزار بای لوگ- ام جی تحت الگوی یک پارامتری با دو روش مقایسه سطوح مقادیر دشواری در دو گروه و آزمون نسبت درست نمایی تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشانداد که بین مقدار دشواری سوال 8 در دو گروه تفاوت معنادار است. این موشعو با برازش بهتر الگوی دارای کارکرد متفاوت سوال در مقایسه با الگوی بدون کارکرد متفاوت سوال ( با الفای 5%)تایید شد. در واقع احتمال پاسخ درست 8 برای گروه مردان در مقایسه با گروه زنان بیشتر بوده است. نتیجه گیری: اهمیت بررسی کارکرد متفاوت سوال در آزمون های مختلف روز به روز در حال افزایش است. روش های موجود در نظریه کلاسیک به خاطر وجود تغییر پذیری شاخص های آن برای شناسایی این موضوع مفید نیستند. در مقابل روش هایی موجود در بافت نظریه سوال- پاسخ برای انجام این کار مفیدتر هستند.

هدف پژوهش شناسایی علائم شاخص در اختلال-های روان پریشی یعنی اسکیزوفرنی، افسردگی اساسی و دو قطبی بود. روش پژوهش از نوع پس رویدادی بود که به شیوه در دسترس 204 بیمار دچار اختلال های روان پریشی بستری در بیمارستان های فاطمی و ایثار شهرستان اردبیل انتخاب و با مصاحبه نیمه ساختار یافته- مقیاس درجه بندی روان پریشی چواینارد و میلر (b و a1999) بررسی شدند. از این تعداد 84 نفر دچار اسکیزوفرنی، 52 نفر دچار اختلال افسردگی اساسی و 68 نفر نیز دچار اختلال خُلقی دو قطبی بودند. تحلیل اطلاعات با دو آزمون تحلیل عامل و تحلیل تشخیصی انجام شد. یافته ها نشان دادند در کل در سه گروه بیمار بستری، چهار عامل توهم جسمی، هذیان قدرت مافوق حسی، اختلال عمل در نتیجه افکار و توهم شنوایی به ترتیب با 8/11%، 7/8%، 5/5%، 3/5% وجود دارد. در گروه اختلال اسکیزوفرنی پنج عامل اختلال در ادراک محیط، توهم جسمی، هذیان مذهبی فراحسی، اختلال عمل در نتیجه افکار، توهم شنوایی به ترتیب 47/10%، 72/7%، 29/6%، 28/6% و 26/6% است. در گروه اختلال خُلقی دو قطبی پنج عامل هذیان همه کار توانی، توهم شنوایی، خطای ادراکی، توهم دهلیزی ـ حرکتی و حواسپرتی به ترتیب 25%، 38/11%، 2/8%، 5/6% و 4/5% است و در گروه افسردگی اساسی هفت عامل هذیان نامتجانس با خلق شامل هذیان حسادت و فراحسی، انواع توهم شنودی غیرکلامی، تحریف ادراکی، توهم جسمی، حواس-پرتی، تفکر جادویی، هذیان جنسی به ترتیب 27%، 9/11%، 9/8%، 5/6%، 8/5%، 6/5% و 2/5% وجود دارد. نتیجه گیری: در 2/63% از موارد اختلال های مورد مطالعه با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته- مقیاس درجه بندی روان پریشی درست طبقه بندی شده است.

امروزه در حوزه اندازه گیری دو نظریه غالب وجود دارد. نظریه کلاسیک اندازه گیری، که به وسیله اسپیرمن مطرح گردید و نظریه سوال پاسخ که سرمنشا آن به نظریه خصیصه مکنون باز می گردد. در واقع، زمانی که نظریه خصیصه مکنون برای اندازه گیری متغیرهای دو ارزشی مورد استفاده قرار گرفت، به نظریه سوال پاسخ مشهور شد. اگرچه مبانی پیچیده ریاضی این نظریه، در مقایسه با نشریه کلاسیک، باعث شده که پژوهشگران تمایل کمتری برای کاربرد این نظریه داشته باشند، ولی مفروضه های زیربنایی آن منطقی تر از نظریه کلاسیک هستند. امروزه در چارچوب این نظریه، دو رویکرد مختلف به اندازه گیری وجود دارد. رویکرد اول که مدل های خانواده راش از آن تبعیت می کنند، هدف اصلی اش اندازه گیری میزان خصیصه افراد است: در حالی که رویکرد دوم با هدف تحلیل سوال و برآورد پارامترهای آنها شکل گرفته است و از مدل هایی نظری مدل 2 و 3 پارامتری برای این منظور استفاده می کند. با وجود تفاوت های موجود بین این دو رویکرد، کمتر منبعی به این تفاوت ها اشاره می کند و پژوهشگران نیز کمتر از این موضوع اطلاع دارند. در مقاله حاضر به بررسی مبانی شکل گیری نظریه سوال پاسخ، مفروضه ها، مدل های مختلف و تفاوت بین آنها پرداخته می شود.

این پژوهش به بررسی ویژگیهای روانسنجی و هنجاریابی نسخه فارسی مقیاس مشکلات رفتاری ایشنباخ (YSR)- فرم خود گزارشگری 11-18 سال کودک و نوجوان- روی دانش آموزان مقطع متوسطه استان کرمانشاه (388 دختر و 398 پسر) پرداخته است. یافته ها نشان داد که همسانی درونی، اعتبار بازآزمایی، روایی ملاکی همگرای و روایی سازه این مقیاس بر روی دانش آموزان مقطع متوسطه استان کرمانشاه رضایت بخش بود. عوامل به دست آمده از تحلیل عاملی شبیه عوامل مطالعه اصلی بود و به ترتیب با عناوین گوشه- گیری/ افسردگی/ اضطراب، مشکلات اجتماعی، مشکلات تفکر، مشکلات توجه، رفتار بزهکارانه، رفتار پرخاشگرانه و سایر مشکلات رفتاری نامگذاری شدند. نتایج حاکی از وجود شواهد لازم در خصوص کارایی این مقیاس از نظر ویژگی های روانسنجی روی دانش آموزان استان کرمانشاه و روایی بین فرهنگی این مقیاس است.

هدف پژوهش حاضر هنجاریابی مجدد مقیاس میزان، منابع و علایم استرس معلمان کایر یاکو و ساتکلیف (TSS) و بررسی اعتبار و روایی آن بود. برای این منظور 430 معلم زن و مرد در دو گروه دبیران تربیت بدنی و غیر تربیت بدنی دبیرستان های استان آذربایجان غربی پرسشنامه TSS را تکمیل نمودند. روایی واگرا و همگرا از طریق تعیین ضریب همبستگی با مقیاس سلامت روان و فهرست توصیف شغلی (JDI) و اعتبار آن به دو روش بازآزمایی و همسانی درونی محاسبه شد. با استفاده از روش تحلیل عامل به روش چرخش از نوع واریماکس هفت عمل با مقادیر ویژه بالاتر از 1 استخراج گردید که در مجموع 49.41 درصد از کل واریانس مقیاس استرس معلمان را تبیین می کردند. اما عامل هفتم به دلیل داشتن اعتبار کمتر از 0.7 کنار گذاشته شد. شش عامل باقی مانده عبارت بودند از:«وضعیت اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی نامساعد معلمان»، «مسایل مربوط به فضا و امکانات مدرسه»، «مسایل و مشکلات رفتاری دانش آموزان»، «شایستگی و صلاحیت حرفه ای معلمان»، «پایین بودن انگیزه تحصیل در دانش آموزان» و «فشار زمانی». روایی تفکیکی مربوط به افرادی که در طول 12 ماه گذشته تفاوت معنی داری از نظر منابع و علایم استرس وجود درد. بررسی نتایج نشان داد که 8.2 درصد از معلمان در ناحیه فاقد خطر، 18.1 درصد خطر پایین، 40 درصد خطر متوسط، 30.50 درصد خطر بالا، 3.2 درصد خطر خیلی بالا قرار داشته و هیچ یک از افراد گروه نمونه در ناحیه بحرانی قرار نداشتند. بر طبق نتایج این پژوهش مقیاس TSS واجد ویژگی های روانسجنی مورد نیاز برای کاربرد در پژوهش های روانشناختی و تشخیص های بالینی استرس معلمان است.

این مطالعه به منظور بررسی روایی سیکل های فکری مطرح شده در نظریه رایج بیوریتم انجام گرفت. به این منظور یک نمونه n=63 نفری از بین دانش آموزان مقطع راهنمایی به صورت تصادفی انتخاب و به دو گروه آزمایشی 1 و 2 تقسیم شدند. ابتدا برای گروه آزمایشی 1 روزهای اوج و افول سیکل فکری و برای گروه آزمایشی 2 نیز روزهای بحرانی این سیکل تعیین شدند. سپس افراد این دو گروه با استفاده از یک طرح آزمایشی با اندازه گیری مکرر در روزهای موردنظر از نظر فعالیت های شناختی مورد مطالعه قرار گرفتند. هریک از دو گروه طی دو مرحله با آزموش هوشی کتل (مقیاس دوم فرم A و B)، خرده مقیاس تدای کلمات آزمون حافظه و کسلر (فرم A و B) و آزمون سرعت و دقت تولوز- پیرون (بار اول) و بوناردل (بار دوم) مورد اندازه گیری قرار گرفتند. سپس داده ها با استفاده از تحلیل واریانس طرح مختلط که دارای یک عامل بین گروهی (دو گروه آزمایشی 1 و 2) و یک عامل درون گروهی (اجرای هریک از آزمون ها در دو مرحله) بود، تحلیل شدند. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان داد که عملکرد شناختی از سیکل 33 روزه فکری مطرح شده در نظریه رایج بیوریتم پیروی نمی کند و شواهدی مبنی بر وجود این سیکل ها به دست نیامد.