فواد ایزدی

باراک اوباما پس از به قدرت رسیدن تغییرات ساختاری در دیپلماسی عمومی آمریکا به خصوص نسبت به جهان اسلام را در کانون توجه دولت خود قرار داد و از اصطلاحاتی نظیر دیپلماسی عمومی نوین،[i] دیپلماسی عمومی مبتنی بر گفتگو،[ii] دیپلماسی عمومی فرهنگ محور،[iii] دیپلماسی عمومی شبکه ای،[iv] و دیپلماسی چندشریکی[v] سخن به میان آورد، اما واقعیت امر آن است که وی نیز همانند دولت های پیشین از دیپلماسی عمومی به عنوان ابزاری برای تبلیغات سیاسی و اقناع افکار عمومی برای حفظ امنیت و بقای رژیم صهیونیستی، تسلط بر منابع نفتی و اقتصادی خاورمیانه و تأمین منافع آمریکا استفاده نمود. بر همین اساس، مقاله حاضر می کوشد تا با استفاده از چارچوب نظری دیپلماسی عمومی نوین به بررسی مفهوم، ابعاد، سابقه، روش ها و راهکارهای دیپلماسی عمومی آمریکا پس از 11 سپتامبر 2001 بپردازد. در همین راستا درصدد پاسخگویی به این سؤال اصلی می باشیم که ساختار دیپلماسی عمومی ایالات متحده آمریکا پس از 11 سپتامبر 2001 از چه الگویی پیروی نموده است؟ مقاله به این نتیجه می رسد که آمریکا با پیروی از الگوهای سنتی دیپلماسی عمومی و ارتباطات یک سویه پس از 11 سپتامبر 2001، همچنان از این مقوله به عنوان ابزاری برای تبلیغات سیاسی و اقناع افکار عمومی جهان به منظور تأمین منافع و اهداف سیاسی، اقتصادی و امنیتی خود استفاده نموده است.

پژوهش حاضر، مطالعه ای است دربارة ساختار دیپلماسی عمومی دولت بوش در برابر ایرا ن. این دیپلماسی به منزلة ابزار جنگ نرم آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران و نقش آفرینان وابسته به آن است. تاریخچة دیپلماسی عمومی آمریکا در ایران به سا لهای آغازین جنگ سرد برمی گردد. ملّت ایران از آن پس، همواره آماج تبلیغات آمریکا بوده است؛ اما می توان ادعا کرد که تحول ساختاری دیپلماسی عمومیِ ضد ایرانی در زمان بوش، نشا ن دهندة عزم بیش از پیش آمریکا در رویارویی نرم با جمهوری اسلامی است. باراک اوباما که وارث این ساختار است، نه تنها از شدت این جنگ نکاسته، بلکه با افزودن شاخ و بر گهای جدید به آن، سعی می کند آن را شعله ورتر کند. دولت بوش از سال 2006 تا 2009 ، بیش از 200 میلیون دلار برای دیپلماسی عمومی خود در رابطه با ایران هزینه کرده است؛ بودج ه ای که برنامه های به اصطلاح ترویج دموکراسی وزارت خارجة آمریکا، صندوق اعانة ملّی برای دموکراسی و هیئت امنای شبکه های رادیو تلویزیونی دولتی آمریکا تأمین کنندة آن بوده اند. این هزینه ها به علاوة 400 میلیون دلار دیگری است که برای فعالیت های تبلیغاتی مخفی درنظر گرفته شده بود. تمام این فعالیت ها ( اعم از آشکار و پنهان) با هدف براندازی جمهوری اسلامی طراحی شده بود. دولت اوباما تنها در سال اولش 50 میلیون دلار دیگر برای مقابلة نرم با جمهوری اسلامی از کنگره بودجه دریافت کرده است.