رویا لطافتی

مهارت منظورشناختی، به توانایی استفاده مناسب از زبان در بافت اجتماعی گفته می شود. زبان آموز برای کسب توانمندی در مهارت منظورشناختی، باید دانش زبانی و اجتماعی خود را با اَشکال مختلف و راهبردهای منظورشناختی زبان همسو کند و قادر باشد در موقعیت ارتباطی از تمام اجزای مهارت برقراری ارتباط خود به صورت یکپارچه استفاده کند. در این مقاله، جایگاه پرورش مهارت منظورشناختی در حوزه آموزش زبان فرانسه در ایران بررسی شده است. هدف این پژوهش، علاوه بر تعریف مهارت منظورشناختی در حوزه آموزش زبان، بررسی میزان به کارگیری و پرورش این مهارت از سوی مدرسان ایرانی زبان فرانسه است. به این منظور، برای جمع آوری اطلاعات پرسش نامه ای تهیه و بین 50 مدرس ایرانی توزیع شد. برای انتخاب حجم نمونه از روش نمونه گیری تصادفی استفاده شده است. روش تحقیق از نوع توصیفی پیمایشی بوده و ابزار پژوهش هم شامل یک پرسش نامه است. پایایی پرسش نامه با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ، برابر 0.90 محاسبه شده است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون t تک نمونه، آزمون هم بستگی و t مستقل نشان می دهد با اینکه پرورش این مهارت با زیاد شدن سن و تجربه مدرسان بیشتر می شود، به کارگیری فعالیت های مربوط به پرورش آن در کلاس زبان فرانسه جایگاه چندانی ندارد و این امر خلاف نظر مثبت مدرسان برای پرورش این جنبه از مهارت برقراری ارتباط زبانی است. بنابراین، پیشنهاد می شود در پژوهش های آتی، راهکارهایی به مدرسان ایرانی زبان فرانسه معرفی شود تا آن ها بتوانند عملکرد تدریسشان را با نیازهای زبان آموزان مطابق سازند و از زبان آموزانِ خود کنشگرهای اجتماعی ماهری در آنچه مهارت منظورشناختی نامیده می شود، بسازند.

عوامل روان شناختی، روابط هم شاگردی و آشنایی زبان آموز با فرهنگ زبان هدف، نقش مؤثری در پیشرفت تحصیلی دارد. مسئله اصلی این پژوهش تعیین ویژگی های سنجشی ارزیابی این عوامل در یادگیری زبان عربی دانشجویان کارشناسی زبان و ادبیات عربی در ایران است، زیرا در این زمینه پژوهش درخوری انجام نشده است. این پژوهش با روش تحقیق آمیخته اکتشافی متوالی انجام گرفت. گویه های اولیه در قالب یک پژوهش کیفی و مصاحبه نیمه ساختاریافته با متخصصان زبان وادبیات عربی و روان شناسی، طراحی شد و با ابهام زدایی از آن ها فرم نهایی (83) گویه ای تعیین شد و برای روایی و پایایی آن ها روی نمونه صد نفری دانشجویان کارشناسی زبان و ادبیات عربی از طریق فضاهای آموزشی رسمی مجازی و به روش نمونه گیری، اجرا شد. یافته ها: 83 گویه ضروری با (CVR) بالای 0.6، براساس ملاک لوشه، انتخاب شد و شاخص روایی محتوای کل مقیاس (CVI)، با استفاده از نرم افزار اس.پی.اس.اس. برابر 0.83 به دست آمد که مطلوب است. همسانی درونی این مقیاس از طریق آلفای کرونباخ، برای تمامی مقادیر (7 عامل) بالاتر از 0.8 بود. شاخص اعتبار مرکب و متوسط واریانس عوامل مقیاس، به ترتیب بالاتر از 0.8 و 0.5 شد که روایی همگرا را نشان می دهد. روایی ملاکی هم زمان بیانگر رابطه معنادار بین عوامل مقیاس و معدل افراد نمونه تحقیق است. درمجموع، مقیاس نهایی 32 گویه دارد که 64.22 درصد از واریانس کل مقیاس را تعیین می کند. درنتیجه، این ابزار باتوجه به ویژگی های سنجشی مطلوب، برای تعیین عوامل روان شناختی ومیان فردی مؤثر بر پیشرفت تحصیلی زبان آموزان زبان و ادبیات عربی کاربرد دارد.