سید مهدی ثریا

انسان شناسی به عنوان علم دارای هدف و قصد است. هدف آن شناخت انسان است‘ به صورت آنچه در پوست و استخوان و در رفتار هر روزه هست. قصد از مطالعه برای شناخت انسان پیدا کردن راههایی است در جهت به کار گرفتن اطلاعات به دست آمده از پژوهشها در برآوردن نیازها و تمشیت امور اجتماعی مردم. هدفی که گفته شد دلیل و لازمه وجود انسان شناسی است. در مورد قصد‘ بمانند هر علم دیگر‘ گاهی پای بند به آن منافی هدف آن قلمداد می شود. اما چنان که از قرآن مجید و گفتارهای بسیاری از متفکران ایرانی و غربی برمی آید‘ مشروعیت و لزوم آن مورد قبول و گواهی است. دولتهای استعماری در اداره مستعمرات از یافته های انسان شناسی سودهایی برده اند که به چند نمونه آن در این مقاله اشاره شده است. در عمل انسان شناسی کاربردی به کارگرفتن یافته های مردم شناسی در رفع "تأخر فرهنگی" یعنی کوشش برای سازگار ساختن شیوه های سنتی زندگی با تغییرات فنی و بینشی است که در جوامع جهان در هر زمان در حال صورت گرفتن است. راه این سازگاری آموزش عموم به همت کسانی است که در زمینه مردم شناسی و آموزش عمومی تحصیل کرده و تجربه اندوخته اند.

بسیار پیش می آید که کارکنان بهداشت عمومی‘ از هر رده یا تخصصی که هستند‘ در انجام هدفهای شغلی خود‘ یعنی در تامین سلامت مردم‘ با موقعیتها وشرایطی روبرو می گردند که پیشرفت کارشان را متوقف یا کند می سازد. این گونه موقعیتها و شرایط را‘ به خاطر سختی ها و دشواری هائی که در راه رسیدن به هدف های مورد نظر ایجاد می کنند می توان اصطلاحاً ‹‹مشکل›› بهداشتی نامید. از آنجا که اولین قدم در راه برداشتن یا دور زدن هر مانع و رادعی شناختن آن است‘ آشنا شدن با مفهوم ‹‹مشکل›› و عناصر تشکیل دهنده آن‘ متصدیان تأمین سلامت عموم را با نقشه ای ذهنی مجهز خواهد ساخت که احتمالاً برای یافتن راه حل ‹‹مشکل بهداشتی›› سودمند خواده بود. به منظور ارائه چنین ذهنی است که ذیلاً به توصیف ‹‹مشکل››‘ ‹‹بهداشت››‘ و ‹‹مشکل بهداشتی›› خواهیم پرداخت.