زهرا میدانی

این مطالعه با هدف تعیین مؤلفه های موجود در طراحی و توسعه رابط کاربر وب سایت های کتابخانه های دیجیتال و تعیین وب سایت های کتابخانه های دیجیتال برتر و نقاط ضعف و قوت محتوای آن ها، به تحلیل و مقایسه وب سایت های کتابخانه های دیجیتال در میان کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته پرداخته است. برای این منظور، 50 وب سایت کتابخانه دیجیتال با روش نمونه گیری مبتنی بر هدف انتخاب شدند. با بررسی موقعیت توسعه کشورهای مربوط به کتابخانه های دیجیتال منتخب، 12 وب سایت در گروه کشورهای در حال توسعه و 38 مورد در گروه کشورهای توسعه یافته قرار گرفتند. سپس، محتوای نمونه منتخب در یک مطالعه کمّی به روش تحلیل محتوای کیفی بررسی شدند. این بررسی با طراحی سیاهه وارسی محقق ساخته در 11 مقوله اصلی و 44 مؤلفه، که روایی آن به روش روایی محتوا مشخص شده بود، صورت گرفت. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری اِس پی اِس اِس ویرایش 16 تحلیل شدند. نتایج مقایسه وب سایت ها نشان داد که از لحاظ مقوله های «منابع پیوسته»، «مجموعه کتابخانه» و «رهیابی» ارتباط معناداری بین مؤلفه های موجود در طرح رابط کاربر وب سایت های کتابخانه های دیجیتال در دو گروه کشور وجود دارد. دو مؤلفه «فهرست عمومی دسترسی پیوسته ( اُپک)» و «آمار بازدیدها» در تعداد بیشتری از وب سایت های کتابخانه های دیجیتال در کشورهای در حال توسعه دیده شدند؛ در حالی که مؤلفه «ارائه منو و زیر منوها جهت معرفی اجزای کتابخانه» در بیشتر وب سایت های کتابخانه های دیجیتال در کشورهای توسعه یافته ارائه شده بود. همچنین، با بررسی تعداد مؤلفه های به کاررفته در وب سایت های منتخب، «اَمریکن مموری» با 44 مؤلفه، «کتابخانه دیجیتال بین المللی کودکان (آی سی دی ال)» با 40 مؤلفه و «کالیفرنیا» با 39 مؤلفه بهترین، و «بِرکِلی سان سایت» با 10 مؤلفه، ضعیف ترین وب سایت شناخته شدند. با وجود تعداد بیشتر و کیفیت بهتر رابط کاربر کتابخانه های دیجیتال در کشورهای توسعه یافته، کیفیت برخی وب سایت های کتابخانه های دیجیتال کشورهای در حال توسعه نیز قابل ملاحظه بود. به طور کلی، نوپابودن برخی وب سایت ها و عدم استفاده از تجارب متخصصان و کتابداران و در نتیجه، عدم آگاهی طراحان از نیازهای اطلاعاتی کاربران می تواند از جمله عوامل کم توجهی نسبت به طراحی مناسب رابط کاربر وب سایت های کتابخانه های دیجیتال باشد.

نظر به محدود ماندن سیستم های اطلاعات بیمارستانی کشورمان بر روی فعالیت های سیستم اطلاعات بیمارستانی نسل های اولیه ضروری است این سیستم ها با تأکید بر بهبود کیفیت مراقبت وارد موج جدیدی شوند. بنابراین این مطالعه با هدف طراحی الزامات بهبود کیفیت و ایمنی بیمار در سیستم اطلاعات بیمارستانی صورت گرفت. روش بررسی: این مطالعه توصیفی مقطعی و از نوع پژوهش های کاربردی بود که در سال 1391 خورشیدی در 15 بیمارستان تابعه دانشگاه های علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی و اصفهان انجام گرفت. ابتدا مطالعات کتابخانه ای و جستجوی اینترنتی انجام گرفت و بر اساس آن راهنما و پرسشنامه نیمه ساخت یافته ای تهیه و در اختیار 5 نفر از خبرگان مرحله اول قرار گرفت. سپس بر اساس جمع بندی نظرات خبرگان مرحله اول، پرسشنامه نهایی در قالب 25 سؤال بسته با امتیازدهی لیکرت تهیه شد، روایی پرسشنامه از طریق روایی محتوی و پایایی آن از طریق آزمون- بازآزمون تأیید شد و با مراجعه حضوری به نظرسنجی صاحب نظران مرحله دوم گذاشته شد.پاسخ ها از 4-0 نمره دهی شد و با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 18 تجزیه و تحلیل شد و الزاماتی که میانگین نمره نهایی آن ها 3 و بالاتر بود مورد تأیید نهایی قرار گرفت. یافته ها: میانگین نمره تمامی الزامات تعیین شده بالاتر از 3 بود. تمام صاحب نظران نیاز به وجود الزام هشدار موارد غیر طبیعی نتایج آزمایش ها، 8/94درصد ارائه دستورالعمل های بالینی و 7/94 درصد ارائه هشدار در موارد عدم همخوانی اقدامات تجویز شده با پارامترهای فیزیولوژیکی و ارائه تشخیص افتراقی بر اساس علائم بالینی بیمار در سیستم اطلاعات بیمارستان را تأیید کردند. نتیجه گیری: کلیه الزامات پیشنهادی مدل اولیه مورد تأیید قرار گرفت و براساس نظرات خبرگان مواردی نیز به آن افزوده شد. لذا استفاده از این مدل جهت ارزیابی و انتخاب سیستم های اطلاعات بیمارستانی توصیه می شود.

مقدمه: نظر به اهمیت نقش کاربران در موفقیت یا شکست یک سیستم اطلاعات بیمارستانی و همچنین سهم شرکت های نرم افزاری به عنوان عرضه کننده ی «خدمات سیستم های اطلاعاتی» نه فقط «فروشنده ی محصولات»، این مطالعه با هدف ارزیابی سیستم های اطلاعات بیمارستانی بر اساس نیازهای کاربران در ایران انجام شده است. روش بررسی: از طریق یک مطالعه ی توصیفی، 5 شرکت که بیشترین نقش را در عرضه ی نرم افزارهای سیستم اطلاعات بیمارستانی در مراکز آموزشی درمانی داشتند، انتخاب شدند. نرم افزارهای HIS (Hospital Information System) با استفاده از چک لیست و از طریق مشاهده در 8 بیمارستان بر اساس معیارهای تعیین شده، مورد ارزیابی قرار گرفتند. چک لیست اولیه بر اساس نوشته جات و کاتالوگ/بروشور شرکت های عرضه کننده ی نرم افزار HIS تهیه شد و طبق دیدگاه کاربران و متخصصین، مورد ویرایش قرار گرفت. جهت تأمین پایایی چک لیست، مطالعه ی پایلوتی انجام شد تا نرم افزارهای HIS را مورد ارزیابی قرار دهد. جهت تعیین روایی چک لیست نیز از شیوه ی آزمون- بازآزمون استفاده شد. داده ها از طریق مشاهده ی مستقیم، مصاحبه با کاربر و مسؤول واحد IT بیمارستان جمع آوری شد و به وسیله ی آمار توصیفی و نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نرم افزار شرکت طراحان بوعلی با 67 درصد، بیشترین نیاز کاربران را برآورده نموده است. هر چند همین شرکت انتظارات کاربران را به صورت متناسب تأمین نمیکرد؛ مدارک پزشکی (5/74 درصد)، داروخانه (6/58 درصد)، آزمایشگاه (5/74 درصد)، پرستاری (3/23 درصد) و مالی (4/65 درصد). حداقل نیاز کاربران (29 درصد) توسط شرکت نرم افزار میکرو افزار قشم برآورده شده است. اگر چه بیشترین نیاز کاربران در بخش های داروخانه (6/58 درصد)، آزمایشگاه (69 درصد) و پرستاری (60 درصد) توسط همین شرکت تأمین شده است. نتیجه گیری: هیچ یک از نرم افزارهای مورد ارزیابی، نیاز کاربران را به طور کامل در کلیه ی بخش ها برآورده نمیکنند. شکست در برآوردن انتظارات کاربران در این سیستم ها را میتوان به مشارکت ضعیف کاربران در طراحی این سیستم ها نسبت داد؛ شاید بتوان اذعان داشت که طراحی سیستم های اطلاعاتی در کشورمان هنوز در مراحل ابتدایی قرار دارد. از این رو با توجه به اهمیت نقش کاربر در موفقیت سیستم اطلاعاتی، به کارگیری رویکرد های جامع جهت طراحی این سیستم ها بر اساس اهداف و فرایندهای سازمان و نیاز کاربر ضرورری به نظر میرسد.

با توجه به نتایج بررسى هاى بعمل آمده مبنى بر عملکرد نامطلوب بخش هاى مدارک پزشکى کشور ناشى از عدم وجود استاندارد هاى ویژه و متناسب با نیازهاى کشور و مطابق با نظرات کارشناسان امر، انجام پژوهشى در خصوص تعیین، تائید تصویب استاندارد هاى مدارک پزشکى و مکانیسم ارزیابى و ابزار مناسب با توافق نظر کارشناسان مدارک پزشکى دانشگاه هاى علوم پزشکى کشور ضرورى مى باشد تا انجام حرکت استاندارد سازى در بخش هاى مدارک پزشکى کشور را تسهیل گردد. روش بررسی: در طى یک مطالعه توصیفى _ تحلیلى و از طریق پرسشنامه نظرات کلیه اساتید مدارک پزشکی و کارشناسان ارزیابى معاونت درمان وابسته به 17 دانشگاه علوم پزشکى کشور در خصوص الگوى ارزیابى بخش مدارک پزشکى که از طریق اینترنت، پست الکترونیکى و فاکس بر اساس مدل کشورهاى آمریکا، کانادا، استرالیا، نیوزیلند، انگلیس، زامبیا، آفریقاى جنوبى و لبنان تدوین شده بود، جمع آورى گردید. جهت آنالیز اطلاعات از آمار توصیفى ( میانگین و انحراف معیار فراوانى)، جداول دو بعدى و به منظور ورود و تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS استفاده شد. یافته ها: بطور کلى یافته هاى پژوهش نشان مى دهد که بیشترین میزان توافق نمونه هاى پژوهش به استانداردهاى نیروى انسانى بخش مدارک پزشکى 7/98 درصد وکمترین میزان توافق به استانداردهاى مدیریت و اداره بخش مدارک پزشکى 41/93 درصد اختصاص دارد. 99 درصد جامعه مورد بررسى با تشکیل کمیته هاى ارزیابى و 9/96 درصد ایشان با انجام خود ارزیابى قبل از ارزیابى رسمى کاملا موافق بوده اند. نتیجه گیری: توافق نظر جمعى اساتید و کارشناسان این رشته را در خصوص الگوى پیشنهادى استانداردهاى ارزیابى مدارک پزشکى را علیرغم وجود استانداردهاى تعیین شده از سوى وزارت بهداشت و درمان متبوع کشورمان را مى توان به نقصان در استانداردهاى لحاظ شده و وجود انحراف و تفاوت فاحش بخش هاى مدارک پزشکى از استانداردهاى موجود منسوب دانست. "

ضرورت پژوهش و تحقیق در ارتقاء توسعه و توان علمی کشورها بر همگان آشکار است. به شرطی که این پژوهش ها با بررسی و مرور منابع اطلاعاتی و به گونه ای انجام گیرد که از دوباره کاری ها اجتناب کند. در این میان به جرات می توان گفت که اینترنت کاملترین و کار آمد ترین منتع اطلاعاتی است که دسترسی به حجم زیادی از اطلاعات را جهت انجام تحقیقات در کوتاهترین زمان فراهم می کند. این مقاله سعی دارد با ارتقاء دانش و مهارت پژوهشگران در استفاده از خدمات این ابزار ، آنان را در انجام جستجو با صرف زمان کمتر اما دقیقتر و کاملتر یاری کند...

مقدمه: چالشهای مربوط به هزینه و کیفیت، فضایی ایجاد کرده است که تصمیم گیرندگان در تمام سطوح، باید در جستجوی داده های عینی جهت ارزیابی سازمانهای مراقبت بهداشتی باشند. لذا به جهت اینکه مدارک پزشکی مراقبت بیمار را در خود مستند می کند و از آنجا که به عنوان اولین وسیله جهت ارزیابی کیفیت مراقبت ارائه شده به بیمار به شمار می رود، ضروریست از قوانین و مقرراتی تبعیت کندتا کیفیت خدمات این بخش نیز با استانداردهای ارزیابی عملکرد از دوام لازم برخوردار گردد. روش پژوهش: در این راستا در یک مطالعه توصیفی – تطبیقی، استانداردهای مدارک پزشکی کشورهای امریکا، استرالیا و کانادا از طریق اینترنت، فاکس و پست الکترونیکی جمع آوری و با استانداردهای ایران مقایسه شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشانداد که حداقل استانداردهای مربوط به سیاستها و رویه های بخش مدارک پزشکی از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران لحاظ شده است. تمام کشورهای مورد بررسی غیر از ایران دارای استانداردهایی درخصوص آموزش و توسعه حرفه ای بوده اند. ایران تنها کشوری است که استفاده از کامپیوتر نرم افزارهای کارا و هوشمند و ابزار تکنولوژیک را بدون مشخص کردن هدف خاصی، لحاظ کرده است. بحث و نتیجه گیری: باتوجه به نقش استانداردها در رویارویی با چالشهای مربوط به هزینه و کیفیت در نظام مراقبت بهداشتی درمانی امروز، ضروری است که مدارک پزشکی نیز به عنوان جزئی از این نظام، از یک سیستم استاندارد و کارامد تبعیت کند. اما باتوجه به کاستی های موجود در استانداردهای لحاظ شده از سوی وزارت بهداشت، انجام یک حرکت استانداردسازی در بخشهای مدارک پزشکی کشورمان با کمک متخصصین مدارک پزشکی ضروری به نظر می رسد.

مقدمه: برای افزایش کارایی و اثربخشی خدمات مراقبتی، پرونده های کاغذی به دلیل محدودیتهای متعدد باید جای خود را به پرونده های الکترونیکی بدهند که از مزایای زیادی برخوردارند. این پژوهش به منظور معرفی کارایی و اثربخشی پیشرفته ترین پرونده های الکترونیکی موجود در صنعت بهداشت طی سالهای 1381 – 1382 انجام گرفت. روش پژوهش: گردآوری اطلاعات با مطالعه کتابخانه ای، استفاده از اینترنت و پست الکترونیکی صورت گرفت. مروری بر مطالعات: گزارشهای مربوط به استفاده از رایانه برای داده های بالینی به 1950 برمی گردد. در این مقاله سیستمهای EMR ، EPR و HER معرفی می شوند که از مهمترین سیستم های پرونده های الکترونیکی موجود هستند. بررسیها نشان داده اند که با پرونده های الکترونیکی علاوه بر کاهش مرگ و میر و هزینه های مربوط به تشخیص و درمان 15% در مصرف کاغذ و تولید فرمهای کاغذی 51% در هزینه رونویسی پزشکی و 65% در هزینه بایگانی و بازیابی اطلاعات پرونده های پزشکی صرفه جویی شده است. بحث ونتیجه گیری: برای ایجاد یک سیستم پرونده الکترونیکی مناسب در کشورمان، توصیه می شود سیستمهای الکترونیکی موجود در جهان مورد مطالعه دقیق قرار گیرد. جا دارد از هم اکنون با آموزش کلیه پرسنل بهداشتی درمانی بستر مناسب برای استفاد از این سیستمها فراهم گردد.