عیسی پوررمضان

مدیریت روستایی در ایران مهمترین چالش برنا مه ریزان است. پژوهش جهت آسیب شناسی مدیریت نوین روستایی به روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است.متغیرهای تحقیق نظام مدیریت نوین و توسعه روستایی است. ناحیه مرکزی گیلان دارای 6 شهرستان و 670 روستای دارای مدیریت نوین است که 120 روستا به عنوان نمونه انتخاب شد.به جهت تخصصی بودن سوالات،از نظر متخصصین و دست اندرکاران مدیریت روستایی و روش دلفی استفاده شد. جمع آوری اطلاعات بصورت اسنادی و میدانی بوده و با روش مورگان تعداد 294 پرسشنامه بین 3 عضو شورای استان – 6 عضو شورای شهرستان – 18 عضو شورای بخش – 120 عضو شورای روستا – 120 دهیار – 3 کارشناس استانداری – 6 کارشناس فرمانداری – 18 کارشناس بخشداری توزیع شد. تحقیق با نرم افزار SPSS و نقشه ها با نرم افزار GIS و آزمون فرضیه ها با T تک نمونه ای و آزمون تفاوت میانگین ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که نظام فعلی مدیریت با 4 آسیب نهادی – مدیریتی، 5 آسیب محیطی – اکولوژیک، 8 آسیب کالبدی – فضائی، 5 آسیب اقتصادی و 6 آسیب اجتماعی – فرهنگی مواجه است. به روش SWOT، راهبردهایی جهت تحقق توسعه ارائه شد. 3 راهبرد به عنوان استراتژی تهاجمی، 4 راهبرد استراتژیی محافظه کارانه، 5 راهبرد استراتژی تدافعی ارائه شدکه استراتژی تدافعی بابیشترین امتیاز به عنوان راهبرد پیشنهاد شد، که 5راهبرد توانمندسازی و ظرفیت سازی دهیاران و شورا– سازمان دهی و ظرفیت سازی و بازآفرینی و توسعه مدیریت و برنامه ریزی مشارکتی و واگذاری اختیارات، کنترل توسعه به دهیاران – تامین اعتبارات زیرساخت ها و تجهیزات مورد نیاز دهیاری – توسعه مدیریت شبکه ای و خوشه ای روستایی و ارتقای مهارت و توانایی دهیاران ارائه می گردد.

نقش مدیران محلی در توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی غیر قابل انکار است. مدیران محلی با توجه به بحث توسعه پایدار می توانند زمینه رفاه اجتماعی و مطلوبیت اقتصادی در نواحی روستایی را فراهم و مانع از بروز مشکلات شناخته شده در  این نواحی شوند. هدف پژوهش حاضر تعیین چالش های اجتماعی مدیران محلی (دهیاران و شوراهای اسلامی) روستاهای شهرستان شفت در فرایند توسعه پایدار روستایی است. از این رو پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش انجام کار توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات مورد نیاز از طریق منابع اسنادی و مطالعات میدانی بدست آمده است. جامعه آماری این پژوهش شامل   مدیران محلی 94 روستای دارای سکنه شهرستان شفت بوده که از روش تمام شماری اقدام به تکمیل پرسشنامه شده است. نتایج نشان داد که مهمترین چالش های اجتماعی مدیران محلی در روستاهای شهرستان شفت شامل امنیت، آموزش، مشارکت، مهاجرت، اعتماد، نارسایی های اجتماعی و سرمایه گذاری هستند و چالش سرمایه گذاری با بار عاملی 848/0 بیشترین تاثیر را بر فرایند توسعه پایدار دارد. تشویق به مشارکت و همکاری روستاییان در نگهداری و بهره برداری ازتاسیسات موجود در روستا، بهره گیری از توان مطلعین و افراد باسواد (بالاخص نیروی جوان)، جلب اعتماد روستاییان، برگزاری دوره های منظم آموزشی برای مدیران محلی و تشکیل سازمان ها و نهادهای مردمی در روستا از مهمترین راهکارهای عملی جهت کاهش چالش های اجتماعی مدیران محلی روستاهای شهرستان شفت می باشد.

وقوع مخاطرات محیطی از جمله زلزله، درسکونتگاه های روستایی آسیب های جبران ناپذیری به همراه دارد. یکی از مهم ترین آسیب ها، آسیب های اقتصادی است. این اعتقاد وجود دارد که با آگاهی و شناخت از میزان تاب آوری اقتصادی که از ابعاد مهم و تاثیرگذار تاب آوری است، می توان با برنامه ریزی مناسب در زمینه کاهش صدمات و آثار مخرب مخاطرات محیطی گام برداشت. تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و روش انجام آن، توصیفی تحلیلی است. به منظور گردآوری داده های مورد نیاز دو روش اسنادی و میدانی (ابزار پرسش نامه) به کار رفته است. در روش پرسش نامه ای، داده های لازم درقالب پرسش نامه درسطح 5 دهستان شامل 100 روستا، گردآوری و برای تحلیل داده ها از روش های آماری استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، دهستان های شهرستان آوج و واحد تحلیل سرپرستان خانوارهای ساکن در روستاهای این شهرستان است که براساس روش کوکران، تعداد 370 سرپرست به صورت تصادفی انتخاب شده است. پس از مطالعات اسنادی، به کمک روستاییان و مدیران روستایی سه شاخص اقتصادی شامل وضعیت مسکن و اشتغال و درآمد، سیاست های حمایتی در محدوده مورد مطالعه شناسایی و به کمک شاخص ها نمرات تاب آوری محاسبه شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد گویه های استفاده از وام ها و کمک های بانک ها برای نوسازی و بهسازی با میانگین 69/3 و استحکام بنای ساختمان با میانگین 43/2 به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیر را بر تاب آوری اقتصادی روستاهای مورد مطالعه داشته اند و دهستان حصار ولیعصر بالاترین و دهستان و خرقان شرقی پایین ترین نمره تاب آوری اقتصادی را دارا است. همچنین از آزمون T تک نمونه ای برای اثبات معناداری و قابلیت تعمیم نتایج پژوهش و تحلیل رگرسیون جهت نشان دادن تاثیر بعد اقتصادی بر تاب آوری استفاده شده که میزان آماره ضریب تعیین برابر 513/0 است و نتایج حاکی از وابستگی موثر بعد اقتصادی بر تاب آوری در محدوده مورد مطالعه می باشد.

مقدمه:سکونتگاههای روستایی بعنوان یکی از فضاهای جغرافیایی با داشتن ویژگیهای از قبیل زنده بودن و قابلیت جذب و پخش(مهاجر پذیری و مهاجر فرستی)همواره درمعرض تغییرات قرار دارند.که یکی از عمده ترین این تغییرات میتوان به تغییرات مالکیتی اراضی در روستاها اشاره کرد.تغییرات مالکیتی در سطح سکونتگاههای روستایی زمینه مهاجرت افراد از شهرها به محیطهای روستایی برای تفریح و گذراندن اوقات فراغت و برعکس روستائیان با فروش زمین جهت دستیابی به زندگی بهتر و درآمد بیشتر برای سکونت درحاشیه شهرها را فراهم میکند. این مهاجرتهای بی رویه وحساب نشده به آشفتگی هر دو مکان جغرافیایی شهر و روستا(فضایی)منتج خواهد شد. هدف پژوهش:بررسی روند تغییرات مالکیت اراضی روستایی و پیامدهای کالبدی–فضایی آن در یک دوره بیست ساله میباشد. روش شناسی تحقیق:این تحقیق از نظرهدف در گروه تحقیقات کاربردی و از نظر روش جزء تحقیقات توصیفی–تحلیلی میباشد.در این تحقیق جامعه آماری بصورت تمام شماری یعنی کل 44 سکونتگاه روستایی بخش خمام شهرستان رشت است؛وروش گردآوری اطلاعات موردنیاز بصورت اسنادی، کتابخانه ای و براساس مشاهده میدانی ومصاحبه از(مدیر یا یکی از اعضای شورا)میباشدوداده های گردآوری شده از طریق نظریه های زمینه ای موردتجزیه و تحلیل قرارگرفته است. قلمروجغرافیایی تحقیق:سکونتگاههای روستایی بخش خمام شهرستان رشت بوده است.یافته ها و نتایج تحقیق:روند تغییرات مالکیت در طی بیست سال گذشته روبه فزونی بوده بطوری که شتاب تغییرات مالکیت اراضی دردهه نود بیش ازدهه هشتاد میباشد و ازپیامدهای کالبدی-فضایی آن میتوان به تغییرکاربری زمین، ساخت وگسترش خانه های دوم،تغییرآرایش کالبدی-فیزیکی سکونتگاهها،ازبین رفتن معماری سنتی وبومی و چشم اندازهای طبیعی و توزیع نامناسب جمعیت در ناحیه مطالعاتی اشاره کرد.

مقدمه: مخاطرات محیطی از جمله زلزله، درسکونتگاه های روستایی آسیب های جبران ناپذیری به همراه دارد. یکی از مهم ترین آسیب ها، آسیب های اجتماعی است. می توان با تاب آوری اجتماعی در کاهش صدمات و آثار مخرب زلزله گام برداشت. هدف : پژوهش حاضر با هدف تحلیل فضایی تاب آوری اجتماعی سکونتگاه های روستایی در برابر مخاطره زلزله را مورد بررسی قرار داده است. روش شناسی: تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و روش انجام آن، توصیفی- تحلیلی است. به منظور گردآوری داده های مورد نیاز دو روش اسنادی و میدانی (ابزار پرسش نامه) به کار رفته است. جامعه آماری پژوهش، روستاهای واقع در شهرستان آوج و واحد تحلیل سرپرستان خانوارهای ساکن در روستاهای این شهرستان است که براساس روش کوکران، تعداد 370 سرپرست به صورت تصادفی انتخاب شده اند. قلمرو جغرافیایی: قلمرو جغرافیایی پژوهش، سکونتگاه های روستایی شهرستان آوج می باشد. یافته ها: پس از مطالعات اسنادی، به کمک روستاییان و مدیران روستایی 7 شاخص اجتماعی کلی و 20 شاخص جزیی در محدوده مورد مطالعه شناسایی و به کمک شاخص ها نمرات تاب آوری محاسبه شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد گویه وحدت و انسجام جامعه محلی با میانگین 76/3 و گویه برنامه های آموزشی مقابله با وقوع حوادث با میانگین 11/2 به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیر را برتاب آوری اجتماعی روستاهای مورد مطالعه داشته اند. روستاهای حسین آباد، شهرباز و عبداله مسعود سفلی (0149/0) در بهترین و روستاهای میلاق، اک، یمق (0029/0) در پایین ترین سطح  تاب آوری اجتماعی قرارگرفته اند. همچنین نتایج حاصل از مدل کوپراس نشان داد 40 روستا در وضعیت مطلوب، 24 روستا در وضعیت متوسط و 38 روستا در وضعیت نامطلوب قرار دارد. نتیجه گیری: بنابراین با توجه به وجود پتاسیل های مطلوب اجتماعی در روستاهای آوج، افزایش تاب آوری اجتماعی می تواند با ارتقای سطح زندگی مانند آموزش و تحصیلات، افزایش امکانات بهداشت و سلامت و بهبود آن، وجود سکونتگاه های ایمن، حفظ هنجارها در منطقه مورد مطالعه محقق گردد و رشد و توسعه سکونتگاه های روستایی آوج در میان تهدیدات ناشی از مخاطرات محیطی به صورت پیوسته و پایدار ادامه می یابد و بلایای بعدی نمی تواند زندگی مردم را مختل سازد.

سازمان فضایی استان گیلان، ترتیب و توزیع نظام یافته واحدها و فعالیت ها در فضا برای عملکردهای عموم مجموعه است. این مقاله که با هدف تحلیل سازمان فضایی فعالیت ها در استان گیلان تهیه شده، از لحاظ هدف بنیادی و روش انجام آن توصیفی - تحلیلی است. نتایج این مطالعات نشان می دهد، سازمان فضایی ناحیه جلگه ای گیلان که حول محور فعالیت های نظام یافته در پیکره استان شکل گرفته ، نسبت به نواحی کوهپایه ای و کوهستانی که شامل ناحیه جنگلی و نوار مرتعی می باشد، دارای موقعیت ممتازتری بوده و در زمره فضاهای نسبتاً توسعه یافته در استان محسوب می شود. با توجه به این نوع سازمان فضایی، توزیع امکانات و فعالیت ها و پراکندگی تسهیلات و نحوه میزان دسترسی به خدمات به صورت نسبتاً بهینه در سطح ناحیه جلگه ای استان صورت گرفته است. استفاده از فضا در وضع موجود تا حدی بیانگر قابلیت ها و توان های محیطی آن است. اما گاه عدم شناسایی دقیق پتانسیل های محیطی و گاه اقتضای ضرورت ها موجب می شود که بهره گیری از برخی فضاها متناسب با قابلیت های بالقوه نباشد. از این رو درمطالعات آمایشی تحلیل سازمان فضایی استان، مقوله کاربری و تخصیص فضا از اهمیت خاصی برخوردار است. استقرار صنایع در استان گیلان از توزیع فضایی نامتعادل برخوردار می باشد. با توجه به گرایش های کنونی درایجاد شهرک های صنعتی در نواحی صنعتی روستایی در سطح شهرستان های استان  می توان گفت، استقرار صنایع در سطح نواحی استان از توزیع فضایی عادلانه تری نسبت به گذشته برخوردار بوده است. همچنین کانون های فعالیت های خدماتی استان در نقاط شهری آن قرار دارد، بنابراین سطح خدمات، به فراخور سطح شهرها در نظام سلسله مراتب عملکردی آن تفاوت خواهد داشت. 

در دنیای کنونی تاب آوری مهم ترین عامل استمرار حیات اقتصاد سکونتگاه های روستایی در برابر مخاطرات طبیعی و به حداقل رساندن هزینه ها در شرایط بحران شناخته می شود و در این زمینه مطالعات زیادی در بسیاری از کشورها صورت پذیرفته و کوشیده اند تا حد امکان به آن توجه ویژه داشته باشند. پژوهش حاضر به دنبال ارزیابی و تحلیل عوامل سازنده و اثرگذار تاب آور اقتصاد روستایی در برابر مخاطره سیلاب است. هدف تحقیق کاربردی و با استفاده از داده های موجود و براساس منابع قابل استناد و مطالعات میدانی (پرسشنامه) گردآوری و به صورت روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است. واحد تحلیل پژوهش سرپرستان خانوار روستایی ساکن در محدوده مورد مطالعه هستند که 379 نفر آنها بر اساس فرمول کوکران و با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای - فضایی انتخاب شده اند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری مبتنی بر مقایسه میانگین ها، همبستگی اسپیرمن و از آزمون T مورد استفاده قرارگرفت. نتایج نشان می دهد که بین عوامل سازنده تاب آوری اقتصادی روابط همبستگی بالای پنجاه درصد برقرار است، تنوع بخشی در فعالیت های اقتصاد روستایی مهم ترین عامل در افزایش تاب آوری با مقدار میانگین (2/63) نسبت به ظرفیت جبران خسارت در تاب آوری اقتصادی شناخته می شود . همچنین با توجه به موضوع پژوهش مبنای کار جهت تحلیل فضایی به صورت سلسله مراتبی مد نظر قرار گرفت. و در همین راستا رتبه بندی محدوده مطالعاتی شرق استان گیلان بر حسب شاخص های ترکیبی تاب آوری و با تکیه به روش تاپسیس در محیط GIS ، نقشه نهایی تاب آوری اقتصادی در برابر مخاطرات محیطی (سیلاب) ترسیم و ارائه شد. 

چایکاری از جمله مشاغل اقتصادی در بخش کشاورزی است که در مناطق شمالی کشور تعداد زیادی از ساکنین منطقه را به خود مشغول نموده است ، و نقش مهمی در برآورد نیازهای معیشتی خانوارهای منطقه دارد. به رغم این مهم در پی مشکلاتی که در کشت و صنعت چای کشور وجود داشت ، جهت بهبود اوضاع و سروسامان دادن به وضعیت کشت و صنعت چای ایران، در سال 1379 طرح اصلاح ساختار چای به اجرا درآمد. اکنون پس از گذشت حدود یک دهه از زمان اجرای طرح ، ارزیابی تحقق اهداف طرح و میزان رضایتمندی بهره برداران با مشارکت مردم محلی و گروه های ذینفع ، ضروری می باشد.   در همین راستا پژوهش حاضر در دهستان دیوشل شهرستان لنگرود انجام پذیرفت. جامعه ی آماری ، چایکاران دهستان مورد نظر می باشند که 235 بهره بردار با استفاده از فرمول کوکران انتخاب گردیدند. روش پژوهش از نوع مطالعات توصیفی-تحلیلی است که برای جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز از مطالعه کتابخانه ای و پیمایش میدانی و همچنین ابزار پرسشنامه استفاده شده است و برای داده پردازی و تحلیل اطلاعات نیز  نرم افزار spss مورد بهره برداری قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد که طرح مورد چندان موفق نبوده و اهداف پیش بینی شده در طرح تحقق نیافته ، و اجرای  طرح اصلاح ساختار چای، منجر به نارضایتی چایکاران از وضعیت کشت و صنعت چای گردیده است. با توجه به اشتغال گروه زیادی از روستاییان نواحی شمال کشور و منطقه مورد مطالعه، در این فعالیت اقتصادی، جهت پایداری این کشت و صنعت تجدید نظر در این طرح ضرورتی اجتناب ناپذیر می باشد.

مقدمه: گردشگری در نواحی روستایی شهرستان لنگرود بر پایه طبیعت گردی استوار است، لذا پیامدهای نامطلوبی را بر محیط زیست وارد می کند. هدف پژوهش: آسیب شناسی زیست محیطی فعالیت های گردشگری در نواحی روستایی شهرستان لنگرود. روش شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی - تحلیلی می باشد. برای انجام مطالعات میدانی، 15 روستا به عنوان نمونه های مورد مطالعه با شیوه هدفمند انتخاب شد. جامعه آماری شامل ساکنان محلی، مدیران و کارشناسان اداری شهرستان لنگرود می باشد. حجم نمونه به از روش کوکران، 355 نمونه برآورد شد. قلمرو جغرافیایی پژوهش: نواحی روستایی شهرستان لنگرود در استان گیلان. یافته ها و بحث: فعالیت های گردشگری روستایی سبب افزایش آلودگی منابع اکولوژیک و کاهش جذابیت چشم اندازها در نواحی روستایی شده است. به طوری که از 11 گویه مورد بررسی در این زمینه از بین رفتن مناظر و چشم اندازهای طبیعی روستا با کسب میانگین وزنی 13/4 بیشترین تفاوت را دارد و گویه های تخریب مناظر طبیعی به علت ساخت و سازهای نامناسب با روستا و تهدید گونه های کمیاب و آسیب پذیر پوشش گیاهی، با کسب میانگین وزنی 89/3 و 82/3 در رتبه دوم و سوم قرار گرفتند. نتایج: فعالیت های گردشگری در نواحی روستایی به دلیل نقصان در برنامه ریزی های مدون، سبب بروز پیامدهای نامطلوب زیست محیطی شده است؛ از آنجایی که مسائل مربوط به گردشگری باعث تغییرات زیست محیطی مقاصد گردشگری می گردد و گاهاً اثرات غیرقابل جبران هم با خود به همراه دارد، ارائه برنامه های آمایش گردشگری امری مهم تلقی می شود تا با ارائه روش های مناسب و آسیب شناسی پیامدها، موجبات کاهش اثرات منفی و افزایش اثرات مثبت را باعث گردد.

امروزه طرح هادی روستایی مهمترین ابزار مدیریت توسعه روستایی در ایران است که عمدتاً جنبه های کالبدی روستاها را بیشتر از جنبه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مورد توجه قرار می دهد به طوریکه بخش عمده قابل اجرا این طرح ها نیز جنبه کالبدی دارد. ساختار کالبدی روستاها که در طول زمان و بنا بر مقتضیات گوناگون اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شکل گرفته اند با اجرای طرح هادی روستایی و احداث ساخت و سازهای جدید، خانه های بادوام، تعریض معابر ، ایجاد پارک و فضای سبز، ایجاد کاربری های مورد نیاز از قبیل آموزشی، درمانی، نظامی و انتظامی و ... متحول شده و سبب رونق نسبی و افزایش حس امنیت در روستاییان می گردد. هدف از این مطالعه بررسی اثرات طرح های هادی روستایی بر توسعه کالبدی روستاها می باشد. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی است و برای گردآوری اطلاعات از روش های میدانی و اسنادی استفاده شده و بر اساس آن و با توجه به جامعه آماری (8251 نفر)، حجم نمونه بر اساس فرمول شارپ - کوکران 368 نفر بوده است که به روش نمونه گیری تصادفی در بین روستاهای مورد مطالعه توزیع شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد بیشترین اثر گذاری طرح های هادی بر نظارت بر نحوه ساخت و ساز و بهسازی و مقاوم سازی مساکن روستایی (متغیر مسکن) و سپس بر تسهیل عبور و مرور در معابر روستایی (متغیر معابر) بوده و در سایر متغیرها، بهداشت محیط و کاربری اراضی توفیق چندانی حاصل نشده و تنها عملکرد مطلوبی در جمع آوری زباله و نحوه توزیع و مکانیابی مناسب خدمات دیده می شود. به طور کل می توان گفت طرح هادی بر توسعه کالبدی روستا مؤثر بوده ولی میزان این تأثیر در ابعاد و مکان های مختلف، متفاوت است و این نشانگر ضعف این طرح در مرحله تهیه و یا اجرا می باشد که البته تخصیص اعتبارات کافی، جلب رضایت و در نتیجه مشارکت روستاییان، گسترش فرهنگ روستا و روستانشینی، حفظ کاربری اراضی به خصوص اراضی کشاورزی، رعایت اصول ساخت مسکن، رعایت ضوابط و حرایم مربوط به راههای موجود روستا، حفظ محیط زیست روستا جهت افزایش میزان تأثیر گذاری پیشنهاد می گردد.

امروزه به دلیل اثرات چشمگیری که فعالیت های گردشگری در اقتصاد مناطق پذیرنده گردشگران برجای می گذارد، توجه فراوانی به این زمینه از فعالیت معطوف می شود. اینمقاله راهکارهای توسعه گردشگری در ناحیه اشکورات شهرستان رودسر با  توجه به قابلیت ها و محدودیت های بخش گردشگری این ناحیه و تعیین و ارائه راهبردهاراهکارهای مناسب به منظور توسعه گردشگری را  مورد بررسی قرار داده است. از این رو مقاله حاضر از  نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات مورد نیاز تحقیق از طریق مطالعات کتابخانه ای و پیمایشی بدست آمده است. جهت ارائه راهبردها و راهکارهای مناسب از طریق تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها،  از مدل تحلیلی SWOT استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که هر چند ناحیه اشکورات از قابلیت ها و در نتیجه نقاط قوت زیادی در زمینه گردشگری و با توجه به فرصت های پیش روی آن جهت  توسعه این فعالیت برخوردار است، ولی ضعف ها و تهدیدهای نیز در این زمینه مشاهده وجو دارد که با توجه به کوهستانی بودن ناحیه اشکورات و آستانه آسیب پذیری آن به ویژه از نظرامکانات و تأسیسات گردشگری و مسائل زیست محیطی، تدوین و ارائه سیاست های مناسب با ویژگی های جغرافیایی ناحیه مورد مطالعه در راستای رفع موانع و محدودیت ها و  بهره برداری بهینه از مزیت های نسبی آن، احساس می شود.

پژوهش حاضر با هدف تبیین راهکارهای توسعه اقتصادی روستاهای رشت انجام شده است. به لحاظ هدف، کاربردی و از حیث ماهیت، توصیفی - تحلیلی است. به منظور تحلیل اطلاعات از مدل های (SWOT، AHP) و نرم افزار SPSS استفاده شده اشت. نتایج نشان داد از بین "راهبردهای رقابتی"، تاکید بر قابلیت های محلی و ایجاد اشتغال برای نیروهای موجود در روستاهای محدوده، در بین "راهبردهای تنوع بخشی"، ایجاد انگیزه به منظور افزایش محصولات و فعالیت های کشاورزی به جای استقرار صنایع وابسته به شهر، از میان "راهبردهای بازنگری" توسعه و آموزش کسب و کار های خرد در بین زنان روستایی و از جمع "راهبردهای بازنگری" نیز، حمایت از روستاییان از طریق وام های کم بهره به منظور ایجاد و رونق کسب و کار های خرد روستایی، بیشترین سهم را در پیش بینی تغییرات مثبت متغیر وابسته (توسعه اقتصادی) داشته است. همچنین بنا به نتایج تحلیل مسیر، در راهبردهای رقابتی، استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی در محدوده مورد مطالعه با توجه به عدم ایجاد آلودگی های زیست محیطی و همچنین اعلام موافقت توسط کارشناسان ومدیران (محلی –دولتی، در راهبردهای تنوع بخشی، راهکار ایجاد انگیزه به منظور افزایش محصولات و فعالیت های کشاورزی به جای استقرار صنایع وابسته به شهر، در راهبردهای بازنگری، راهکار توسعه مهارت های جدید تولیدی و در راهبردهای تدافعی، راهکار حمایت از روستاییان از طریق وام های کم بهره به منظور ایجاد و رونق کسب و کار های خرد روستایی، بیشترین تاثیر مستقیم را بر توسعه اقتصادی روستا های رشت به خود اختصاص داده است.

نظام استقرار سکونتگاه های  روستایی بخش جلگه ای گیلان با الزامات توسعه و تحول در شرایط کنونی سازگار نیست از این رو می بایست سازمان فضایی مطلوبی برای استقرار در محیط های روستایی پدید آید تا شرایط برای بهره برداری بهینه از فضای روستاهای این محدوده فراهم و روند توسعه اقتصادی- اجتماعی آنها تسریع گردد. تجمیع تیپ روستاهای بخش جلگه ای گیلان با هدف تغییر شکل سکونت روستاهای این محدوده از حالت پراکنده به نیمه پراکنده و به منظور کاهش مسائل و مشکلات عدیده این روستاها و فراهم نمودن بستری مناسب برای الگوی جدید استقرار در قالب برنامه ریزی توسعه کالبدی سکونتگاه های روستایی است. از این رو پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و مبنای روش آن توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش از طریق روش های اسنادی و مطالعات میدانی که به صورت تکمیل پرسش نامه خانوار روستایی از سه ناحیه ی جلگه ای شرق، مرکزی و غرب گیلان بوده، بدست آمده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که هر چند تجمیع تیپ روستاهای بخش جلگه ای گیلان به منظور کاهش مسائل و مشکلات روستاهای این محدوده و  بهره برداری بهینه از فضای آنها و در نتیجه دستیابی به توسعه ی پایدار روستایی، امکان پذیر است ولی با توجه به سطح آگاهی، تمایل روستائیان و موانع فرهنگی موجود در سر راه آن، این طرح در کوتاه مدت و میان مدت عملی و امکان پذیر نبوده و نیازمند راهبردی بلند مدت است.

امروزه گردشگری روستایی نقش مهمی در ایجاد اشتغال و فعالیت های اقتصادی روستاییان دارد بطوریکه گرایش زیادی در جهان برای سرمایه گذاری در این صنعت به وجود آمده است و میل به تنوع سازی فعالیت های روستایی از طریق گردشگری روبه فزونی می رود. در کشور ما روستاهای زیادی با جاذبه های گوناگون، هر ساله مقصد بازدید بسیاری از مسافران در فصول مختلف گردشگری می باشند، روستاهای شهرستان لنگرود نیز با جاذبه های متنوع طبیعی گردشگران بسیاری را از نقاط مختلف و از مسافت های دور و نزدیک به سوی خود می کشاند ، لذا شاهد شکل گیری انواع مختلف گونه های گردشگری روستایی در این شهرستان می باشیم این پژوهش نیز در همین زمینه و در جهت شناسایی گونه های گردشگری روستایی موجود در محدوده مورد مطالعه می باشد. پژوهش صورت گرفته از نظرهدف  کاربردی و بر مبنای روش بررسی توصیفی - تحلیلی می باشد که با استفاده از  مطالعات اسنادی و میدانی تهیه شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که شهرستان لنگرود به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی ، دارای انواع گونه های گردشگری روستایی از قبیل :  گردشگری ساحلی (روستای چمخاله) ، گردشگری جنگلی (روستاهایی همچون بلوردکان و منطقه خرما و سیسکو) ، گردشگری جاده ای( با واقع شدن روستاهایی چون لیلاکوه ، مریدان ، سلوش ، ملاط و . . . در مسیر ارتباطی با مناظر زیبای باغات چای و شالیزار) ، گردشگری مساکن و بافت سنتی روستایی و یک بخش بالقوه با نام گردشگری کشاورزی می باشد.

مهمترین ویژگی ساختار اقتصادی روستاهای کشور، فقدان تنوع در بسترهای اقتصادی و فرصت های شغلی است. در این راستا، رویکرد متنوع سازی فعالیت های اقتصاد روستایی به عنوان راهکاری مفید که بسیاری از نظریه پردازان توسعه به منظور کاهش اثرات این ساختار و در چارچوب الگوی توسعه پایدار بر آن تأکید دارند، ارائه شده است.برهمین اساس در این پژوهش به بررسی این مساله و تحلیلی پیرامون موانع و عوامل بازدارنده و تنوع بخشی به فعالیت های اقتصادی روستاهای شهرستان ماسال پرداخته شده است. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی است و نظر ماهیت انجام آن توصیفی-تحلیلی و از نظر روش شناسی کمی و کیفی می باشد. جامعه آماری تحقیق نیز 68 نفر از دهیاران و کارشناسان دستگاه های اقتصادی نواحی روستایی شهرستان ماسال می باشند که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعیین گردید. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته می باشد که گویه های آن با نظرات کارشناسی و اساتید دانشگاهی تهیه و تنظیم گردید. با توجه به اینکه میزان آلفای کرونباخ برای تمامی متغیرهای تحقیق برابر 0.892 بدست آمده ، پایایی پرسشنامه مورد تایید قرار گرفته است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها نیز از نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که 32 عامل بازدارنده در متنوع سازی فعالیت های اقتصادی روستاهای شهرستان ماسال نقش دارد . همچنین، ضرایب بتا استاندارد شده مربوط به ساختارهای نهادی- مدیریتی برابر با 595/0 به دست آمده است که نسبت به سایر متغیرهای مستقل وارد شده در مدل رگرسیون دارای بیشترین مقدار می باشد. بنابراین میتوان گفت که از میان موانع موجود، موانع نهادی- مدیریتی، عمده ترین مانع فراروی متنوع سازی فعالیتهای اقتصادی روستاها بوده است.

یکی از راهبردهای اساسی در زمینه توسعه روستایی که در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته و در بسیاری از کشورها نتایج مثبت به همراه داشته است توسعه و گسترش گردشگری در نواحی روستایی می باشد. اما این راهبرد در ایران و به ویژه در منطقه مورد مطالعه با پدیده ای به نام خانه ها ی دوم همراه بوده که نتایج این گسترش پیامدهای منفی زیادی در ابعاد کالبدی، اقتصادی، زیست محیطی و فرهنگی و اجتماعی به همراه داشته است. نواحی روستایی دهستان لیل از بخش مرکزی شهرستان لاهیجان طی دو دهه اخیر با رونق صنعت گردشگری با پدیده گسترش خانه ها ی دوم همراه بوده است. در این تحقیق با استفاده از روشهای توصیفی- تحلیلی و آزمونهای آماری به اثرات گسترش خانه ها ی دوم بر تغییرات کالبدی و زیست محیطی نواحی روستایی دهستان لیل پرداخته شده است. نتایج نشان داد که گسترش خانه ها ی دوم بیشترین تأثیر را در بخش کالبدی روستاها داشته است. از اثرات منفی بخش کالبدی می توان تغییر در چشم انداز روستایی و شهری شدن سکونتگاه، برهم خوردن ساختار سنتی و همگونی ساخت وساز، از بین رفتن زیبایی ظاهری روستا، تغییر در واحدهای مسکونی و تجاری نام برد و همچنین تغییر کاربری اراضی، تسطیع دامنه کوه ها ، افزایش تولید زباله و تغییرات واحدهای کارگاهی و شاغلان مردم محلی از مهمترین اثرات منفی در بخش زیست محیطی می باشند.

مقدمه: گسترش گردشگری از پدیده های مهم امروزاست، درواقع در شرایط کنونی میعادگاه گردشگران از شهرهای بزرگ و تاریخی به سوی فضاهای روستایی و طبیعی تغییر ماهیت داده که این امر  به نوبه ی خود در زمینه توسعه نواحی روستایی تأثیر به سزایی گذاشته است. هدف: آنچه در پژوهش حاضر به عنوان هدف اصلی در نظر گرفته شد، تعیین نقش گردشگری در پایداری کالبدی و نهادی روستاها می باشد. روش شناسی تحقیق: این پژوهش از نظر هدف تحقیق کاربردی؛ از لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری داده ها نیز به صورت کتابخانه ای و میدانی است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران، 365 خانوار برآورد شده است. اعتبار سنجی روایی و پایایی پرسشنامه از طریق نظرات اساتید جغرافیا و برنامه ریزی روستایی با استفاده از نرم افزار SPSS با محاسبه آلفای کرونباخ در گویه های بهبود زیرساخت  و بهبود کیفیت دسترسی به خدمات  مورد تأیید قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون آماری پیرسون استفاده شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: 85 روستای برخوردار از منابع و جاذبه های گردشگری شهرستان آمل استان مازندران مورد هدف قرار داده است. نتیجه گیری: نتایج تحلیل به دست آمده نشان می دهد که بهبود زیرساخت و بهبود کیفیت دسترسی به خدمات در روستا، مرتبط با توسعه پایدار روستایی است.

از زمان تشکیل نهضت سوادآموزی برای ایجاد فرصت یادگیری بزرگسالان تاکنون پیشرفت چشمگیری در راستای تحقق برخی از اهداف در نظر گرفته شده صورت گرفته است. پس از سه دهه فعالیت این سازمان با توجه به تجارب ملی و تعامل آن با تجارب بین المللی ضرورت بازنگری و مهندسی مجدد در بسیاری از رویه ها و روش های مورد عمل وجود دارد. این مقاله که با روش توصیفی - تحلیلی صورت گرفته به بررسی نقش نهضت سوادآموزی در توسعه فرهنگی روستاهای استان گیلان پرداخته است. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش به روش اسنادی- میدانی به دست آمده است. به منظور تعیین نقش نهضت سوادآموزی در توسعه فرهنگی روستاهای گیلان، که برابر سرشماری سال 85 از درصد باسوادی بیشتری برخوردار بوده اند، تکمیل شده است. متغییر مستقل تحقیق سواد آموزی و متغییر وابسته توسعه فرهنگی روستاها در نظر گرفته شده که جهت برقراری رابطه، تعداد 15 گویه تعیین و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج بررسی ها نشان می دهد که نهضت سواد آموزی در طی مدت فعالیت خود توانسته است افراد زیادی را در سطح روستاها با سواد نماید و روستاییان بعد از با سوادی، سطح آگاهی و فرهنگ آن ها ارتقای یافته است، از طرفی از نظر انجام تکالیف عبادی و شرعی، تلاوت قرآن کریم، بهره گیری از احادیث نبوی و معصومین علیهم السلام دچار تغییرات چشمگیر و مثبتی شده اند. همچنین در تعاملات گفتاری و شنیداری موفق تر و در خصوص استفاده از کتب و نشریات ساده راغب تر شده اند. خارج کردن زنان از انزوا و ورود آنان در عرصه سیاسی- اجتماعی که از آثار و برکات سوادآموزی است. خصوصاً ضمن دنبال کردن اخبار از طریق رسانه های گروهی نسبت به رویدادهای محلی، ملّی، جهان اسلام و بین المللی حساس تر شده اند.

مقدمه: امروزه تغییرات سریع محیطی، سازمانی و فناوری، محیط رقابتی پیچیده ای را برای سازمان ها ایجاد کرده است و از سویی با تحقق بهره وری در راستای توسعه پایدار، زندگی افراد جامعه از جهت کمی و کیفی ارتقا پیدا می کند. هدف پژوهش: بررسی و ارائه راهبردهای  فناوری اطلاعات در توسعه پایدار نواحی روستایی استان زنجان. روش شناسی تحقیق: تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش شناسی توصیفی- تحلیلی می باشد. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی است. با توجه به تعداد بالای خانوارها در روستاها با استفاده از فرمول کوکران تعداد 360 خانوار به عنوان حجم نمونه تحقیق انتخاب شدند. جهت تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. قلمروجغرافیایی پژوهش: جامعه آماری تحقیق حاضر خانوارهای روستاهای دارای دفاتر ICT هفت شهرستان استان زنجان می باشد. براین اساس استان زنجان در سال 1394 دارای 226 روستای دارای دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات بوده است. به منظور مطالعه دقیق، 10 درصد روستاها که شامل 22 روستا می شود به عنوان روستاهای مورد مطالعه تحقیق انتخاب شدند. یافته ها و بحث: مجموعه فرصتها و تهدیدهای موجود و موثر در این ناحیه از لحاظ فناوری اطلاعات و ارتباطات در غالب ابعاد توسعه روستایی(اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، اکولوژیکی و نهادی) مورد توجه و بررسی قرار گرفته اند. نتایج: در مجموع تعداد 20 نقطه قوت و فرصت به عنوان مزیت ها و تعداد 20 نقطه ضعف و تهدید به عنوان محدودیت های پیش روی قابل شناسایی است. شاخص مسئولیت پذیری روستائیان در نوجوانی و جوانی دارای بالاترین نمره می باشد. شاخص عدم حضور مروجان جهت آموزش فناوری اطلاعات و ارتباطات و پائین بودن استفاده اهالی روستا از فناوری های نوین دارای بالاترین نمره می باشد. شاخص تمایل خریداران جهت آشنایی با محصولات روستا دارای بالاترین نمره می باشد. ضعف جایگاه بخشداری ها جهت حمایت از فعالیت های شورای اسلامی و دهیاری ها مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات بالاترین نمره نهایی تهدید را دارا می باشد. با توجه به اینکه نمره نهایی نقاط قوت و ضعف و نمره نهایی فرصت ها و تهدیدات معادل، جهت استراتژیک توسعه فناوری ارتباطات و اطلاعات بیانگر انتخاب استراتژی رقابتی می باشد.

مقدمه: در حال حاضر، روستاهای کشور ایران با توجه به ویژگی ها و استعدادهایشان از نارسایی هایی برخورداند که معلول فقدان شناسایی نقاط قوت و فرصت های موجود در سطح محلی می باشند، در این راستا، شهرستان خلخال نیز با داشتن درصد بالای روستانشینی و با توجه به پتانسیل های لازم را برای یک زندگی مطلوب روستایی با چالش های زیادی در ابعاد (اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، محیطی، کالبدی و نهادی-مدیریتی) مواجه است، که تاکنون برای آنها تدابیری اندیشیده نشده است.هدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر، تعیین و تبیین راهبردهای توسعه روستایی در قلمرو کوچ نشینان شهرستان خلخال می باشد.روش شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف جزء تحقیقات کاربردی محسوب می باشد، و از لحاظ روش جز روش های کیفی و کمی می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل دو بخش است، بخش اول کلیه سکونتگاه های روستایی در شهرستان خلخال می باشد. با توجه به ماهیت طرح و به منظور شناخت کامل، تمام شماری صورت گرفته است. بخش دوم: افراد متخصص در گروه (اساتید دانشگاه، متخصصان در حوزه توسعه روستایی)،  افراد مطلع و آگاه (اعضای شورای روستاها و دهیاران) می باشند، که بر اساس نمونه گیری هدفمند تعداد 30 نفر به عنوان جامعه نمونه در این بخش تعیین شدند.قلمروجغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش در قلمرو کوچ نشینان شهرستان خلخال مورد بررسی قرار گرفته است.یافته ها و بحث: در مجموع 50 نقطه قوت در روستاهای خلخال شناسایی شده است. در میان نقاط قوت عوامل اقتصادی و کالبدی-فضایی با 30 درصد تاثیر، موثرترین نقاط قوت و عامل نهادی-مدیریتی با 4 درصد کم اثرترین بوده است. همچنین تعداد 53 نقطه فرصت در سکونتگاه های روستایی این شهرستان شناسایی شد، در میان نقاط فرصت، عامل اجتماعی-فرهنگی با 19/30 درصد موثرترین و عامل نهادی-مدیریتی با 0 درصد، کم اثرترین بوده است. در نهایت نتایج نشان داد، از بین راهبردهای مطرح شده، توسعه کسب و کار های کوچک برای زنان روستایی با توجه به امکانات و توان روستاها بیشترین میزان اهمیت را در توسعه روستایی خلخال به خود اختصاص داده است.نتایج: بدون عنایت کافی به بررسی عرصه های روستایی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، محیطی، کالبدی و نهادی-مدیریتی، آنچه اتفاق افتد، نه به نفع مراکز روستایی و نه یاور کانون قلمرو کوچ نشینان خلخال خواهد بود.